UNIVERZITET “UNION – NIKOLA TESLA”

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE I PRAVO

BEOGRAD

DIPLOMSKI RAD
VRSTE I SVRHA PREKRŠAJNIH SANKCIJA I ZAŠTITIH
MERA

Profesor: Student:
Prof. dr Dragan Golijan Blažo Šimun
Broj indeksa: I0320-10

Beograd, 2018. godine

0
 SADRŽAJ:

UVOD ........................................................................................................................................... 3

1.MATERIJALNO – PREKRŠAJNO PRAVO, TEORIJSKI OKVIR ......................................... 5

1.1.PREKRŠAJNO ZAKONODAVSTVO .............................................................................. 5
1.1.1.Načelo zakonitosti ........................................................................................................ 5
1.1.2.Načelo primene blažeg propisa i vremensko važenje prekršajnog zakonodavstva ...... 5
1.1.3.Propisivanje prekšaja i prekršajno pravnih sankcija .................................................... 6
1.1.4.Prostorno važenje propisa o prekršaju ......................................................................... 6
1.1.5.Zabrana ponovnog suđenja u istoj stvari ...................................................................... 7
1.1.6. Zastara ......................................................................................................................... 7
1.2.PREKRŠAJ, TEORIJSKI OKVIRI I ODREDNICE .......................................................... 8
1.3. ZAKONSKO ODREĐENJE PREKRŠAJA .................................................................... 10
1.3.1.Protivpravnost prekršaja............................................................................................. 10
1.3.2.Prekršaj kao delo ........................................................................................................ 10
1.3.2.1.Radnja prekršaja .................................................................................................. 10
1.3.2.2.Posledica prekršaja i uzročna veza ...................................................................... 11
1.3.3.Prekršaj i njegova određenost u zakonu ili drugim propisom organa koji je nadležan
............................................................................................................................................. 14
1.3.4. Propisanost prekršajne sankcije ................................................................................ 15
1.4.SUBJEKT I OBJEKT PREKRŠAJA ................................................................................ 15
1.4.1.Subjekt prekršaja ........................................................................................................ 15
1.4.2.Objekt prekršaja ......................................................................................................... 17
1.5.VREME I MESTO IZVRŠENJA PREKRŠAJA .............................................................. 17
1.5.1.Vreme izvršenja prekršaja .......................................................................................... 17
1.5.2.Mesto izvršenja prekršaja........................................................................................... 18

2.PREKRŠAJNE SANKCIJE I ZAŠTITNE MERE, VRSTA I SVRHA ................................... 18

2.1.POJAM, VRSTE I SVRHA PREKRŠAJNIH SANKCIJA ............................................. 19
2.1.1.Pojam i vrste prekršajnih sankcija .............................................................................. 19
2.1.2. Svrha prekršajnih sankcija ........................................................................................ 20
2.2. KAZNE KAO PREKRŠAJNE SANKCIJE I NJIHOVA SVRHA .................................. 20
2.2.1.Pojam i vrsta kazni ..................................................................................................... 20
2.2.2.Svrha prekršajnih kazni .............................................................................................. 21
2.2.3. Vrste prekršajnih kazni ............................................................................................. 21
2.2.3.1.Kazna zatvora ...................................................................................................... 21
2.2.3.2.Rad u javnom interesu ......................................................................................... 22
2.2.3.3.Novčana kazna .................................................................................................... 23
2.2.4.Odmeravanje kazne .................................................................................................... 25
2.2.5.Ublažavanje i oslobođenje od kazne .......................................................................... 26
2.2.6.Odmeravanje kazne za prekršaje u sticaju i uračunavanje zadržavanja u kaznu........ 27
2.3.KAZNENI POENI ............................................................................................................ 28
2.4. OPOMENA KAO SANKCIJA ZA POČINJENI PREKRŠAJ ........................................ 31
2.5.ZAŠTITNE MERE KAO VID SANKCIJE ...................................................................... 31
2.5.1. Zaštitna mera: oduzimanje predmeta ........................................................................ 32
2.5.2. Zaštitna mera: zabrana vršenja delatnosti ................................................................. 32
2.5.3. Zaštitna mera: zabrana pravnom licu da vrši određenu delatnost ............................. 33
2.5.4. Zaštitna mera: zabrana odgovornom licu da vrši određene poslove ......................... 34
2.5.5.Zaštitna mera: zabrana upravljanja motornim vozilom.............................................. 34

1
 2.5.6.Zaštitna mera: obavezno lečenje zavisnika od alkohola i psihoaktivnih supstanci .... 36
2.5.7.Zaštitna mera: obavezno psihijatrijsko lečenje .......................................................... 36
2.5.8. Zaštitna mera: zabrana pristupa oštećenom, objektima ili mestu izvršenja prekršaja37
2.5.9. Zaštitna mera: zabrana prisustvovanja određenim sportskim priredbama ................ 37
2.5.10. Zaštitna mera: javno objavljivanje presude ............................................................. 38
2.5.11. Zaštitna mera: udaljenje strana sa teritorije Srbije .................................................. 38
2.5.12. Zaštitna mera: odzimanje životinja i zabrana držanja životinja .............................. 39
2.6. PREKRŠAJI KOJE NAČINE MALOLETNA LICA ...................................................... 39
2.6.1. Vaspitne mere............................................................................................................ 40
2.6.1.1.Mere upozorenja, ukor i posebne obaveze .......................................................... 40
2.6.1.2.Mere pojačanog nadzora ..................................................................................... 41
2.6.2.Kažnjavanje starijih maloletnika ................................................................................ 41
2.7.ZASTARELOST ............................................................................................................... 41

3.SANKCIJE ZA PREKRŠAJE IZREČNE U OPŠTINI VRBAS ............................................. 43

3.1.OPŠTINA VRBAS ........................................................................................................... 43
3.2.STATSTIKA PREKRŠAJA U OPŠTINI VRBAS ........................................................... 45

ZAKLJUČAK ............................................................................................................................. 48
LITERATURA............................................................................................................................ 50
POPIS TABLICA ....................................................................................................................... 52
POPIS SLIKA ............................................................................................................................. 52

2
UVOD

Prekršaji predstavljaju povrede javnog poretka, društvene discipline ili nekih drugih
društvenih vrednosti koje nisu zaštićene krivičnopravnom prisilom, odnosno nisu pod
zaštitom krivičnog zakona ili nekih drugih zakona kojima se propisuju krivična dela.
Polazeći od navedenog, prekršaji predstavljaju povrede pravnih normi kojima se
zabranjuje ili kojima se neko ponašanje nalaže. Prekršaji, ujedno, predstavljaju i
povrede društvene discipline ili nekih drugih društvenih vrednosti. Ukoliko se propisuje
povreda društvene discipline ili njenih drugih vrednosti, prekršaj u tom slučaju ima za
svrhu da otkloni mogućnosti ugrožavanja sigurnosti ljudi i imovine, potom, nesmetano
obavljanje ekonomskih, kulturnih i drugih društvenih delatnosti te miran suživot.
Obaveza da se društvena disciplina poštuje kao i društvene vrednosti, predstavlja
obavezu koja se mora ispuniti u civilizovanom društvu kao i društvu koje je na pravu
zasnovano. Za ponašanja koja su protivpravna, u ovom kontekstu, propisuju se
prekršajnopravne sankcije koje se, pod određenim uslovima, izriču počiniocima
prekršaja.

Prekršaj predstavlja vrstu protivpravnog i ponašanja koje je kažnjivo, a koje se razlikuje

od ostalih drugih protivpravnih i kažnjivih dela, posebno od krivičnog dela. Iako je
takva konstatacija prihvaćena u teoriji odnosno nije sporna u teoriji, ipak su se
pojavljivala određena pitanja oko toga koja je razlika između prekršaja i krivičnog dela?
Krivičnopravna literatura, posebno ona koja je postojala u staroj nemačkoj teoriji,
polazila je od toga da postoji, među ovim delima, materijalna odnosno kvalitativna
razlika. Ono što se tvrdilo jeste da krivično delo predstavlja povrednu nekog naročito
važnog dobra, naročito važnog pravnog dobra, dok je prekršaj predstavljao samo delikt
neposlušnosti, odnosno ponašanje koje nije u skladu sa propisima. Razlikovanje
prekršaja i krivičnog dela bilo je u skladu sa potrebama starog policijskog prava u
kojem se, načelno, kažnjavala svaka neposlušnost autoritativnom propisu i u kojem u
prekršajnom pravu nije važilo načelo nullum crimen nulla poena sine lege.

Načelo zakonitosti je u prekršajnom pravu prihvaćeno. Njime se kroz prihvatanje načela

da se za prekršaj može kazniti lice samo u slučaju ako je za takvo delo unapred
predviđeno pravnom normom da je takvo delo kažnjivo, kao i da postoji unapred
propisana sankcija za takvo delo, odnosno za prekršaj. Takvo stanje rezultiralo je
posledicom da je razlika između kaznenih dela i prekršaja zapravo samo formalna,
odnosno kvalitativna. U svakom slučaju, činjenica je da prekršaji predstavljaju blaže
povrede društvenog poretka u odnosu na krivična dela, te ih, samim tim, prati i blaža
osuda odnosno slabije sankcije u odnosu na krivična dela. Zbog ovakvih stanja i odnosa
između krivičnih dela i prekršaja, pravi se i razlika u propisima između ova dva dela
koja su kažnjiva, u sankcijama koje se primenjuju na ova dela kao i u načinu izvršenja
sankcija itd.

U modernim pravnim sistemima postoji razgraničenje između krivičnog dela i

prekršaja. Zakonodavac određuje koje društvene vrednosti se štite krivičnim pravom a
koje se štite prekršajnim pravom. S obzirom na to da postoje različiti momenti
svrsishovitosti, kojih se zakonodavac pridržava u konketnom momentu, moguće je da se
dese promene u tome koje je delo koje je kažnjivo krivično delo, a koje predstavlja
prekršaj.

3
Važno pitanje koje se pojavljuje u vezi sa regulativom prekršaja, jeste da li se
kažnjavanje za prekršaj, koji predstavlja blaže i manje opasno štetno delo, treba ostaviti
sudovima na razmatranje ili isti trebaju biti prepušteni državnoj upravi da ih provodi u
posebnom postupku. Države su na ova pitanja, kroz njihova uređenja, na različite
načine odgovarale na ova pitanja. Kao jedan od argumenata da se razvije posebno
upravno kažnjavanje, navođena je bliska povezanost prekršaja sa većim delom
upravnog prava. Prekršaji, najčešće, predstavljaju povrede propisa koji se tiču upravnog
prava kao grane prava.
Prekršaji u Srbiji su obuhvaćeni i regulisani Zakonom o prekršajima iz 2013. godine.
Ovim Zakonom u sistem prekršaja uneseni su brojni noviteti. Najveće izmene su se
desile u delu koji se bavi izvršenjem prekršajnih sankcija, dok su brojna i nova rešenja
koja se odose na pojedine institute opšteg dela prekršajnog prava. Njihova je suština u
tome da su koncipirana na način da se u većoj meri usklađuju sa odredbama Krivičnog
zakonika. Ipak, postoje i neki suprotni primeri u kojima su unete novine sa namerom da
se istaknu neke specifičnosti prekršaja kao posebnih delikata, a sa ciljem da se pojača
razlika između prekršaja i krivičnog dela.

Predmet rada jeste da se istraži i opiše sistem prekršajnih sankcija i zaštitnih mera,
prema zakonodavstvu Srbije, te da se ukaže koje su to prekršajne sankcije, kakve su,
kako i zbog čega se uvode, te koja je svrha uvođenja sankcija za počinjeni prekršaj.
Fokus u istraživanju dat je zakonodavstvu Srbije, uz poseban osvrt na Zakon o
prekšajima koji je trenutno važeći.

Cilj rada jeste da se ukaže da su prekršajne sankcije u sistemu prekršajnog prava

neophodne te da se njima nastoji uticati na građane i celokupno društvo da poštuju
pravni sistem te da niko ne čini prekršaje, kao i da se svi ponašaju prema utvrđenim
pravilima datim u pravnom sistemu. Ukoliko se posmatraju zakonske odredbe u Srbiji,
svrha kažnjavanja jeste da se na taj način izrazi društveni prekor zbog prekršaja koji je
načinjen, sa ciljem da se utiče kako na počinioca tako i da ostale da prekršaje ne čine. U
pitanju je preventivan okvir delovanja kojim se nastoji održati društvena disciplina,
društvene vrednosti i kojima se nastoji pojačati svest građana o ispravnom ponašanju.

Diplomski rad je podeljen kroz nekoliko tematskih celina. U uvodnom delu dat je osvrt
na ključne karakteristike prekršaja i prekršajnih sankcija, predmet i cilj rada kao i kratka
struktura diplomskog rada.

Prvi deo rada ukazuje na teorijski okvir materijalno – prekršajnog prava. U ovom delu
rada ukazuje se na pojam prekršaja kao i ključne odrednice prekršaja. Da bi se uopšte
shvatile prekršajne sankcije, neophodno je da se shvati prekršaj i prekršajno pravo kao i
koncept prekršajnog sistema.

Drugi deo rada usmeren je pojašnjenje pojma, vrste i tipa prekršajnih sankcija. Ovaj
deo rada daje teorijski okvir prekršajnih sankcija i zaštitnih mera uz osvrt na
zakonodavstvo u Srbiji. Ukazuje se na koji se način ova problematika tretira i
implementira u Srbiji.

Treći deo rada daje pregled empirijskog istraživanja načinjenih prekršaja na području
opštine Vrbas. Analizira se period za poslednje četiri godine. Rezultati pokazuju u
kojim se segmentima načinilo najveći broj prekršaja.

4
Poslednji deo rada jeste zaključak u kojem su navedena ključna zapažanja do kojih se u
istraživanju došlo.

1.MATERIJALNO – PREKRŠAJNO PRAVO, TEORIJSKI OKVIR

U ovom delu rada daje se teorijski okvir prekršajnog prava, prekršaje, zakonodavstvo u
prekršajima te subjekti i objekti prekršaja kao i izvršioce prekršaja. U osnovi, u ovom
delu rada opisuju se najvažniji elementi koji se vezuju za prekršaje, prekršajno pravo a
na čijim se osnovama uvode i prekršajne sankcije. Tematske celine koje su u ovom delu
rada analizirane jesu sledeće:
- Prekršajno zakonodavstvo,
- Prekršaj, teorijski okviri i odrednice,
- Zakonsko određenje prekršaja,
- Subjekt i objekt prekršaja,
- Vreme i mesto izvršenja prekršaja.

Iz prikazanih tematskih celina jasno je da je ovaj deo rada usmeren na ključne

karakteristike i okvire prekršaja i prekršajnog prava. Bilo kakvo istraživanje o
prekršajima i njihovim karakteristikama, pa tako i sankcije u prekršajima, moraju biti
zasnovani na određenju ključnih elemenata prekršaja, kako je ovom prilikom i
načinjeno.

1.1.PREKRŠAJNO ZAKONODAVSTVO

1.1.1. Načelo zakonitosti

Prema načelu zakonitosti, niko ne može da bude kažnjen niti se prema pojedincu mogu
primeniti neke prekršajno pravne sankcije za konkretno delo koje nije prema važećoj
regulativi određeno kao prekršaj, te osobi koja počini prekršaj, prema regulativi, može
biti izrečena ona sankcija koja je svojom vrstom i merom propisana za takve prekršaje
(nullum crimen nulla poena sine lege).
Nečelo zakonitosti, kako u krivičnom pravu tako i u prekršajnom pravu, u državama
koje su demokratske, predstavlja jedno od ustavnih načela. Prema načelu zakonitosti,
implicira se i zabrana retroaktivnosti propisa kojima se prekršaji određuju. Na taj način
štite se osnovna prava čoveka, kako u domaćem tako i u međunarodnom pravu. Izuzetak
od ovog načela postoji samo u slučaju kada postoji obavezna primena blažeg zakona in
favorem prema licu koje je okrivljeno1.

1.1.2.Načelo primene blažeg propisa i vremensko važenje prekršajnog

zakonodavstva

Ukoliko neko počini prekršaj, prema njemu će biti primenjena određena prekršajna
sankcija. Po pravilu na ovo lice se primenjuje onaj propis koji je bio na snazi u
momentu kada je prekršaj počinjen. Za ovo načelo vremenskog važenja, postoji
izuzetak prema kojem se zakonom predviđa da ukoliko je nakon počinjenog prekršaja, a

1
Tipičan primer za ovo jeste i odredba Ustava Srbije koja sadrži sledeće: „Niko se ne može oglasiti
krivim za delo koje, pre nego što je učinjeno, zakonom ili drugim propisom zasnovanim na zakonu nije
bilo predviđeno kao kažnjivo, niti mu se može izreći kazna koja za to delo nije bila predviđena“.

5
pre nego je donešena pravomoćna odluka o prekršaju, propis o prekršaju izmenjen, bilo
jednom ili više puta, primenjuje se onaj propis koji je za počinioca blaži.

Prilikom ocene propisa koji je za počinioca blaži, u obzir je potrebno uzeti nekoliko
važnih pravila. U prvom redu, novi propis koji je za počinioca prekršaja povoljniji u
slučaju kada je njegovo delo nakon što je počinjeno, a pre nego je prekršajna sankcija
izrečena, više nije propisano kao prekršaj. Pored toga, blaži propis o prekršaju jeste i
slučaj kada se za isto delo propisuje manja novčana kazna ili se pored novčane kazne ne
propisuje alternativna mogućnost izricanja kazne zatvora.

Ocena koji je propis blaži prema počiniocu primenjuje se i u odnosu na druge okolnosti
od kojih zavisi stepen kazne za delo koje je počinjeno kao na primer, rok zastare,
isključenje odgovornosti ili nehat. Naime, ukoliko se izmeni naziv ili opis prekršaja ili
u koliko se naziv propisa izmeni, tada sud ispituje da li pravni kontinuitet postoji i to na
način da se činjenično stanje podvede pod biće prekršaja koji je odgovarajući prema
novom propisu, te ukoliko se utvrdi da postoji, tada se primenjuje onaj propis koji je za
počinioca blaži. Prekršaj ne postoji ukoliko ne postoji pravni kontinuitet.
U delu procesnih propisa ne vredi pravilo o primeni blažeg zakona. Tu se misli na
mogućnosti hapšenja, trajanje zadržavanja osumnjičenog itd.

1.1.3.Propisivanje prekšaja i prekršajno pravnih sankcija

Prema zakonu koji se primenjuje u Srbiji određeno je da prekršaji mogu biti propisani
zakonom ili uredbom, potom odlukom skupštine autonomne pokrajine, prekršaj može
biti propisan i od strane skupštine opštine, potom skupštine grada kao i od strane
skupštine grada Beograda2.
Onaj organ koji je ovlašćen da donosi propise o prekršajima može da da propisuje samo
one sankcije koje su zakonom predviđene, i u granicama koje zakon odredi.
Oni organi koji su ovlašteni za donošenje propisa o prekršajima i sankcijama, mogu da
sankcije propišu samo za povrede propisa koje donose u okviru njihove nadležnosti koja
je utvrđena ustavom i zakonom.
Organ koji je ovlašćen da propisuje prekršajne sankcije ima mogućnost da ovo pravilo
prenese na druge organe.

1.1.4.Prostorno važenje propisa o prekršaju

Prema zakonodavstvu Srbije, odredbe koje se odnose na prekršaje primenjuju se na

području, na teritoiji Srbije, ukoliko su propisane zakonom ili uredbom, odnosno na
teritoriji jedinice autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, kada su propisane
odlukom skupštine autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave, potom
skupštine grada ili skupštine grada Beograda.

Ukoliko lice načini prekršaj koji je određen, odnosno koji je predviđen propisima
Republike Srbije, on će se za takav prekršaj kazniti ukoliko prekršaj počini na području
Srbije, kao i ukoliko je počinjen na domaćem brodu ili vazduhoplovu koji se nalazi van
teritorije Srbije.

2
Zakon o prekšajima, ("Sl. glasnik RS", br. 65/2013, 13/2016 i 98/2016 - odluka US).

6
Za prekršaj koji se načini u inostranstvu, počinilac se kažnjava samo ukoliko je to
određeno zakonom ili uredbom.
U određenim slučajevima postoji mogućnost da se, u slučaju postojanja uzajamnosti,
gonjenje počinioca ustupi drugoj stranoj državi u kojoj počinilac prekršaja, koji je strani
državljanin, ima prebivalište3.

1.1.5.Zabrana ponovnog suđenja u istoj stvari

Prema Zakonu o prekršajima Srbije, nikome se ne može suditi niti je moguće da se

nekome ponovo izrekne sankcija za počinjeni prekršaj, za onaj prekršaj o kojem je
ranije pravosnažno odlučeno, prema odrebama Zakona. Protiv lica koje je u postupku
pravosnažno proglašeno krivim za počinjeno delo prekršaja, nije moguće ponovo
pokrenuti postupak, ukoliko je isti već pokrenut ili se nalazi u toku, te se ne može
nastaviti niti se može dovršiti.

„Protiv učinioca prekršaja koji je u postupku po privrednom prestupu pravnosnažno

oglašen odgovornim za privredni prestup koji obuhvata i obeležja prekršaja ne može se
za taj prekršaj pokrenuti postupak, a ako je pokrenut ili je u toku, ne može se nastaviti i
dovršiti“4.

1.1.6. Zastara

Prema zakonodavstvu Srbije zastara u prekršajima postoji u delu zastare vođenja

prekršajnog postupka i u delu izvršenja kazne i zaštitne mere.

Prekršajni postupak ne može biti pokrenut niti se može voditi, ukoliko protekne jedna
godina od momenta kada je prekršaj počinjen. Zastarevanja u ovom kontekstu, odnosno
zastarevanje pokretanja i vođenja postupka prekršaja ne teče u onom delu vremena kada
nije bilo moguće, po zakonu, pokrenuti i voditi postupak. Nakon svakog prekida,
zastarevanje ponovo počinje da teče. Osim navedenog, prekršaji iz oblasti carinskog,
spoljnotrgovinskog ili deviznog poslovanja, potom iz dela javnih finansija, javnih
nabavki, prometa roba i usluga, životne sredine, iz dela sprečavanja korupcije kao i
vazdužnog saobraćaja, moguće je da se posebnim zakonom propiše rok zastarelosti koji
je duži. U svakom slučaju ovaj rok ne može biti duži od pet godina.

Što se tiče pokretanja i vođenja postupka, on zastareva u svakom slučaju kada protekne
dva puta onoliko vremena koliko se prema zakonu traži za zastarelost. Ove odredbe
primenjuju se i na zastarelost pokretanja postupka kao i na zastarelost vođenja postupka
i izdavanja prekršajnog naloga.

Zastarelost izvršenja krivične kazne kao i zaštitne mere takođe je zakonom određeno.
Prema Zakonu kaznu i zaštitnu meru nije moguće izvršiti ukoliko je od dana
pravosnažne presude protekla jedna godina. Zastarevanje u ovom kontekstu počinje da
teče od momenta odnosno od dana kada presuda postane pravosnažna, presuda kojom je
izrečena kazna odnosno zaštitna mera. Zastarevanje u ovom kontekstu neće teći za
period kada se izvršenje ne može poduzeti prema zakonu. Takođe, zastara će se
prekinuti u svakom slučaju kada se procesnom radnjom nadležnog organa poduzme

3
Zakon o prekšajima, ("Sl. glasnik RS", br. 65/2013, 13/2016 i 98/2016 - odluka US).
4
Zakon o prekšajima, ("Sl. glasnik RS", br. 65/2013, 13/2016 i 98/2016 - odluka US).

7
radnja kojom se nastoj izvršiti kazna odnosno mera zaštite. Nakon svakog prekida
zastara ponovo počinje da teče.

Izvršenje kazne kao i zaštitne mere će u svakom momentu da zastari kada protekne dva
puta onoliko vremena koliko se prema zakonu traži za izvršenje konkretne kazne,
odnosno mere zaštite.

1.2.PREKRŠAJ, TEORIJSKI OKVIRI I ODREDNICE

Teorijsko određenje prekršaja više je doktrinarno nego što je legislativno pitanje. Ipak,
u brojnim zakonodavstvima o prekršajima, pa tako i zakonodavstvo Srbije, određuje se
pojam prekršaja, opšti pojam prekršaja, što ujedno implicira i način na koji će se urediti
neki drugi opšti institut materijalnog prekršajnog prava. U takvim okolnostima,
određivanje opšteg pojma prekršaja ima „principijelno značenje u pravnopolitičkom i
kriminalnopolitičkom smislu“5. U osnovi, sve definicije prekršajnog prava mogu biti
podeljene na formalne, materijalne i formalno – materijalne.
Formalne definicije prekršaja uređuju pojam prekršaja u formalno-pravnom smislu. U
ovom slučaju važno je odrediti koja su to opšta pravna obeležja koja su svojstvena svim
prekršajima. U tom slučaju se, kao formalna obeležja pojavljuju radnje, odnosno radnja,
predviđenost konkretnim propisom, protivpravnost, predviđenost sankcije prekršaja,
odnosno kazne ili mere zaštite. Najčešće se navode formalno – objektivna obeležja.
Retki su oni pristupi koji ujedno navode i subjektivna obeležja, poput krivice ili vinosti.
Kao nedostatak ovih definicija uglavnom se ističe to što se njima ne ukazuje zbog čega
je zakonodavac neko ponašanje odredio kao prekršaj, tačnije, ne ukazuje se na
socijalnu suštinu i socijalnu funkciju prekršaja6.

Sa druge strane, materijalnim definicijama prekršaja nastoji se predstaviti priroda,

odnosno suština prekršaja, potom njihova socijalna stanja. U ovom slučaju insistira se
na prekršaju kao „socijalnom fenomenu, kao specifičnom socijalnom ponašanju“7. U
ovaj pojam unosi se i obeležja „društvene štetnosti“, s obzirom na to da prekršaji
predstavljaju najmanje društveno štetan delikt, te se tako ukazuje na zaštitni objekt koji
se prekršajem povređuje. U zakonodavstvu Srbije najčešće se navodilo da je prekršaj
povreda javnog poretka8.

Formalno-materijalni pojam prekršaja je najčešće zastupan u domaćoj pravnoj doktrini.

Takva okolnost najverovatnije dolazi pod uticajem prethodne prekršajnopravne
legislative kojom se nastoji prikazati kako formalno-materijalna tako i materijalno –
socijalna dimenzija ovog tipa kažnjivih dela, temeljem pomenutih formalnih i
materijalnih obeležja.
Do donošenja Zakona o prekršajima iz 2005. godine, legislativa je prekršaj određivala u
formalno – materijalnom smislu, i objektivno. Tu je korisno osvrnuti se na zakon iz
1989. godine kojem je navedeno da prekršaji predstavljaju „povrede javnog poretka
utvrđene zakonom ili drugim propisima za koje su propisane prekršajne kazne i zaštitne
mere“9. Materijalno obeležje prekršaja bilo je određeno kao povreda javnog poretka a

5
Pihler Stanko, Prekršajno pravo, Graphica Academica, 2000. godine, str.39.
6
Mrvić – Petrović, Nataša, Pojam prekršaja, Novine u oblasti prekršajne prakse, Glosarium Beograd,
2006.godine, str.60.
7
Pihler Stanko, citirano delo, str. 60.
8
Mrvić – Petrović, Nataša, citirano delo, str. 60.
9
Skoro ista odredba sadržana je i u drugim, ranijim zakonima.

8
od formalnih elemenata navodli su se samo predviđenost propisom kao i propisanost
prekršajnih kazni i zaštitnih mera.

U Zakonu iz 2005. godine pojam prekršaja određen je u formalnom, objektivnom i u

subjektivnom smislu. U ovom Zakonu određeno je bilo da je prekršaj protivpravna
skrivljena izvršena radnja koja je od strane nadležnog organa određena kao prekršaj.
Polazeći od ove definicije, izdvajaju se određena obeležja prekršaja, i to:
- Protivpravnost radnje,
- Skrivljenost,
- Sama radnja prekršaja,
- Predviđenost propisom.

Skrivljenost odnosno element skrivljenosti predstavlja subjektivni karakter, dok su

obeležja koja su pored skrivljenosti navedena, elementi objektivnog karaktera.
U trenutno važećem Zakonu o prekršajima prekršaj je određen na sledeći način.
„Prekršaj je protivpravno delo koje je zakonom ili drugim propisom nadležnog organa
određeno kao prekršaj i za koje je propisana prekršajna sankcija“.

Ukoliko se ova odredba detaljnije razmotri, primećuje se da su temeljna obeležja

prekršaja protivpravnost, potom delo odnosno radnja prekršaja, predviđenost zakonom
ili nekim drugim propisom te propisanost sankcije prekršaja. Primenom ove definicije
došlo je do odstupanja u odnosu na definiciju iz 2005. godine, jer pojam prekršaja se u
ovom slučaju određuje samo objektivno, izostavljajući krivicu u njegovom određenju.
Iako postoji trend približavanja prekršajnog prava krivičnom pravu, u ovom slučaju se
od tog trenda odstupilo, jer se u Krivičnom zakoniku krivično delo određuje u
subjektivno-objektivnom smislu. Vraćanje prekršaja u granice objektivnog određenja, je
od strane jednog dela stručne javnosti bilo čudno, te se konstatovalo da se brzo odustalo
od objektivno-subjektivnog određenja prekršaja10.

Razlog zbog kojeg se ponovo primenjuje objektivni pristup, najverovatnije je rezultat

praktične prirode, jer je na taj način njegova primena u praksi olakšana. Pored
odustajanja od elementa krivice u počinjenju dela prekršaja još su neki zakonski
elementi korigovani u odnosu na 2005. godinu. U Zakonu iz 2005. godine prilikom
regulisanja pojma prekršaja korišten je izraz „radnja“ dok se u trenutno važećem zakonu
koristi termin „delo“. Ovo je od strane jednog dela teorije određeno kao dobro rešenje,
što je ipak dubiozna ocena. Suština je u tome da pojam „delo“ najčešće označava
radnju, posledicu kao i uzročnu vezu koja je šira od pojma „radnje“11. Ipak, prekršaji se
najčešće postavljaju kao formalni delikti a eventualno kao delikti sa nekom apstraktnom
opasnosti, te je time i sama prekršajna radnja inkriminisana.
Posledični prekršaji su ređe zastupljeni. Sa druge strane, ukoliko se u obzir uzmu
prekršaji kod kojih je ona izričito propisana, tada pitanje posledice spada u deo obeležja
predviđenosti prekršaja prema zakonu ili nekim drugim propisom nadležnog organa. U
tom kontekstu moguće je oceniti da je izraz radnja ipak primereniji nego izraz delo.

10
Đorđević Đorđe, "U susret novom Zakonu o prekršajima Republike Srbije". U nova rešenja u
kaznenom zakonodavstvu Srbije i njena praktična primena. Srpsko udruživanje za krivično pravo na temu
teorije i prakse, Intermex: Beograd, Zlatibor 2013. godine, str. 509.
11
Đorđević Đorđe, Prekršajno pravo, Kriminalističko – policijska akademija, Beograd, 2008. godine, str.
55.

9
Konačno, trenutno važeći zakon vratio je propisanost sankcije prekršaja u opšti pojam
prekršaja, a što predstavlja obeležje koje nije bilo predviđeno u Zakonu iz 2005. godine.

1.3. ZAKONSKO ODREĐENJE PREKRŠAJA

1.3.1.Protivpravnost prekršaja

Prema zakonskoj definiciji, prekršaj predstavlja delo koje je protivpravno.

Protivpravnost znači da je neko delo ili ponašanje u suprotnosti sa nekom pravnom
normom ili znači kršenje pravnog propisa radnjom čoveka12. Pored toga, obeležje
protivpravnosti može da se posmatra i odvojeno u odnosu na propisanost prekršaja
zakonom ili nekim drugim propisom nadležnog organa. Ukoliko je neko delo zakonom
predviđeno kao prekršaj ili ukoliko je tako određeno nekim drugim propisom nadležnog
organa, to tada znači da se radi o delu koje je protivpravno. Tačnije, prekršaji su uvek
dela koja su protivpravne radnje, radnje činjenja ili nečinjenja a kojima se na taj način
neki obavezan propis vređa. Prema tome, ukoliko neko lice načini prekršaj, to znači da
to lice postupa protivpravno. Iz tog razloga postavlja se i pitanje, u slučaju kada je
prekršaj zakonom predviđen ili nekim drugim propisom, da li je nužno potrebno i
naglasiti obeležja protivpravnosti?
Na ovo pitanje je potrebno dati potvrdan odgovor, jer između ovako određena dva opšta
obeležja postoji prekršaj dvostruke prirode. U prvom redu, svako protivpravno
ponašanje ne mora ujedno da bude i prekršaj. Tako, na primer, ukoliko se ne vrati dug,
takva radnja predstavlja protivpravno ponašanje, ali ne predstavlja prekršaj. Ono što je
važno jeste da neko ponašanje bude određeno kao prekršaj. Isto tako, moguće je da
budu ostvarena sva obeležja prekršaja, ali ne i njihova protivpravnost. To je slučaj sa
licem koje postupa u nužnoj odbrani ili ukoliko postupa u krajnjoj nuždi. U pitanju su
zakonski osnovi isključenja protivpravnosti. Stoga se protivpravnost može odrediti i
negativnim putem na način da postoji odsustvo osnove isključenja protivpravnosti.
Ukoliko se kaže za neko ponašanje da je propisano od strane nadležnog organa kao
prekršaj, to zapravo znači konstatovati da ne postoji neki od osnova koji je isključuju.
Ovde se radi o negativnoj konstataciji o osnovi isključenja protivpravnosti.

1.3.2.Prekršaj kao delo

Prekršaj kao delo se posmatra u kontekstu radnje prekršaja, posledice prekršaja i

uzorčne veze.

1.3.2.1.Radnja prekršaja

Radnja prekršaja je osnovno obeležje prekršaja. Ovo zbog toga jer ukoliko ne postoji
radnja prekršaja, prekršaj ne može ni biti učinjen (nullum delictum sine actione). Radnja
prekršaja može da se sastoji od aktivnog ponašanja odnosno aktivnog činjenja, što je u
osnovi komisivni delikt, kao i pasivnog ponašanja, odnosno nečinjenja, što je u osnovi
omisivni delikt.

Domaća prekršajno pravna literatura radnju prekršaja uglavnom određuje kao

objektivno-subjektivnu, odnosno kauzalni ili naturalni pojam radnje, što je rezultat

12
Stojanović Zoran, Komentar Krivičnog zakonika Službeni glasnik, Beograd, 2012, godine, str. 82.

10
prihvatanja dominantnog učenja o konkretnoj radnji krivičnog dela koja proizlazi iz
domaće krivičnopravne teorije13. Prema ovom shvatanju radnja predstavlja aktivnost
preuzimanje voljnog telesnog pokreta, što je u osnovi radnje činjenja, odnosno voljno
propuštanje telesnog činjenja, pokreta, što je u osnovi radnje nečinjenja.
Ovo znači da se radnja prekršaja može izvršiti ukoliko se nešto načini. Kao primer može
se navesti prekršaj o davanju alkoholnog pića, odnosno kako u Zakonu o javnom redu i
mira navodi: „Ko prilikom prometa alkoholnih pića koja se troše na licu mesta daje
alkholno piće očigledno pijanom licu ili maloletniku koji nije navršio 16 godina života
– kazniće se novčanom kaznom od 10.000 dinara ili kaznom zatvora od 30 dana“14. U
ovom slučaju jasna je i očigledna radnja izvršena koja se sastoji u činjenju, odnosno
davanju alkoholnog pića određenim licima, kako je zakonom određeno.

Sa druge strane, prekršaj nečinjenja jeste prekršaj koji je načinjen ukoliko se propusti
izvršenje neke radnje. Postoji i nepravi (garantni) prekršaj nečinjenja koji je predviđen
kao činjenje ali u odgovarajućim okolnostima, situacijama mogu da budu izvršeni
nečinjenjem, u slučaju kada kod izvršioca postoji dužnost činjenja koja može da
proizlazi po osnovu pravnog propisa, pravnog posla, radnog odnosa ili nekog
prethodnog činjenja. Kao primer ovog prekršaja može se pomenuti prekršaj nečinjenja
koji je regulisan takođe u Zakonu o javnom redu i miru a koji glasi „ko u obavljanju
ugostiteljske delatnosti propusti da upozori lice koje narušava javni red i mir u
ugostiteljskom objektu ili bez odlaganja o tome ne obavesti organ unutrašnjih poslova,
kazniće se novčanom kaznom do 20.000 dinara ili kaznom zatvora do 40 dana“ 15.
U ovom slučaju prekršaj koji je načinjen sastoji se od pasivnog ponašanja, odnosno
nečinjenja jer lice nije poduzelo radnju upozorenja odnosno radnju obaveštenja.
Uzimajući u obzir da se ovakav prekršaj može izvršiti samo kroz nečinjenje, jasno je da
se radi o prekršaju nečinjenja.

Još jedan primer koji je važno konstatovati u ovom slučaju jeste i nepravi prekršaj. Tu
je korisno navesti prekršaj iz Zakona o dobrobiti životinja u kojem je definisano
„Novčanom kaznom od 100.000 do 1.000.000 dinara kazniće se za prekršaj lice koje...
ubija i zlostavlja životinju radi proizvodnje filmova, reklama ili drugih dela na filmskoj
traci, video traci i drugim nosačima slike i tona i ukoliko iste stavlja u promet,
iznamljuje i javno prikazuje rtakav film ili reklamu“ 16. Prema pravilima, ubijanje i
zlostavljanje životinja se u ovom slučaju vrši sa činjenjem ali se može izvršiti i kroz
nečinjenje, na primer ukoliko se životinja izgladnjuje.

Uzimajući u obzir da se radi o garantnom nečinjenju, obaveza na činjenje dolazi

odnosno proizlazi iz istog Zakona jer je istim zabranjeno ubijanje, zlostavljanje te
podsticanje životinja na agresivnost, kao i protivpravno ponašanje sa ciljem proizvodnje
filmova, reklama i td.

1.3.2.2.Posledica prekršaja i uzročna veza

Posledica kao i uzročnost nemaju toliko veliku važnost u materiji prekršajnog prava
koliko je ona izražena u krivičnom pravu. Razlog ovog stanja jeste u tome to se

13
Mrvić – Petrović, Nataša, Materijalno – pravne odrebe Zakona o prekršajima, časopis: Primena novih
odredbiu Zakonu u prekršajimam Beograd, 2013. godine, str. 65.
14
Zakon o javnom redu i miru, "Sl. glasnik RS", br. 6/2016 i 24/2018.
15
Zakon o javnom redu i miru, "Sl. glasnik RS", br. 6/2016 i 24/2018.
16
Zakona o dobrobiti životinja, „Sl. glasnik RS", br. 41/2009

11
prekršaji uglavnom regulišu kao formalni delikti, odnosno delikti koji su svome opisu
nemaju posledicu, te je kod njih inkriminisano samo poduzimanje radnje ili
nepoduzimanje, odnosno radnja činjenja ili nečinjenja. Retko se pojavljuju materijalni
odnosno posledični prekršaji koji u svome biću sadržavaju neku posledicu.

U domaćem zakonodavstvu posledica se određuje realistički, kao promena koja je

proizvedena ili kao stanje u spoljašnjem svetu17. Posledica može da bude sačinjena od
povrede ili od ugrožavanja dobra koje je zaštićeno.
Povreda kao posledica prekršaja može da bude izražena, može da se manifestuje kroz
uništenje ili oštećenje objekta radnje. Uništenje znači potpuno i trajno razaranje nekog
objekta na način da on više ne može biti korišten za prvobitnu upotrebu, namenu.
Prekršaji koji produkuju ovakvu posledicu su dosta retki. Kao jedan od primera
ovakvog prekšaja navešće se prekršaj iz Zakona o sprečavanju nasilja i nedoličnog
ponašanja na sportskim priredbama, a u kojem je naveden sledeći prekršaj: „Kaznom od
30 do 60 dana kao i novčanom kaznom od 50.000 do 150.000 dinara kažnjava se za
prekršaj fizičko lice koje ... unišatava imovinu prilikom dolaska ili odlaska sa sportske
priredbe“ 18. Oštećenje ovog tipa može da bude privremeno, može da bude delimično
ali može da bude i toliko da se sredstvom više ne može koristiti za prvobitne namene,
ali mu se upotrebljivost može povratiti popravkom ili zamenom delova.

Ugrožavanje, koje predstavlja jednu blažu posledicu, predstavlja opasnost po neko

pravno dobro koje je zaštićeno, dakle, u ovom prekršaju ne dolazi do povrede
konketnog dobra nego se ono dovodi u opasnost. U odnosu na stepen opasnosti moguće
je razlikovati konkretnu i astraktnu opasnost. Konketna opasnost predstavlja realnu i
blisku mogućnost da se povreda dobra koje je zaštićeno zaista i desi. U pitanju je
opasnost koja je nastupila. Takva opasnost je uvek data u opisu prekršaja kao i u
svakom pojedinačnom slučaju u kojem se mora utvrditi. Jedan od primera takvog
prekršaja obuhvaćen je Zakonom o šumama gde je navedeno sledeće: „Novčanom
kaznom od 100.000 do 1.000.000 dinara kažnjava se pravno lice za prekršaj ukoliko se
vrši odvodnjavanje i izvođenje drugih radova kojima se vodni režim šume menja, na
način da se opsatanak i vitalnost šume ugrožava“ 19.

Apstraktna opasnost se pojavljuje u situaciji kada je moguće da neko dobro bude

ugroženo. U ovom slučaju radi se o mogućoj opasnosti. Ona kao takva nije data u opisu
prekršaja te se zakom neoborivo smatra da je ona posledica apstraktne opasnosti koja je
nastupila preuzimanjem radnje prekršaja. Postojanje takve radnje se ne dokazuje, jer je
ona nastupila činom preuzimanja radnje prekršaja. Iz razloga što apstraktna radnja nije
data u opisu prekršaja kao i zbog toga što se smatra neuspelom iz samog pokušaja, čina
preuzimanja radnje prekršaja, prekršaji astraktne opasnosti vrlo su bliski formalnim
prekršajima, s obzirom na to da su i jedna i druga vrsta prekršaja dovršeni kroz
preuzimanje radnje koja je data u opisu prekršaja. Prekršaji se, stoga, uz apstraktnu
opasnost, mogu smatrati i nekom vrstom formalnih prekršaja, prekršaji koji produkuju
ovakve posledice su veoma česti20.
17
Đorđević Đorđe, Prekršajno pravo, Kriminalističko – policijska akademija, Beograd, 2008. godine, str.
38.
18
Zakona o sprečavanju nasilja i nedoličnog ponašanja na sportskim priredbama, ("Sl. glasnik RS", br.
67/2003, 101/2005 - dr. zakon), 90/2007, 72/2009 - dr. zakon, 111/2009 i 104/2013 - dr. zakon
19
Zakon o šumama Srbije, (,,Sl. glasnik RS", br. 46/91, 83/92, 53/93, 54/93, 60/93 - ispr., 67/93, 48/94,
54/96 i 101/2005 - dr. zakon)
20
Đorđević Đorđe "Osnovne karakteristike novog zakona o prekrsajima". Nauka, bezbednost, policija, br.
1; 2006. godine, str. 38.

12
Postoje i prekršaji koji nose apstraktno-konkretnu opasnost21. U pitanju su prekršaji kod
kojih se u opisu prekršaja navodi mogućnost ugrožavanja.
Kod ovih prekršaja ugrožavanje nije nastupilo ali postoji mogućnost da nastupi, te tako
ovi prekršaji postaju bliski sa apstraktnim prekršajima, ali je takva mogućnost
navedena i u opisu prekršaja te su oni tako bliski i sa prekršajima konkretne opasnosti,
te se ova moguća opasnost mora u svakom slučaju utvrditi. Primer ovog prekršaja
nalazimo u Zakonu o sportu gde se navodi sledeće: „Novčanom kaznom od 100.000 do
1.000.000 dinara kazniće se tzv. prekršaj sportska organizacija ili drugo pravno lice
ukoliko... izloži sportistu sportkim aktivnostima koje mogu da ugroze ili pogoršaju
njegovo zdravstveno stanje“22. Polazeći od navedenog, zdravstveno stanje nije
ugroženo, ali postoji mogućnost da bude ugroženo.

Uzročna veza odnosno pitanje uzročne veze, pojavljuje se kod posledičnih prekršaja,
odnosno kod onih prekršaja kod kojih se posledica sastoji iz povrede ili neke konkretne
opasnosti, odnosno apstraktno-konkretne opasnosti. To znači da je potrebno da između
radnje i posledice postoji neka objektivna veza, te da je radnja uzrok posledice. U praksi
se radnja rešava kao faktičko pitanje23.
Problem uzročnosti se pojavljuje u slučaju kada je posledica nastala, nastupila, kao
rezultat delovanja više radnji ili uz sadejstvo nekih drugih okolnosti. Pravna doktrina
prepoznaje brojne teorije uzročnosti posredstvom kojih se nastoji rešiti veoma
kompleksna problematika među kojima se ističu dve, i to:
- Prva teorija jeste teorija adekvatne uzročnosti. Prema njoj se uzrokom posledice
smatra onaj uslov, u ovom slučaju to je radnja, koji prema redovnom toku stvari
mogu uzrokovati datu posledicu. Predmetna radnja jeste radnja koja je
adekvatna a koje po redovnom toku stvari uzrokuje potrebnu posledicu, a to je
uništenje imovine. Ipak, ovako data teorija nije u mogućnosti da pojasni neke
slučajeve koji su atipični. Na primer, ukoliko neko lice prilikom dolaska na
fudbalski stadion, prilikom čekanja da na stadion uđe, nasloni se na neku ogradu
koja je loše postavljena ili je dotrajala, te dođe do njenog pucanja. U tom slučaju
radnja naslanjanja na ogradu može uzrokovati posledicu - uništenje ograde, te u
tom slučaju teorija adekvatne uzročnosti nema odgovor na problem koji je
nastao.
- Druga teorija koja se u ovom slučaju pojavljuje jeste teorija ekvivalencije.
Prema ovog teoriji uzrokom se smatra svaki uslov koji je, barem i delimično,
doprineo da posledica nastupi. Za ovu posledicu je karakteristično da ona u
velikoj meri proširuje krug uslova koji se smatraju uzrokom posledice. Prema
ovoj teoriji uzrokom se, ukoliko se posmatra primer naslanjanja na ogradu,
smatra i radnja naslanjanja, ali se u obzir uzima i okolnost da je ograda loše
postavljena ili da je dotrajala.

Ukoliko se u obzir uzme činjenica da su prekršaji najčešće postavljeni kao formalni

delikti, uključujući i one sa apstraktnom opasnošću, problematika uzročnosti u tom
slučaju nije toliko aktuelna kao što je to slučaj kod krivičnog prava.

21
Stojanović Zoran, Komentar Krivičnog zakonika Službeni glasnik, Beograd, 2012b, godine, str. 72.
22
Zakon o sportu „Sl. glasnik RS", br. 10/2016.
23
Lazarević Ljubiša, Vučković Branko, Vučković Vesna, Komentar Krivičnog zakonika Crne Gore.
Cetinje, Оbod, 2007. godine, str.36.

13
1.3.3.Prekršaj i njegova određenost u zakonu ili drugim propisom organa koji je
nadležan

Obeležje prekršaja prema kojem on mora biti propisan zakonom ili drugim propisom
organa koji je nadležna, zapravo predstavlja konkretizovanje načela zakonitosti (nullum
delictum sine lege).
Da bi neka radnja bila prekršaj potrebno je da bude propisana zakonom, uredbom ili
odlukom nadležnog organa. Međutim, ovo obeležje dalje implicira da za postojanje
prekršaja nije dovoljno samo da bude određen njegov opšti pojam.
Iz toga razloga se pored opšteg pojma prekršaja koji u sebi obuhvata opšta obeležja koja
su karakteristična za sve prekršaje, postoji i poseban pojam prekršaja ili biće prekršaja.
Biće prekršaja može da se odredi kao skup posebnih i obaveznih elemenata koji čine
pojmove konkretnih prekršaja. Na osnovu ovako određenih posebnih elemenata
odnosno elementima bića, razlikuju se pojedini prekršaji24. Ova obeležja mogu da se
podele na objektivne i subjektivne.

Objektivna obeležja mogu da se odnose na subjekta prekršaja (bez obzira d ali to

pravno ili fizičko lice, ili fizičko lice sa određenim svojstvom, preduzetnik), potom
radnju (koja se može sastojati iz činjenja ili nečinjenja), potom posledicu i uzročnost (u
slučaju kada se radi o materijalnim preklršajima), objekt radnje (u slučaju kada je on u
prekršaju naveden) kao i druge okolnosti.

Objektivna obležja mogu da se podele na opisna koja se nazivaju i dekstriptivna i na

normativna. Deskriptivna obeležja jesu takva obeležja koja opisuju načine izvršenja
prekršaja (na primer svađom, vikom kojima se remeti javni red i mir), dok se kroz
normativna obeležja ukazuje da njihov pojam zavisi od pravnih normi koje su određene
ili koje iz određenog vrednovanja proizlaze.

Subjektivna obeležja koja se pojavljuju jesu nehat, umišljaj, namera kao i pobuda.
Nehat i umišljaj ne predstavljaju samo oblike krivice nego predstavljaju i subjektivne
elemente bića prekršaja. Tu se radi o teoriji dvostrukog umišljaja i nehata25. Da bi
prekršaj postojao dovoljno je da postoji nehat, ali i to da je propisom o prekršaju
određeno odnosno da može biti određeno da će biti kažnjeno lice samo za umišljajno
postupanje. Stoga sledi i to da ukoliko u opisu prekršaja nije izričito navedeno da se lice
kažnjava samo za umišljaj, dovoljno je da postoji nehat te tako ovi pojmovi, logično,
predstavljaju i elemente bića prekršaja.

Obeležje subjektivne prirode prekršaja upravo jesu namera i pobuda, ali se oni retko
navode u bićima pojedinih prekršaja. Razlog toga verovatno jeste činjenica da se ta
subjektivna obeležja uvek moraju utvrditi, što nije jednostavno.

Posebna obeležja prekršaja, odnosno elemente bića, dalje mogu da se podele na

osnovna i na dopunska. Skup osnovnih obeležja nekog prekršaja predstavlja njegov
osnovi oblik. Dopunska obeležja mogu da budu kvalifikatorna, u slučaju kada postoji
neki teži kvalifikatorni oblik takvog prekršaja za koji se propisuje teža kazna, kao i
privilegujuća, u slučaju kada postoji blaži, odnosno privilegovani oblik takvog prekršaja

24
Popović Slavoljub, Marković Branislava, Petrović Milan, Upravno pravo, opšti deo, Savremena
administracija Beograd, 1998. godine, str. 262.
25
Stojanović Zoran, Krivično pravo: Opšti deo. Pravna knjiga, Beograd, 2012. godine, str.105.

14
za koji se propisuje i blaža kazna26. Tu je korisno pomenuti prekršaj iz oblasti
narušavanja javnog reda i mira gde se u Zakonu o javnom redu i miru prekršaj u
odavanju na prostituciju smatra i situacija kada se prostorije ustupaju radi prostitucije.
Teži oblik ovog dela, kvalifikovani, postoji u slučaju kada je prostorija sa ciljem
prostituisanja ustupljena licu koje je maloletno. U slučaju da je ova radnja izvršena od
strane odgovornog lica u pravnom licu ili od strane nekog fizičkog lica, tada postoji
lakši oblik ovog prekršaja.
Razlog ovakvog rešenja jeste u tome što su pravno lice kao i preduzetnik (koje
predstavlja posebno fizičko lice) nosioci odgovarajuće delatnosti, što nije slučaj sa
odgovornim licima, a posebno ne sa fizičkim licima koji su takvim radnjama iskazala
diskrimitatorski stav, a ne stav pravog lica ili organa kojima pripadaju.
U slučaju kada se govori o biću prekršaja, primećuje se da se u propisima od strane
donosilaca ovih propisa često koriste i upućujuće dispozicije. To su situacije u kojima
neki propis u onoj odredbi koja prekršaje reguliše upućuje na neku drugu odredbu toga
propisa. Koriste se i blanketne displozicije kod kojih je biće prekršaja utvrđeno na
osnovu odredbi koje su sadržane u drugim propisima, a ne u propisu kojima se
konkretan prekršaj reguliše.

1.3.4. Propisanost prekršajne sankcije

Prekršajna sankcija i njena propisanost izražava zakonitost u propisivanju prekršajne

sankcije (nula poena sine lege)27. Ukoliko se posmatraju odredbe krivičnog prava, koje
smatraju da je kažnjivost obeležje opšteg krivičnog dela, element propisanosti krivične
sankcije može biti shvaćeno kao obeležje kojim se izražava ocena nedopuštenosti
prekršajnog ponašanja, koje zaslužuje kaznu prekršaja. Tačnije, u pitanju je obeležje
koje podrazumeva da je za delo prekršaja zaprećena prekršajna snakcija28.
Zakon o prekršajima Srbije počiva na pluralističkom okviru sankcija. Zakon prepoznaje
sledeće sankcje za prekršaje i to: kazne, potom kaznene poene, opomene, zaštitne mere,
te vaspitne mere.
Pored toga, u Zakonu je određena je i svrha prekršajnih sankcija te je navedeno sledeće:
„Svrha propisivanja, izricanje i primene prekršajnih sanckija je da građani poštuju
pravni sistem i da se u buduće ne čine prekršaji“.
Ono što je interesantno u ovom slučaju jeste da Zakon o prekršajima ukazuje na svrhu
propisivanja sankcije, dok, na primer, Krivični zakonik prepoznaje opštu svrhu
propisivanja i izricanja krivičnih sankcija.
Posredstvom odredbi o svrsi prekršajnih sankcija akcenat je dat na generalnu
prevenciju kako pozitivnu, koja se ogleda kroz potrebu poštovanja pravnog sistema od
strane građana, tako i na negativnu, kroz uzdržavanje od budućeg činjenja prekršaja.

1.4.SUBJEKT I OBJEKT PREKRŠAJA

1.4.1. Subjekt prekršaja

Subjekt prekršaja, prema zakonskim odrebama, mogu da budu fizička i pravna lica.
Kada su u pitanju fizička lica, zakon razlikuju „obična fizička lica“ potom odgovona
lica u pravnom licu te preduzetnici.

26
Đorđević Đorđe, citirano delo, str. 41.
27
Bačić Franjo, Kazneno pravo: Opći dio. Zagreb: Pravni informatory, 1998. godine, str. 107.
28
Ćorović Emir, Prekršajno pravo, autorizovana predavanja, Državni univerzitet u Novom Pazaru, Novi
Pazar, 2015. godine, str. 28.

15
Obična fizička lica su u zakonskim popisima označena izrazom „ko“. Time se polazi od
toga da takve prekršaje može da počini bilo koje lice, tačnije, ne mora da se poseduje
neko posebno svojstvo za izvršenje prekršaja.
Lica koja su u pravnom licu odgovorna, što se odnosi i na državne organe, organe
lokalne samouprave, terotorijlane autonomije i td, kao i odgovorna lica kod
preduzetnika, predstavlja fizička lica sa posebnim svojstvom. U pitanju su lica koja su
odgovorna lica.
Kada se propisuju prekršaji koji se na ova lica odnose, izričito se navodi da se prekršaj
odnosi na ova lica, odnosno da prekršaj čini odgovorno lice u pravnom licu. Ovim se
naglašava posebno svojstvo izvršenja prekršaja.
U slučaju kada fizičko lice nema takvo svojstvo, ono u tom slučaju i ne može da bude
aktivan subjekt prekršaja od kojeg se takvo svojstvo traži. Prema Zakonu o prekršajima
definisano je da je odgovorno lice u pravnom licu ono lice kome su povereni poslovi
koji se tiču upravljanja, poslovanja kao i procesa rada. Potom, odgovorno lice u
državnom organu jeste lice koje izvršava određene dužnosti.
Odgovornost odgovornog lica neće prestatai zbog toga što mu prestane radni odnos u
pravnom licu ili državnom organu, niti zbog toga što nastane nemogućnost da se pravno
lice oglasi odgovornim usled njegovog prestanka.
Slično se primenjuje i kod preduzetnika. Prema zakonodavstvu Srbije preduzetnik je
pravno sposobno fizičko lice koje obavlja delatnost sa ciljem ostvarenja prihoda te je
kao takvo registrovano u skladu sa zakonima.
Što se tiče prekršaja, preduzetnik odgovara za prekršaje koje načini prilikom vršenja
svoje delatnosti. To znači da je i u ovom slučaju potrebno ispunjenje određenih
potrebnih svojstava. Prilikom opisa prekršaja koji se vezuju za preduzetnika neophodno
je da ovakvo njegovo svojstvo bude izričito određeno.

Konačno, ukoliko se radi o prekršaju o postupanju odgovornih lica ili preduzetnika

takvo svojstvo se mora izričito navesti prilikom opisivanja prekršaja. Oni prekršaji kod
kojih je potrebno da određeno svojstvo postoji nazivaju se delictum propria.
Ukoliko se posmatraju fizička lica generalno, kao i odgovorna lica i preduzetnici i
njihova mogućnost da budu subjekti prekršajnog prava, potrebno je da se ispune sledeći
uslovi: treba da imaju navršenih 14 godina života, mora da postoji uračunljivost ovih
osoba, mora da postoji oblik krivice.

Aktivni subjekti prekršajnog prava samo su ona lica koja su navršila 14 godina starosti.
Lica koja imaju manje od 14 godina smatraju se decom i protiv njih se prekršajni
postupak ne može voditi. Maloletnici su ona lica koja imaju više od 14 godina, ali još
uvek nisu napunila 18 godina života.

Pravno lice predstavlja organizovanu grupu ljudi kojoj država priznaje pravni
subjektivitet kao i pravo na zasebnu imovinu sa ciljem ostvarenja ciljeva koji su
društveno prihvatljivi29. Ipak, ne moraju i nisu svi kolektiviteti koji imaju svojstvo
pravnog lica subjekti prekršajnog prava. Prema Zakonu o parničnom postupku
propisano je da Republika Srbija, teritorijalne autonomije kao i jedinice lokalne
samouprave ne mogu da odgovaraju za prekršaj, ali se zakonom može popisati da lice

29
Nikolić Dušan, Uvod u sisistem građanskog prava, Pravni fakultet Novi Sad, Centar za izdavačku
delatnost, 2013. godine, str. 287.

16
koje je u ovim oranizacijama radi odnosno koje je odgovono, može odgovarati za
prekršaj30.
U Zakonu o prekršajima prepoznaju se razlike između domaćih i stranih pravnih i
fizičkih kao i odgovornih lica. Strana fizička lica kao i pravna lica te lica odgovorna u
pravnom licu, podjednako odgovaraju za prekršaje kao i domaća lica. To znači da će se
ova lica kazniti za prekršaje koje počine na teritoriji Srbije.
Pored aktivnog počinioca prekršaja potrebno je razlikovati i pasivnog subjekta. Pasivni
pojam subjekta odgovara procesnopravnom određenju pojma oštećenog.
Prema zakonu oštećeno je lice kome je povređeno lično ili imovinsko pravo ili je isto
ugroženo konkretnim prekršajem. Tu se može raditi kako o fizičkom tako i o pravnom
licu.

1.4.2.Objekt prekršaja

Ukoliko se analizira objekt prekršaja, tu je važno primetiti razliku između zaštitnog

objekta i objekta radnje. Zaštitni objekt u prekršaju može da bude opšti, može da bude
grupni kao i pojedinačni31. Opšti zaštitni objekt podrazumeva odnosno obuhvata sva
ona dobra koja se prekršajnim pravom štiti. U tom kontekstu, prema ciljevima koji su
prethodno navedeni, može se reći da zaštitni objekt predstavlja javni poredak kojim se
nameće poštovanje društvene discipline, što u konačnici vodi ka zaštiti sigurnosti ljudi
imovine, privrednih kulturih kao i drugih dobara.
Pod opštim zaštitnim objektom podrazumevaju se sva ona dobra koja su zaštićena
prekršajnim pravom.
U tom kontekstu može se reći da se prema navedenom cilju prekršajnog prava može
reći da opšti zaštitni objekt predstavlja javni poredak kojim se nameće poštovanje
društvene discipline, što u konačnici vodi zaštiti sigurnosti ljudi, imovine, potom
privrednih i kulturnih dobara i drugih dobara. Grupni zaštitni objekt zapravo
predstavljaju dobra koja se štiti grupom prekršaja. Na primer, prekršajima protiv javnog
reda i mira štite se javni red i mir, saobraćajnim prekršajima štiti se bezbednost
saobraćaja, poreskim se širi poreski sistem i td. „Pojedinačni zaštitni objekt predstavlja
konketno dobro koje se štiti propisivanjem svakog pojedinog prekršaja“32.
Objekt radnje predstavlja materijalni, fizički predmet na kojem se radnja prekršaja
ostvaruje. Objekt radnje predstavlja, odnosno naziva se i predmetom prekršaja ili
objektom na kojem se prekršaj vrši33. Objekt radnje se takođe označava i predmetom
prekršaja ili objektom na kojem se prekršaj vrši.

1.5.VREME I MESTO IZVRŠENJA PREKRŠAJA

1.5.1.Vreme izvršenja prekršaja

Vreme u kojem je prekršaj izvršen važno je iz nekoliko razloga. Ukoliko se posmatra

vreme izvršenja prekršaja u odnosu na to se određuje važenje prekršajnog
zakonodavstva, potom životna dob počinioca prekršaja, odnosno da li se radi o detetu,

30
Zakon o parničnom postupku Srbije, ("Sl. glasnik RS", br. 72/2011, 49/2013 - odluka US, 74/2013 -
odluka US i 55/2014).
31
Đorđević Đorđe, citirano delo, str. 42.
32
Pihler Stanko, Prekršajno pravo, Graphica Academica, 2000. godine, str. 49.
33
Lazarević Ljubiša, Komentar Krivičnog zakona Republike Srbije. Savremena administracija, Beograd,
2005. godine, str. 35.

17
maloletniku ili odrasloj osobi, na osnovu čega proizilazi odgovarajući prekršajno pravni
postupak onosno tretman.
Za vreme izvršenja prekršaja vezuje se i pitanje krivice, te od tog momenta počinje da
teče i rok zastarelosti prekršajnog gonjenja.
Postoje tri teorije određivanja vremena izvršenja prekršaja, i to:
- Teorija delatnosti prema kojoj je reativno samo vreme kada je radnje poduzeta
- Teorija posledice, koja u obzir uzima vreme nastupanja posledice
- Teorija ubikviteta koja kao relevantne uzima i vreme i radnju nastupanja
posledice.

Zakon o prekršajnom postupku Srbije prihvata teoriju delatnosti. Prema tome, prekršaj
se smatra izvršenim u vreme kada je počinilac izvršio radnju ili je nije izvršio, ukoliko
se radi o posledici nečinjenja, bez obzira na posledicu i momenat nastanka posledice.

1.5.2.Mesto izvršenja prekšaja

Određivanje mesta izvršenja prekršaja je takođe od značaja zbog utvrđivanja i uređenja

prostornog važenja prekršajnog zakonodavstva kao i mesne nadležnosti suda za vođenje
prekršajnog postupka koji će postupati u konkretnoj prekršajnoj stvari. Pomenute tri
teorije su i u ovom slučaju prihvaćene, a označavaju sledeće:
- Teorija delatnosti jeste teorija u kojoj je od značaja mesto gde je radnja
preduzeta
- Teorija posledice, gde je od važnosti mesto gde je posledica nastupala
- Teorija ubikviteta koja u obzir uzima mesto radnje ali i mesto posledice.

Zakon o prekršajima Srbije prihvata teoriju ubikviteta, u kojoj je važno i mesto

izvršenja prekršaja kao i mesto posledice.

2.PREKRŠAJNE SANKCIJE I ZAŠTITNE MERE, VRSTA I SVRHA

Zakon propisuje da se u slučaju počinjenog krivičnog dela primenjuju sankcije.
Sankcije se za prekršaje određuju u zavisnosti od tipa, vrste prekršaja kao i zavisnosti
od toga šta se konkretnim merama nastoji postići. U ovom delu rada daje se pregled
prekršajnih sankcija kao i zaštitnih mera prema zakonodavstvu koje se u Srbiji
primenjuje. Tematske celine koje su u ovom delu rada analizirane, jesu sledeće:
- Pojam, vrste i svrha prekršajnih sankcija,
- Kazne kao prekršajne sankcije i njihova svrha,
- Kazneni poeni,
- Opomena kao sankcija za počinjeni prekršaj,
- Zaštitne mere kao vid sankcije,
- Sankcije prekršaja prema maloletnim licima.

U nastavku se detaljnije analizira svaka od navedenih tematskih celina te se detaljnije

obrazlaže svaki okvir sankcije i zaštitne mere koje se propisuju za pojedine prekršaje.
Mere koje su ovom prilikom analizirane imaju utemeljenje u Zakonu o prekršajima
Srbije.

18
2.1.POJAM, VRSTE I SVRHA PREKRŠAJNIH SANKCIJA

2.1.1.Pojam i vrste prekršajnih sankcija

Prekršajne sankcije predstavljaju represivne odnosno prinudne mere koje se zakonom

propisuju ili se propisuju nekim drugim opštim aktom koji je na osnovu zakona donet, a
koga izriče prekršajni sud ili organ, nakon što sprovede prekršajni postupak. Sankcije se
izriču licu koje je prekršaj načinilo. Sankcije se izvršavaju u skladu sa zakonskim
odredbama ili u skladu sa drugim propisom koji je donet na osnovu zakona, a kojima se
počinioci prekršaja lišavaju određenih prava ili se ograničavaju, ili im se pak lišavanje
odnosno ograničenje prava stavlja se na teret, a sve sa cljem zaštite javnog poretka.
Tačnije, cilj sankcija jeste da se učvrsti obaveza poštovanja pravnog sistema kao i da se
spreče činjenja novih prekršaja. Polazeći od ovakvog određenja, uočavaju se i elementi
prekršajnih sankcija, odnosno34:
- Prekršajne sankcije predstavljaju represivne mere, odnosno mere prinude. To
znači da se one izriču i da se primenjuju bez obzira na volju počinioca, tačnije,
primenjuje se protiv njegove volje.
- Sankcije u prekršajima se propisuju na osnovu zakona ili nekim drugim opštim
pravnim aktom koji je na osnovu zakona donesen. Ovo obeležje predstavlja
posledicu koja proizlazi iz načela zakonitosti. Pri tome, zakon o prekršajima
izričito navodi, propisuje, da organ koji je ovlašćen za donošenje propisa o
prekršajima može da propiše sankcije za prekršaj samo u slučaju povrede
propisa koje oni donose unutar njihove nadležnosti koja je utvrđena ustavom i
zakonom, a prema uslovima koji su predviđeni Zakonom o prekršajima. Pored
toga, ovi organi propisuju i prekršajne sankcije koje su predviđene zakonom o
prekršajnom postupku kao i u granicama koje su ovim Zakonom određene. To
zapravo znači da onaj zakon koji je usvojen i koji sadržava prekršajno-pravne
odredbe ima mogućnost da propiše prekršajne sankcije koje su određene
Zakonom o prekršajima, i to u granicama kako to Zakon reguliše.
- Prekršajne sankcije izriče prekršajni sud ili organ uprave koji je nadležan. U
trenutnom sistemu organizacije prekršajne sankcije izriču prekršajni sudovi koji
predstvaljaju sudove od posebne nadležnosti koji su uspostavljeni Zakonom o
uređenju sudova. S obzirom na to da se radi o sudovima, za njih važe sve
ustavnopravne garancije, a pre svega princip samostanosti kao i nezavisnosti. U
izuzetnim slučajeva novčana kazna može biti izrečena od strane organa uprave,
odnosno može je izreći Komisija za zaštitu prava u postupcima javnih nabavki
kao organ koji je ovlašćen odnosno lice putem prekršajnog naloga.
- Prekršajne sankcije jesu sankcije koje se izriču nakon što se prekršajni postupak
sprovede. Prekršajni sudovi kao i organi uprave koji su nadležni, ne postupaju
arbitrarno nego prekršajne sankcije izriču nakon što se sprovede postupak koji je
regulisan Zakonom o prekršajima.
- Prekršajne sankcije se izriču licima koja su počinila prekršaj. Ta lica mogu biti
fizička lica odnosno punoletna lica i maloletna, fizička lica koja imaju posebno
svojstvo (ukoliko se radi o odgovornim licima i preduzetnicima) te pravna lica.
- Sankcije koje se izriču se izvršavaju kroz postupak koji je zakonom regulisan,
određen ili je propisan nekim drugim propisom koji se na osnovu zakona donosi.
- Izricanjem prekršajnih sankcija počinioci prekršaja se lišavaju ili se
ograničavaju u određenim pravima, tačnije, njima se u izgled stavlja lišavanje,

34
Aviani Damir, Prekršajno pravo, Pravni fakultet Sveučilišta u Splitu, 2013. godine, str.14.

19
 ograničenje prava. Ovakvo obeležje predstavlja posledicu represivnog karaktera
prekršajnih sankcija. Represivna priroda indukuje lišenje odnosno ograničenja
nekog počiniočevog prava. Prekršajna sankcija predviđena je i kroz opomenu
kojom se ne ograničava odnosno kojom se ne lišava neko pravo, nego samo
postoji pretnja da do toga zaista može da dođe.
- Cilj prekršajnih sankcija jeste da se zaštiti javni poredak, odnosno da građani
poštuju pravni sistem te da se ne čine prekršaji. Ovakva okolnost ukazuje da
prekršajne sankcije nisu cilj same sebi, nego su usmerene ka suzbijanju
određene vrste delikata, prekršaja.
Zakon o prekršajima Srbije zasnovan je pluralističkom sistemu prekršajnih sankcija što
se zaključuje na osnovu sankcija koje propisuje a koje podrazumevaju kazne, kaznene
poene, potom opomene, mere zaštite kao i vaspitne mere.

2.1.2. Svrha prekršajnih sankcija

Zakon o prekršajima Srbije uređuje koja je to opšta svrha propisivanja, izricanja kao i
primene prekršajnih sankcija. Interesanto je primetiti da se zakonodavac opredelio za
teoriju generalne prevencije koja nije usmerena na počinioca prekršaja, nego na
potencijalne počinioce pa čak i šire, na sve građane. Prihvaćeni su stavovi o pozitivnoj
generalnoj prevenciji kojom zakonodavac izražava „poštovanje pravnog sistema“ ali
ujedno i shvatanje o negativnoj generalnoj prevenciji koja se ogleda i prepoznaje kroz
rečima da „niko ubuduće ne načini prekršaj“. Prvim delom ovog određenja afirmiše se
pozitivan učinak prekršajnih sankcija jer se stavlja zahtev za poštovanje pravnog
sistema, dok se negativna generalna prevencija sadržava kroz zastrašivanje građana, u
prvom redu potencijalnih počinilaca prekršaja da iste ne čine.

2.2. KAZNE KAO PREKRŠAJNE SANKCIJE I NJIHOVA SVRHA

2.2.1.Pojam i vrsta kazni

Osnovne prekršajne sankcije jesu kazne. Opšti pojam kazne mogao bi da se odredi na
način da se pod kaznama podrazumevaju represivne mere koje su zakonom propisane ili
nekim drugim opštim aktom koji je na osnovu zakona donesen, a koje se izriču od
strane prekršajnog suda ili organa uprave nakon što se sprovede prekršajni postupak
prema učiniocu prekršaja, a koje se izvršavaju u postupku na način koji je zakonom
regulisan ili nekim drugim propisom.
Kaznama se lica koja su počinila konkretno krivično delo ograničavaju u vršenju nekih
prava a sve sa ciljem da se zašiti javni poredak, odnosno sa posebnim ciljem da se
izrazi društveni prekor prema počiniocima prekršaja te da se utiče na ostale,
potencijalne počinioce prekršaja kako oni ne bi činili takve prekršaje.
Pojam kazni izveden je iz opšteg pojma prekršajnih sankcija. Prema ovoj definiciji
izvedena su dva obeležja35:
- Prekršajne kazne počinioca ili lišavaju ili ga ograničavaju u vršenju nekog
njegovog prava
- Ove sankcije imaju prema zakonu posebnu svrhu kojom se konkretizuje opšta
svrha prekršajnih sankcija.

35
Ćorović Emir, citirano delo, str. 45.

20
Prema Zakonu o prekršajima Srbije, uspostavljaju se odnosno određuju se tri tipa kazni
za počinjeno delo prekršaja, a to su kazna zatvora, novčana kazna, te rad u javnom
interesu. Kazna zatvora za ova dela može da se propiše samo zakonom, dok se nočana
kazna kao i kazna rada u javnom interesu može propisati i uredbom, potom odlukom
kao i odlukom autonomnih i lokalnih organa vlasti. S obzirom na prirodu pravnog lica,
prema njemu se može primeniti odnosno propisati samo novčana kazna.
U zavisnosti od toga da li se kazne izriču samostalno ili ne, razlikuju se glavne i
sporedne kazne. U tom kontekstu, kazna zatvora može biti izrečena samo kao glavna
kazna, a ostale kazne mogu biti izrečene i kao sporedne.
Zakon o prekršajima dozvoljava i alternativno i kumulativno propisivanje prekršajnih
kazni. Posredstvom alternativnog propisivanja sudu se daje na raspolaganje opcija
opredeljenja za jednu od predviđenih kazni, dok se u slučaju kumulativno propisanih
kazni izriče više kazni koje su predviđene za jedan prekršaj. Ipak, tu je Zakon o
prekršajnom postupku postavio ograničenje. U slučaju da se novčana kazna kao i kazna
zatvora propisuju alternativno, kazna zatvora će se u tom slučaju izreći samo za onaj
prekršaj kojim su bile prouzrokovane teže posledice, ili za prekršaje koji ukazuju na viši
stepen krivice počinioca. Na ovaj način proklamovano je načelo pravednosti i
srazmernosti.

2.2.2.Svrha prekršajnih kazni

Zakon je inicijalno odredio svrhu kazni koja se uvodi za načinjene prekršaje. Svrha
kažnjavanja je sadržana u sledećem36:
- Potrebi da se izrazi društveni prekor zbog prekršaja koji je načinjen
- Postoji potreba da se na počinioca deluje da u budućnosti ne čini prekršaje
- Potreba da se utiče na sva druga lica da ne čine prekršaje, a u prvom redu se ovo
odnosi na potencijalne počinioce prekršaja.

Polazeći od ovakvog određenja jasno je da je svrha kažnjavanja, pre svega, generalna

pozitivna prevencija koja se izražava kroz izražavanje društvenog prekora zbog
prekršaja koji ja načinjen, jer se na taj način izražava nepoželjnost takvog ponašanja.
Takođe, razlog sankcije jeste i specijalna prevencija koja se određuje kao uticanje na
počinioca da u budućnosti ne čini prekršaj na koji se način, barem u slučaju kazne
zatvora, postavlja i zahtev za posebnim tretmanom prema počiniocu prilikom izvršenja
kazne. Konačno, generalna negativna prevencija je takođe prisutna, a ona se ogleda u
potrebi da se deluje zastrašujuće na građane, u prvom redu na potencijalne počinioce
prekršaja da prekršaje ne čine.

2.2.3. Vrste prekršajnih kazni

2.2.3.1.Kazna zatvora

Kazna zatvora jeste takva kazna kojom se pojedinac lišava slobode za određeno vreme,
određeni vremenski period, što je određeno sudskom odlukom. Sud donosi odluku da se
pojedinac zbog načinjenog prekršaja podvrgava određenom tretmanu. Kazna zatvora,
prema navednom, ima sledeće karakteristike37:

36
Aviani Damir, citirano delo, str. 25.
37
Đorđević Miroslav, Odnos prekršajnog i krivičnog prava, u publikaciji Prekršajna odgovornost,
Glosarijum, Beograd, 2002.godine, str. 56.

21
 - Pojedinac se kaznom zatvora lišava slobode kretanja,
- Samo prekršajni sud ovu kaznu može da izrekne,
- Vremene trajanja ove kazne određeno je odlukom suda,
- Lice koje je osuđeno na kaznu zatvora tokom trajanja ovog perioda podvrgava
se tretmanu koji je za njega odgovarajući.

Zakon o prekršajima Republike Srbije propisuje minimum kao i maksmum kazne

zatvora. Prema zakonu kazna zatvora ne može biti kraća od jednog dana niti može biti
duža od 60 dana.
U okvirima ovako određenih minimuma i maksimuma za pojedinačne prekršaje se
propisuju takođe minimumi i maksimum kazni. U slučaju da kod nekog prekršaja nije
određen minimum, tada se primenjuje opšti minimum, što je slučaj i sa maksimumom.
Odnosno, ukoliko za konkretan prekršaj nije propisan maksimum, tada se prikazuje
zakonski maksimum koji je određen na 60 dana.
Iz navedneog proizlazi da se kazna zatvora za načinjeni prekršaj izražava u danima,
odnosno propisuje se u danima. U izuzetnim situacijama prilikom odmeravanja kazne
za načinjene prekršaje prilikom sticanja kazne zatvora, ova kazna može biti i duža od 60
dana, ali nikao ne može biti duža od 90 dana.
Zakon o prekršajima određuje, vodeći se načelom humanosti, da se kazna zatvora ne
može izreći ženi koja je u drugom stanju i to nakon trećeg meseca trudnoće, niti se ova
kazna može izreći majci dok dete ne napuni godinu dana. Ukoliko je dete mrtvo rođeno
kazna zatvora se majci ne može izreći dok ne prođe 6 meseci od porođaja.

2.2.3.2.Rad u javnom interesu

Rad u javnom interesu je prema zakonodavstvu Srbije predviđen kao kazna. Međutim,
kada je ova kazna u pitanju, prema penološkom i prema krivičnopravnoj literaturi ova
kazna se često tretira kao alternativna sankcija kojom se trebaju otkloniti štete delovanja
kratkotrajnih kazni lišenja slobode. Ukoliko se u obzir uzme da je kazna zatvora za
prekršaj prema dužini kraća, izražena u danima, ona treba biti pozitivno posmatrana u
odnosu na njeno postojanje u domaćem sistemu prekršajnih sankcija.

Zakon o prekršajima Srbije rad u javnom interesu definiše kao rad koji nije plaćen a koji
se obavlja u korist društva, a koji se ne obavlja pod prinudom kojom se vređa ljudsko
dostojanstvo i kojim se ne ostvaruje profit. Temeljem navedenog, proizilazi sledeće,
odnosno sledeće karakteristike:
- U pitanju je rad u korist društva,
- Nije u pitanju rad koji je prinudan,
- Radi se radu kojim se ne vređa dostojanstvo čoveka,
- Radom se ne realizuje profit.

Kazna rada u javnom interesu može biti izrečena kao osnovna i kao sporedna kazna.
Ona može biti propisana zakonom, uredbom, odlukom nadležnog organa. U momentu
kada se ova kazna izriče potrebno je u obzir uzeti vrstu prekršaja koji je načinjen, uzrast
lica koja je delo počinilo, njegovu fizičku i radnu sposobnost, psihička svojstva, stepen
obrazovanja, kao i sklonosti i druge okolnosti koje se tiču ličnosti počinioca.
Rad u javnom interesu ne može da traje kraće od 20 sati niti može biti duži od 360 sati.
Zakon ne određuje period u kojem se izrečeni rad može obaviti, kao što to prepoznaje
Krivični zakonik. Naime, Krivični zakonik ističe da vreme obavljanja rada u javnom
interesu ne može da bude kraće od 30 dana niti može biti duže od šest meseci.

22
2.2.3.3.Novčana kazna

Novčana kazna je sadržana u obavezi lica koje je osuđeno za konkretan prekršaj da

plati određenu novčanu sumu u iznosu i u roku koji je odlukom suda propisan, određen,
pod pretnjom njene zamene za kaznu zatvora ili radom u javnom interesu ili pod
pretnjom prinudne naplate. Novčana kazna može biti propisana zakonom, uredbom i
odlukama autonomne pokrajine i lokalnih nivoa vlasti.
Ukoliko se nekom licu propiše kazna u novcu za prekršaj koji je počinio, time država
odnosno teritorijalna jedinica ili lokalni nivo vlasti, stiču obligaciono pravo prema
počiniocu prekršaja.

Ukoliko se posmatra teorija, prepoznaje se nekoliko sistema za propisivanje novčane

kazne, i to38:
- Sistem apsolutno određenog, odnosno fiksnog iznosa. U pitanju je mandatna
novčana kazna. Ona postoji u slučaju kada se propisom kojim je prekršaj
određen eksplicitno propisuje i visina novčane kazne.
- Sistem relativno određenih iznosa. Ovde se radi o propisivanju minimumu i
maksimumu novčane kazne, uz razlikovanje minimuma i maksimuma koji je
zakonom propisan kao generalni kao i poseban minimum i maksimum koji je
konkretnim propisima propisan za određene prekršaje, ali se nalazi unutar opšte
utvrđenog minimuma i maksimuma.
- Postoji i sistem dnevnih iznosa. Prema ovom sistemu utvrđuje se, u prvom redu
težina dela koje je počinjeno kroz broj dana a nakon toga se određuje vrednost
jednog dana koji treba da održava ekonomsku snagu počinioca, kako bi se na
kraju, množenjem broja dana sa utvrđenim vrednostima po svakom danu, dobio
ukupan iznos novčane kazne.
- Primenjuje se i propircionalan sistem. U ovom slučaju se visina novčane kazne
određuje u srazmeri u odnosu na štetu koja je prouzrokovana ili u odnosu na
korist koja je ostvarena itd.
- Sistem srazmernog dela zarade koja je ostvarena. U ovom slučaju visina
novčane kazne određena je u procentu od zarade koji je tokom određenog
perioda ostvarena.
- Kombinovani sistem predstavlja takav sistem u kojem se kombinuje dva ili više
prethodno pomenutih sistema.

Zakon o prekršajima je zasnovan na kombinovanom sistemu. Osnovni sistem jeste

sistem relativno određenih iznosa. U izuzetnim situacijama Zakon predviđa i sistem
fiksnog iznosa kao i proporcionalni sistem.
Kroz propisivanje opšteg minimuma kao i opšteg maksimuma novčanih kazni prema
sistemu relativno određenog trajanja, Zakon o prekršajima čini razliku u odnosu na to
da li se radi o fizičkom licu ili odgovornom licu, pravnom licu ili preduzetniku, kao i u
odnosu na to da li se ova kazna propisuje aktima koji važe za područje Srbije ili na
teritoriji jedinice autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave.
Prema Zakonu o prekršajima, novčana kazna u Srbiji propisuje se u intervalima
prikazanim tabelom broj 1:

Tablica 1: Kazne za počinioce prekršaja prema zakonodavstvu Srbije

38
Đorđević Miroslav, citirano delo, str. 14.

23
 Počinilac prekršaja Iznos kazne
Fizičko lice ili odgovorno lice od 5.000 do 150.000
Pravno lice od 50.000 do 2.000.000
Predzetnik od 10.000 do 500.000
Izvor: Obrada autora

Pored ovako određenih limita za propisane kazne, važno je primetiti da zakon daje
mogućnost da se novčana kazna propiše u fiksnom iznosu. U tom slučaju granica za
propisano delo za fizičko lice i lice koje je odgovorno u pravnom licu iznose između
1.000 do 10.000 dinara, dok za preduzetnika visina ove kazne iznosi od 5.000 dinara do
50.000 dinara. Potom, za pravno lice ove kazne iznose od 10.000 do 100.000 dinara.
Proprocionalni sistem za propisivanje kazni može da bude predviđen samo za određene
kategorije prekršaja. Tako, na primer, ukoliko se posmatraju prekršaji iz oblasti javnih
prihoda, javnog informisanja, carinskog, spoljnotrgovinskog i deviznog poslovanja,
potom iz oblasti životne sredine, prometa roba i usluga kao i prometa hartija od
vrednosti, zakonom se propisuju i novčane kazne u srazmeri sa visinom štete koja je
načinjena ili u odnosu na obavezu koja nije izvršena, u vrednosti robe ili neke druge
stvari koja je predmet prekršaja, ali ne više od dvadesetostrukog iznosa tih vrednosti, pri
čemu oni ne mogu preći petostruki iznos najvećih novčanih kazni koji su predviđeni kao
maksimalan raspon za novčanu kaznu koja je zakonom ili uredbom propisana.

Kada se donese presuda se za počinjeni prekršaj određuje i novčana kazna, tada se

propisuje i visina i rok plaćanja novčane kazne. Ovaj rok ne može biti duži od 15 dana
od dana kada presuda postane punovažna. Ukoliko se na ovakvu odluku izjavi žalba,
tada plaćanje teče od dana dostavljanja drugostepene presude, tačnije osam dana od
dana kada je prekršajni nalog uručen. Važno je pomenuti da zakonodavac dozvoljava da
se u određenim, opravdanim situacijama, od strane suda dozvoli da se novčana obaveza
plaća u ratama, te se tom prilikom određuje i način i rok plaćanja, ali rok ne može da
bude duži od 6 mjeseci, i pod uslovom da su troškovi postupka izmireni. Ukoliko se
ovakvo rešenje donese, protiv njega nije moguće izjaviti žalbu. U slučaju da lice koje
treba platiti novčanu kaznu i kojem je dozvoljeno da se ista u ratama isplaćuje, ne vrši
plaćanja redovno, sud ima mogućnost da rešenjem opozove odluku o plaćanju u ratama.
Ni protiv ovog rešenja nije moguće uložiti žalbu.

Zakon o prekršajima podrazumeva dva instrumenta koja se koriste protiv lica koja
neuredno plaćaju kazne. Prvi instrument jeste da se novčana kazna zameni kaznom
zatvora ili da se radi u javnom interesu, a drugi je da se prinudno naplati novčana
kazna. Mogućnost zamene propisane kazne predviđena je za fizičko lice, odgovorno lice
i za preduzetnika. U slučaju da ova lice ne izmire novčanu kaznu u roku, u celini li
delimično, takva kazna može biti zamenjena kaznom zatvora, radom u javnom intersu
ili prinudnim putem. Kada je u pitanju zamena novčane kazne kaznom zatvora ona se
određuje na način da se za svakih započetih 1.000 dinara novčane kazne određuje jedan
dan zatvora, ali s tim da kazna zatvora ne može da bude kraća od jednog dana niti može
biti duža od 60 dana. U slučaju da je pored novčane kazne bila izrečena i kazna zatvora,
odnosno ukoliko postoji kumulativno izricanje, zatvor kojim se novčana kazna
zamenjuje i inicijalno određena kazna zatvora ne mogu biti duži od 90 dana.

U slučaju da sud oceni da je opravdano, uzimajući u obzir težinu prekršaja, da visinu

kazne koja nije plaćena kao i uzimajući u obzir imovinsko stanje počinioca prekršaja,
on može odrediti da se neplaćena novčana kazna zameni radom u javnom interesu. U
24
tom slučaju, osam sati rada zamenjuje jedan dan zatvora, odnosno 1.000 dinara novčane
kazne. Rad u javnom interesu ne može trajati preko 360 sati. Novčana kazna koja nije
plaćena a koja nije mogla biti zamenjena kaznom zatvora ili radom u javnom interesu,
može se naplatiti prinudnim putem.

U slučaju da se nakon donošenja odluke o zameni novčane kazne u kaznu zatvora ili
pak rada u javnom interesu, lice koje je kažnjeno isplatilo novčanu kaznu, tada kazna
zatvora ili rad u javnom interesu neće biti izvršeni. U slučaju da je izvršenje supletorne
kazne započeto, pa lice koje je kažnjeno plati ostatak novčane kazne, tada se obustavlja
izvršenje kazne zatvora odnosno rada u javnom interesu.

Zamena novčane kazne koja nije naplaćena ne može biti određena za one novčane
kazne koje su izrečene prema maloletnicima i prema pravnim licima. Novčana kazna
koja nije naplaćena a koja je izrečena prema maloletnom licu prinudno se naplaćuje
kroz imovinu maloletnog lica, njegovih roditelja ili nekog drugog lica koja je zaduženo
da se o njemu stara. Važno je u ovom slučaju pomenuti i noviju zakonsku odredbu
prema kojoj lice koje prihvata prekršajnu novčanu kaznu oslobađa se plaćanja 50%,
ukoliko kaznu uplati u roku od osam dana.

2.2.4.Odmeravanje kazne

Pod odmeravanjem kazne podrazumeva se postupak određivanja vrste i visine kazne

koja se izriče licu koje je počinilo prekršaj39. Prilikom odmeravanja kazne potrebno je
voditi računa o okolnostima koje se tiču počinioca prekršaja, odnosno njegove ličnosti,
što je subjektivno određenje, kao i okolosti pod kojima je prekršaj počinjen, što je u
osnovi objektivnih okolnosti. Postupak odmeravanja kazne zapravo predstavlja
postupak individualizacije kazne, s obzirom da kazna treba da odgovara kako težini
prekršaja koji je počinjen tako i karakteristikama njegovog počinioca.

Zakon o prekršajima polazi od toga da se kazna odmerava u granicama zakona koje su

za konkretan prekšaj počinjene, odnosno propisane pri čemu se u obzir uzimaju i
okolnosti prema kojima kazna može da bude veća (otežavajuće okolnosti) ili manja (u
slučaju postojanja olakšavajućih okolnosti). Otežavajuće okolnosti vode ka propisivanju
strožih kazni, dok olakšavajuće vode ka propisivanju blažih kazni prema počiniocima
prekršaja.
U konkretnom slučaju prekršaja, mogu da postoje kako jedne tako i druge okolnosti, te
će tako sud, odnosno organ uprave, kroz rukovođenje sopstvenim uverenjima da oceni
njihovo postojanje, te će izreći onu odluku, kaznu, za koju smatra da je korektna, što
posebno mora u odluci da bude obrazloženo. Pored toga Zakon o prekršajima navodi
najznačajnije okolnosti koje moraju da se uzmu u obzir prilikom određenja kazne, a to
su:
- Težina i posledica pekršaja koji je načinjen. Koja je težina prekršaja određuje se
na osnovu kazne koja je za prekršaj propisana. Ipak, ta okolnost ne sme da bude
od velikog značaja prilikom odmeravanja kazne, jer donosilac propisa istu
ocenjuje kroz propisivanje određenog raspona kazne. Prema logici stvari, sud se
osvrće na tako određenu težinu prekršaja, jer kazna koja je u granicama koje su
propisane, odmerena je na ta način. U suprotnom bi se jedna te ista činjenica

39
Dimitrijević Predrag, Jovašević Dragan, Prekršajno pravo, Službeni list SCG, Beograd, 2005. godine,
str. 116.

25
 dvostruko vrednovala i to prvi put prilikom propisivanja prekršajne kazne, a
drugi put prilikom njenog odmeravanja. Stoga je potrebno delovati u pravcu
zabrane dvostrukog vrednovanja. U ovim okolnostima težina prekršaja se
ogleda, pre svega, u posledicama koje su nastupile u slučaju kada se radi o
posledičnom prekršaju. Potrebno je da se oceni jačina povrede odnosno stepen
ugroženosti dobra koje je zaštićeno. Ukoliko postoji veći stepen povrede, to
znači da je izraženija otežavajuća okolnost, dok je lakši stepen olakšavajuća
okolnost. Kada su u pitanju formalni prekršaji, tu se težina prekršaja određuje
prema okolnostima u kojima je konkretan prekršaj načinjen, što predstavlja
činjenicu koja je u zakonu posebno istaknuta.
- Okolnosti pod kojima je prekršaj načinjen je još jedan element koji se prati. U
ovom slučaju potrebno je da se analiziraju brojne okolnosti koje se tiču
počinjenja prekršaja a koje se tiču mesta i načina izvršenja prekršaja, sredstva
koja su upotrebljena kao i neke prirodne okolnosti poput požara, slabe
vidljivosti, poplava i td.
- Stepen odgovornosi počinioca prekršaja se takođe u ovom slučaju mora uzeti u
obzir. Zakon o prekršajima razlikuje prekršaj načinjen sa umišljajem (direktni i
eventualni) kao i nehatni (svesni i nesvesni). Ukoliko se u obzir uzme da je
izvršenje prekršaja dovoljno da postoji nehat, tada umišljajno ponašanje
predstavlja otežavauću okonost. Isto tako, niži stepen nehata (što je u osnovi
nesvesni nehat) se takođe treba ceniti kao olakšavajuća okolnosti. Takođe, bitno
u ovom slučaju jeste i smanjena uračunljvost koja, ukoliko ne dovede do
smanjenja kazne, može da bude tretirana kao olakšavajuća okolnost.
- Da li je lice ranije osuđivano, ukoliko jeste, to je otežavajuća okolnost. Ipak,
Zakon o prekršajima relativizuje i značaj ovog povrata te propisuje da se kao
takva ne može uzeti kao otežavajuća okolnost ranije izrečena prekršajna
sankcija, ukoliko je od dana pravosnažnosti do donošenja nove odluke proteklo
više od četiri godine.
- Lične prilike počinioca prekršaja takođe moraju da budu uzete u obzir. U pitanju
su okolnosti koje se tiču zdravlja počinioca, potom radne angažovanosti,
porodičnih prilika, posebno da li lice uopšte ima porodicu te da li ima maloletnu
decu, kao i da li su određene asocijalne sklonosti prepoznate kao lica itd.
- Držanje počinioca nakon načinjenog prekršaja je još jedna okolnost koja se
manifestuje kroz odnos između počinioca prekršaja prema oštećenom, potom
prema sudu, pa i prema zaštitnom objektu prekršaja. Tu se ubrajaju izvinjenje
licu koje je oštećeno, sram, težnja da se posledice prekršaja otklone i td.

Zakon je jasno odredio koji se elementi prilikom određivanja prekršajne sankcije

moraju uzeti u obzir, odnosno koji se prilikom određivanja novčane kazne moraju uzeti
u obzir. Pored okolnosti koje su pomenute u obzir se uzima i imovinsko stanje
počinioca prekršaja. Ovakav uslov je opravdan, jer izricanje novčane kazne direktno
pogađa finansijsko stanje počinioca prekršaja. Prema zakonu, ukoliko su novčana i
kazna zatvora alternativno propisane, kazna zatvora u tom slučaju se izriče samo za
prekršaj koji je prozrokovao teže posledice, ili za one prekršaje koju ukazuju na viši
stepen krivice počinioca prekršaja.

2.2.5.Ublažavanje i oslobođenje od kazne

Ublažavanje kazne predstavlja postupak kojim se kazna spušta ispod posebnog

minimuma ili u slučaju kada se izriče blaža kazna u odnosu na onu koja je propisana

26
kao minimalna40. Kada je u pitanju ublažavanje i oslobođenje od kazne, razlikuje se
ublažavanje po meri, što je slučaj kada se kazna izriče ispod posebnog minimuma kao i
ublažavanje po vrsti, što je slučaj kada se izriče blaža kazna, blaža vrsta kazne.
Pored ovako određenih oblika ublažavanja kazne postoji i mogućnost da se izrekne
jedna kazna u situaciji kada je za prekršaj kumulativno propisan zatvor kao i novčana
kazna.
Prema zakonu o prekršajima Srbije, kazna se može ublažiti:
- U slučaju kada se prilikom odmeravanja kazne utvrdi da prekršajem nisu
prouzrokovane neke teže posledice
- Ukoliko postoje olakšavajuće okolnosti koje ukazuju da bi se kroz blažu kaznu
mogla postići svrha kažnjavanja.

Kazna koja je propisana može biti ublažena na neke od sledećih načina:

- Ukoliko se izrekne kazna koja je ispod najmanje propisane kazne za konkretan
prekršaj, ali koja nije ispod najmanje zakonske mere za konkretnu vrstu kazne
- Ukoliko se umesto kazne zatvora koja je propisana izrekne novčana kazna ili rad
u javnom interesu, pri čemu takvo određenje kazne nije ispod minimalne
zakonom određene konkretne kazne
- Ukoliko se umesto propisane kazne zatvora kao i novčane kazne izrekne samo
jedna od ovih kazni.

Ipak, i pored ovako određenih pravila, Zakon daje opciju da se u određenim slučajevima
kao eksplicitna mogućnost koristi opcija ublažavanja kazne. To je slučaj, na primer, kod
kompulzivne sile, potom kod prekoračenja nužne odbrane, u slučaju bitno smanjene
uračunljivosti, potom kod otklanjanja pravne zablude i td.
Trenutno važeći Zakon o prekršajima u Srbiji po prvi uvodi i mogućnost oslobađanja od
kazne. Propisane su tri situacije kada se to može desiti:
- Ukoliko postoji institut nužne odbrane kao i krajnje nužde pod uslovima koji su
naročito olakšavajući
- Drugi je slučaj situacija koja se odnosi na institut stvarnog kajanja. Stvarno
kajanje će da postoji ukoliko lice koje je prekršaj počinilo, a pre nego je saznalo
da je optuženo, otklonio posledicu dela ili je nadoknadio štetu koja je nastala
kao rezultat prekršaja.
- U slučaju kada postoji nehatni prekršaj u smislu da su posledice takvog
prekršaja odnosno kazne za prekršaj takvog dometa da na takav način pogađaju
počinioca u kojem bi slučaju bilo očigledno da kažnjavanje ne bi dalo svrhu.

2.2.6.Odmeravanje kazne za prekršaje u sticaju i uračunavanje zadržavanja u

kaznu

Pod sticajem se podrazumeva postojanje više prekršaja koja su od strane jednog lica
učinjeni a za koja mu se u isto vreme sudi. U takvoj stuaciju Zakon o prekršajima je
predvideo posebna pravila kojima službe odmeravanju kazne za prekršaje koja je
načinjena u sticaju. Ukoliko postoji sticaj, sud će da prethodno da utvrdi kaznu za svaki
od prekršaja koji su načinjeni, te će nakon toga za sve prekršaje izreći jedinstvenu kaznu
prema sledećim pravilima:
- Ukoliko je za sve prekršaje u sticanju izrečena kazna zatvora, tada će se izreći
jedinstvena zatvorska kazna koja nikako ne može biti veća od 90 dana
40
Gavrilović Biljana, Odmeravanje kazne u prekršajnom postupku, Bilten Vrhovnog kasacionog suda
Srbije, br.2, 2011. godine Beograd, str. 293.

27
 - Ukoliko se za sve prekršaje koji su u sticaju odredi odnosno utvrdi novčana
kazna, u tom slučaju se izriče jedinstvena novčana kazna koja je zbir
pojedinačnih novčanih kazni za svaki prekršaj, ali s tim da jedinstvena novčana
kazna ne može da bude veća od dvostrukog iznosa najveće novčane kazne koja
je predviđena Zakonom o prekršajima
- U slučaju da se za sve prekršaje koji su u sticanju utvrdi kazna rada u javnom
interesu, tada će se izreći jedinstvena kazna rada u javnom interesu koja ne može
biti duža od 360 sati
- U slučaju kada se za prekršaje koji su u sticaju utvrdi kazna zatvora dok se za
neke druge odredi novčana kazna, tada se izriče jedinstvena zatvorska kazna kao
i jedinstvena novčana kazna prema pravilima koja su pomenuta i koja su
zakonom regulisana.

Vreme koje je počinilac prekršaja zadržan pre nego je presuda donesena, uračunava se u
kaznu koja je izrečena. Ukoliko je zadržavanje trajalo duže od 12 a kraće od 24 sata,
ono se računa kao jedan dan zatvora, odnosno kao 1.000 dinara novčane kazne ili kao
osam sati rada u javnom interesu.

2.3.KAZNENI POENI

Prethodni Zakon o prekršajima, koji je bio važeći pre aktuelnog, po prvi put je u
domaće zakonodavstvo uveo kaznene poene koji su bili određeni kao kazna. Prema
novom, aktuelnom Zakonu o prekršajima, kazneni poeni se propisuju kao posebna
prekršajna sankcija. Kazneni poeni su namenjeni prekršajima protiv bezbednosti
saobraćaja na putu. Kazneni poeni mogu da budu propisani samo zakonom i do u
rasponu od 1 do 25 poena.
Izriču se ili uz kaznu ili uz opomenu a prema uslovima koji su Zakonom o prekršajima
predviđeni, ukoliko drugim zakonima nije drugačije regulisano. U ovom slučaju se, u
situaciji predmetne prekršajne sankcije, Zakon o prekršajima daje prevagu drugim
zakonima, odnosno uspostavio je svoju supsidijarnost. Kroz korištenje ovih mogućnosti,
zakon o bezbednosti saobraćaja na putevima je propisao da vozaču kome je vozačka
dozvola izdata u Srbiji, mogu biti izrečeni kazneni poeni, prema Zakonu. Rasponi
kaznenih poena su određeni od 1 do 18, pri čemu se broj kaznenih poena određuje u
odnosu na težinu prekršaja.

Pre izricanja kaznenih poena, počiniocu prekršaja mogu da se izreknu i dopunske

obaveze u smislu odnosno u cilju da se vozač edukuje, ili da se njegovo ponašanje u
saobraćaju prati. Dopunske obaveze kao i uslovi za njihovo izricanje se propisuju
posebnim zakonima. Kazneni poeni vozaču mogu da budu izrečeni u momentu kada on
poseduje vozačku dozvolu koja je u Srbiji izdata ili vozaču kojem je pravosnažnom
presudom zabranjeno da upravlja motornim vozilom.

Prema zakonu, ukoliko vozač sakupi 18 ili više kaznenih poena takvo stanje se tretira
kao nasavesno i nepropisno upravljanje vozilom, i predstavlja osnov za oduzimanje
vozačke dozvole. Svi kazneni poeni koji su izrečeni vode u posebnoj evidenciji koju
vodi nadležna organizaciona jedinica MUP-a. Kazneni poeni se brišu nakon isteka 24
mjeseca od momenta kada je odluka kojom su izrečeni bila pravosnažna, pri čemu ovaj
rok ne teče u periodu kada je vozač bio na izdržavanju kazne zatvora zbog počinjenog
prekršaja iz Zakona o bezbednosti saobraćaja na putevima, kao i za vreme izdržavanja
odnosno trajanja mere zaštitne mere zabrane upravljaja motornim vozilom.

28
Ukoliko se nekom licu oduzme vozačka dozvola zbog načinjenih prekršaja i zbog
viskog broja kaznenih poena, na njegov zahtev mu se vozačka dozvola ponovo može
izdati, pod uslovom da ispuni uslove koji su zakonom predviđeni.
Onim vozačima kojima se vozačka dozvola izaje nakon načinjenih prekršaja, kazneni
poeni koji su preostali se brišu iz evidencije, dok najveći broj dozvoljenih kaznenih
poena, odnosno njihovog zbira nakon svakog ponovnog izdavanja vozačke dozvole,
smanjuje se za po tri poena, a najniže do deset kaznenih poena41. Ukoliko su za
prekršaje u sticanju utvrđeni kazneni poeni, tada se izriču jedinstveni kazneni poeni koji
odgovaraju zbiru svih pojedinačno utvrđenih kaznenih poena, a koji ne mogu da budu
veći od 25 poena.
Kada su u pitanju prekršajne sankcije iz oblasti saobraćaja, korisno je pokazati rezultate
istraživanja koje je proveo jedan portal u Srbiji. Nastojalo se istražiti koji su to najčešći
prekršaji koji se načine, potom da li se nakon posljednjih zakonskih izmena čini manje
prekršaja te koliko su u proseku kazne koje su počinioci prekršaja plaćali za prekršaje
koje su u saobraćaju načinili.
Slika broj 1 pokazuje da li su učesnici tokom poslednjih godinu dana načinili neki
saobraćajni prekršaj te da li su zbog prekršaja bili zaustavljeni od strane policije.

Slika 1: Počinjeni saobraćajni prekršaj i zaustavljanje od strane policije

Izvor: Istraživanje provedno od strane portala „Polovni automobili“, istraživanje provedeno u 2017.godini

Kako se primećuje, čak je 64,8% učesnika istraživanja tokom poslednje godine načinilo
neki oblik prekršaja u saobraćaju, dok je svega 29,1% bilo zaustavljeno od strane
policije zbog prekršaja koji je načinjen. Što se tiče prekršaja koji su počinjeni, većina
prekršaja, oko 30%, odnosi se na prekoračenje dozvoljene brzine, potom veoma je
visoki udeo prekršaja, čak 51% koji se odnosi na korištenje mobilnog telefona tokom
vožnje. Ostali prekršaji koji su se pojavljivali su nekorištenje sigurnosnog pojasa,
nepropisno parkiranje, preticanje preko pune linije, vožnja automobila koje nije tehnički
ispravno i vožnja vozila sa neadekvatnim gumama.
U narednom koraku nastojalo se istražiti da li je uvođenje novog Zakona o saobraćaju
uticalo na voazače da ređe prave prekršaje. Rezultati su dati slikom broj 2:

41
Zakon o bezbednosti saobraćaja na putevima, (,,Sl. glasnik RS", br. 41/2009, 53/2010, 101/2011,
32/2013 - odluka US, 55/2014, 96/2015 - dr. zakon, 9/2016 - odluka US, 24/2018, 41/2018 i 41/2018 - dr.
zakon)

29
 Slika 2: Novi zakon o sigurnosti saobraćaja i prekršaji

Izvor: Istraživanje provedno od strane portala „Polovni automobili“, istraživanje provedeno u

2017.godini

Rezultati istraživanja pokazuju da se navike vozača uglavnom nisu promenile kod 57%
učesnika istraživanja, dok 38% ističe da ređe čine prekršaje u saobraćaju. Ovakvi nalazi
ukazuju da uvođenje novih zakonskih izmena nije dalo značajnije efekte po pitanju
smanjenja saobraćajnih prekršaja.

Isto istraživanje je ispitalo i koja je prosečna kazna koja je tokom poslednje godine
plaćena za načinjeni saobraćajni prekršaj. Rezultati su dati slikom broj 3:

Slika 3: Prosečna kazna za načinjeni saobraćajni prekršaj

Izvor: Istraživanje provedno od strane portala „Polovni automobili“, istraživanje provedeno u 2017.godini

Iz dobijenih rezultata se uočava da je prosečan iznos kazne koji je plaćen 5.000 dinara,
što je slučaj kod 65% učesnika istraživanja. Takođe, oko 65% učesnika istraživanja su
tokom poslednjih godinu dana platili neki vid kazne za načinjeni saobraćajni prekršaj.

30
Nakon kazne od 5.000 dinara, sledeći najveći iznos je između 3.000 do 5.000 dinara,
koliko je platilo 45% učesnika istraživanja. Oko 11% učesnika istraživanja platilo je
kaznu za saobraćajni prekršaj preko 10.000 dinara.

2.4. OPOMENA KAO SANKCIJA ZA POČINJENI PREKRŠAJ

Opomena predstavlja sankciju koja se ogleda u meri upozorenja koja je zakonom

regulisana a primenjuje se prema licima koja su punoletna i koja su načinila prekršaj.
Opomena se može izreći umesto novčane kazne u slučaju kada postoje uslovi i
okolnosti koji u značajnoj meri smanjuju odgovornost počinioca, te se tako može
očekivati da će se pojedinac u budućnosti kloniti vršenja prekršaja, čak i bez izricanja
kazne. Polazeći od navedenog, opomena predstavlja altnernativu novčanoj kazni, ali i
nekoj drugoj kazni. Pored toga, neophodno je postojanje okolnosti koje u značajnoj
meri smanjuju odnosno umanjuju odgovornosti počinioca prekršaja, ali treba da postoji
očekivanje da će počinilac prekršaja ubuduće da se kloni aktivnosti i radnji počinjenja
prekršaja i bez izricanja kazne.
Ovakvim stavovima se zapravo neposredno određuje i svrha opomene, a to je da
pozitivno deluje na počinioca i bez toga da mu se kazna izrekne. Pored navednog,
opomena može da bude izrečena i ukoliko se prekršaj ogleda u neispunjenju obaveze
koja je propisana ili je prekršajem nanesena neka šteta, a počinilac je nakon pokretanja
postupka, a pre nego je ispunio obavezu koja je propisana, otklonio ili nadoknadio štetu
koja je prekršajem načinjena. Kroz sam čin izricanja opomene, ovakva sankcija je
ujedno je i izvršena.

2.5. ZAŠTITNE MERE KAO VID SANKCIJE

Zaštitne mere predstavljaju poseban vid prekršajnih sankcija. One su, na neki način,
pandan merama bezbednosti iz oblasti krivičnog prava. U pitanju su prekršajne sankcije
preventivnog karaktera. U zakonu o prekršajima određeno je da je svrha zaštitnih
sankcija da se otklone uslovi kojima se omogućava ili kojima se podstiče počinilac na
izvršenje ponovog prekršaja. Prema Zakonu prepoznaju se sledeće zaštitne mere:
- „oduzimanje predmeta“
- „zabrana obavljanja određenih delatnosti“
- „zabrana pravnog lica da vrši određene delatnosti“
- „zabrana odgovornom licu da vrši određene poslove“
- „zabrana upravljanja motornim vozilima“
- „obavezno lečenje zavisnika od alkohola i psihoaktivnih supstanci“
- „obavezno psihijatrijsko lečenje“
- „zabrana napada prljavštine, objekata ili mesta izvršenja prekrsaja“
- „zabrana prisustva određenim sportskim priredbama“
- „javno objavljivanje odluke“
- „udaljavanje stranaca sa teritorije Republike Srbije“
- „oduzivanje životinja i zabrana držanja životinja“.

Zaštitne mere mogu biti popisane Zakonom ali i uredbom, pri čemu zaštitne mere
oduzimanja predmeta, potom obaveznog lečenja zavisnika od alkohola i drugih
psihoaktivnih supstanci, psihijatreijsko lečenje koje je obavezno, potom zabrana

31
pristupa oštećenom i objektima ili mestu izvršenja prekršaja te udaljenje stranaca iz
Srbije, mogu da budu izrečeni prema uslovima koji su propisani Zakonom o
prekršajima, čak i kada nisu predviđene propisom kojim je prekršaj određen.
Zaštite mere zabrane vršenja određenih delatnosti kao i javno objavljivanje presude ne
mogu biti izrečene maloletnom licu. Ukoliko postoje uslovi da se izreknu zaštitne mere
koje su Zakonom o prekršajima predviđene ili nekim drugim zakonom, počiniocu
prekršaja može biti izrečena jedna ili više zaštitnih mera.
Prema pravilu, sve ove sankcije imaju suplementarni, odnosno dopunski karakter. To
znači da se one izriču uz kaznu, uz opomenu ili uz vaspitnu meru. Ipak, zakon daje
mogućnost da se ove mere iziču i samostalno, ukoliko je takva opcija propisana.

2.5.1. Zaštitna mera: oduzimanje predmeta

Pravna priroda ove zaštitne mere proizlazi iz pandana koji postoji u krivičnom
zakonodavstvu, odnosno krivičnopravnoj i prekršajnoj teoriji. Pravna priroda ove
zaštitne mere često je sporna42. Prema pojedinim „krivičarima“ koji ovu meru
razmatraju u kontekstu zaštite mere bezbednosti i krivične sankcije, smatra se da se ne
radi o krivičnoj sankciji nego da je u pitanju određeni tip sui generis krivično pravne
mere43. U svakom slučaju, opravdanost ovake mere, bez obzira na njenu pravnu prirodu,
ne dovodi se u pitanje.

Zakon o prekršajima Srbije ističe da oni predmeti koji su upotrebljeni, a koji su bili
namenjeni za izvršenje prekršaja ili koji su nastali kroz izvršenje prekršaja, mogu biti
oduzeti od počinioca prekršaja. Sud koji donosi presudu ujedno određuje da li će se
takvi predmeti oduzeti, uništiti, prodati ili će se predati zainteresovanom ogranu ili
organizaciji. To znači da o ovim predmetima odlučuje sud koji presudu donosi, a koji,
prema posebnim propisima, određuje šta se sa konkretnim predmetima dešava.

U zakonu se uočava i jedna zanimljiva situacija, a to je da ukoliko je počinilac

samovoljno otuđio ili uništio ove predmete ili je na neki drugi način onemogućio
njihovo oduzimanje, tada se kroz presudu utvrđuje da počinilac prekršaja plati novčanu
sumu koja odgovara vrednosti predmeta.
U osnovi, izricanje ove mere je fakultativno, ali se propisom kojim se prekršaj određuje
može odrediti, predvideti, da se obavezno izrekne zaštitna mera oduzimanja predmeta.
Oni predmeti koji spadaju pod uticaj ove mere, biće oduzeti čak i u slučaju kada se
prekršajni postupak ne završi presudom kojom se lice koje je proglašeno krivim ujedno
oglašava i odgovornim, pod uslovom da to zahtevaju interesi opšte bezbednosti ili
razlozi morala, kao i u drugim situacijama koje su određene posebnim zakonima. O
tome je potrebno donositi posebna rešenja na koja okrivljeni ima pravo da se žali.
Ukoliko se oduzimaju predmeti kojim je prekršaj počinjen, time se ne dira u prava
trećih lica da traže naknadu štete od počinioca prekršaja.

2.5.2. Zaštitna mera: zabrana vršenja delatnosti

42
Ćorić Emir, "Kritički osvrt na progresiju mera bezbednosti u krivičnom zakonodavstvu Republike
Srbije ". U: Aktuelna pitanja materijalno, procesnog i izvršnog krivičnog prava u nacionalnom krivičnom
zakonodavstvu i međunarodnom krivičnom pravu. Kosovska Mitrovica: Pravni fakulteti u Prištini sa
privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, 2010. godine, str. 12.
43
Marjanović Đorđe, "O suštini mera bezbednosti u jugoslovenskom krivičnom pravu". Anali Pravnog
fakulteta u Beogradu, br. 6, 1986. godine, str. 697.

32
Ova mera koja se pojavljuje u prekršajnom pravu bliska je merama zabrane pravnom
licu da vrši određene delatnosti kao i zabrane odgovornom licu da izvršava određene
poslove. Ove mere su kompatibilne sa merama zabrane vršenja poziva delatnosti ili
dužnosti koje su predviđene u Krivičnom zakoniku Srbije. Tačnije, u pitanju su mere
zabrane obavljanja određenih registrovanih poslova. Kada je u pitanju krivičnopravna
teorija njoj se, u ovom kontekstu, prigovara da se ovim merama bezbednosti ne postiže
kazneni karakter te da one, shodno njihovom prirodi, više liče na kazne te su više
predmetne zaštitne mere44.

Mera zabrane vršenja određenih delatnosti sastoji se u tome da se počiniocu privremeno

zabrani da određene delatnosti izvršava ili da mu se zabrani izdavanje dozvole za
vršenje neke delatnosti koja se upisuje u odgovarajući registar.
Polazeći od navedenog, obeležja ove zaštitne mere sastoje se u sledećem:
- Zabrana je uglavnom privremenog karaktera
- Radi se o delatnosti za koju se izdaje dozvola nadležnog organa ili koja se
upisuje u registar, odgovarajući registar.

Prema Zakonu o prekršajima, nije precizno određeno kada se i za koje se prekršaje

izriče ova mera zabrane, odnosno zaštitna mera, ali je navedeno da se ona može izreći u
sledećim situacijama:
- Ukoliko se konkretna delatnost upotrebi za izvršenje prekršaja
- Ukoliko se opravdano očekuje da bi dalje vršenje takve delatnosti moglo biti
opasno po život i zdravlje ljudi ili po neke druge zakonom zaštićene interese.

To znači da ukoliko su propisom kojim se prekršaj određuje propisani posebni uslovi za

izricanje mera zaštite, oni, u tom slučaju, imaju prednost u odnosu na uslove koji su
navedeni u Zakonu o prekršajima.
Ova zabrana, zabrana vršenja određene delatnosti, može biti izrečena u roku od šest
meseci do tri godine, što se računa od momenta kada presuda postane izvršna, uz to da
vreme koje je provedeno na izdržavanju kazne zatvora ne ulazi u trajanje ove mere
zabrane.

2.5.3. Zaštitna mera: zabrana pravnom licu da vrši određenu delatnost

Zakon predviđa mogućnost da se pravnom licu zabrani da vrši određene delatnosti

ukoliko počini neki prekršaj. Ova zabrana sastoji se u sledećem:
- Može se pravnom licu zabraniti da proizvodi određene proizvode
- Pravnom licu se može zabraniti da obavlja određene poslove u oblasti prometa
robe, finansija, usluga
- Postoji zabrana u delu vršenja drugih pojedinačnih, posebno određenih poslova.

Zakon o prekršajima u ovom smislu ne propisuje za koje se tačno prekršaje primenjuje

ova mera zabrane, odnosno kada je potrebno isključivo predvideti ovu meru. Uglavnom
se polazi od toga da se ova mera izriče ukoliko je dalje obavljanje konkretne delatnosti
opasno po život i po zdravlje ljudi, ili ukoliko je štetno za finansijsko ili privredno
poslovanje drugih subjekata ili za ekonomiju u potpunosti. U slučaju kada su propisom
o prekršajima određeni posebni uslovi za izricanje ove mere zaštite, oni u tom slučaju
imaju prednost u odnosu a na uslove koji su u Zakonu o prekršajima navedeni prema

44
Ćorić Emir, citirano delo, str. 16.

33
principu lex spcialis derogat legi generali. Zabrana pravnom licu da obavlja određenu
delatnost može da se izrekne u trajanju od šest meseci do tri godine, što se računa od
dana izvršnosti presude.

2.5.4. Zaštitna mera: zabrana odgovornom licu da vrši određene poslove

Ukoliko odgovorno lice u pravnom licu načini neki prekršaj, može mu biti izrečena
mera zabrane da vrši određene poslove. Ova mera se sastoji u sledećem:
- Može se ovom licu zabraniti da vrši poslove koje je u momentu počinjenog
prekršaja vršio,
- Može mu se zabraniti vršenje rukovodeće dužnosti u konkrentom pravnom licu
u privrednom ili u finansijskom poslovanju,
- Može mu se zabraniti vršenje određenih poslova,
- Mogu mu se zabraniti neke dužnosti koje su vezane za raspolaganje, korišćenje,
upravljanje ili rukovanje imovinom koja mu se inače poveravala.

Ova zaštitna mera ima osnovu u uslovima koji su postavljeni i koji se za konkretan
prekršaj vezuju, odnosno kojima se konkretan prekršaj određuje. U slučaju da nema
takvih prekršaja, tada se zabrana odgovornom licu da određene poslove vrši, izriče
nakon što odgovorno lice zloupotrebi svoju dužnost sa ciljem da izvrši prekršaj.
Zabrana licu da vrši određenu delatnost, određene poslove, može biti izrečena u trajanju
od šest meseci do tri godine, uzimajući u obzir datum izvršenja presude, odnosno
izvršnosti presude, ali uzimajući u obzir da vreme koje je na izdržavanju kazne zatvora
provdedeno ne ulazi u ukupnu meru zabrane obavljanja konkretnih delatnosti koje se ne
mogu obavljati.

2.5.5.Zaštitna mera: zabrana upravljanja motornim vozilom

Zaštitna mera zabrane upravljanja motornim vozilom je još jedna mera zaštite koja je
rezultat kršenja Zakona o bezbednosti saobraćaja. Prema neki teoretičarima ova mera
predstavlja kaznu a prema nekima u pitanju je mera zaštite45.
Zabrana da lice upravljanja motornim vozilom sastoji se u tome da se počiniocu
prekršaja privremeno zabrani upravljanje motornim vozilom bilo da se radi o određenoj
kategoriji ili određenoj vrsti vozila. Da bi se ova mera propisala, navela, neophodno je
da postoje jasni uslovi i dokazi da je prekršaj izvršen.

Tablica broj 2 pokazuje pojedine prekršaje i pripadaju kazne i zabrane za načinjeni

prekršaj.

45
Ćorić Emir, citirano delo, str. 49.

34
 Tablica 2: Pojedini saobraćajni prekršaji i pripadajuće kazne i zabrane
Prekršajem nije izazvana nezgoda ili Prekršajem je izazvana nezgoda i
ugrožena bezbednosti ugrožena bezbednosti
Zabrana Zabrana
Kazneni Novčana Kazneni Novčana
Prekršaj upravljanja upravljanja
poeni kazna poeni kazna
vozilom vozilom
Nepoštovanje
saobraćajnih 10.000-
znakova koji 6.000- najmanje 30 40.000 din. najmanje 3
2 3
regulišu pristup 20.000 din. dana ili zatvor meseca
vozila (tokom do 45 dana
radova na putu i sl.)
Prolazak na uslovni
znak na semaforu 10.000-
bez propuštanja 6.000- najmanje 30 40.000 din. najmanje 3
2 3
pešaka i vozila koja 20.000 din. dana ili zatvor meseca
se kreću po putu na do 45 dana
koji se ulazi
Preticanje
10.000-
neposredno pre,
6.000- najmanje 30 40.000 din. najmanje 3
posle ili na 2 3
20.000 din. dana ili zatvor meseca
raskrsnici, osim na
do 45 dana
kružnom toku
Preticanje ili
10.000-
obilaženje kojim se
6.000- najmanje 30 40.000 din. najmanje 3
mogu ugroziti drugi 2 3
20.000 din. dana ili zatvor meseca
učesnici u
do 45 dana
saobraćaju
Započinjanje
10.000-
preticanja kolone
6.000- najmanje 30 40.000 din. najmanje 3
vozila ako je vozilo 2 3
20.000 din. dana ili zatvor meseca
iza već počelo
do 45 dana
preticanje
Ako vozač sa 10.000-
probnom vozačkom 6.000- najmanje 30 40.000 din. najmanje 3
2 3
dozvolom vozi 20.000 din. dana ili zatvor meseca
noću do 45 dana
Vozaču kome posle
10.000-
isteka probne nije
6.000- najmanje 3 40.000 din. najmanje 5
izdata vozačka 2 3
20.000 din. meseca ili zatvor meseci
dozvola, a zatečen
do 45 dana
je u vožnji

Izvor: Prilagodio autor

Zakon propisuje da se zabrana upravljanja motornim vozilom može izraći u sledećim

situacijama:
- Ukoliko je počinilac prekršaja načinio prekršaj protiv bezbednosti saobraćaja u
slučaju kada postoji opasnost da bi upravljanjem motornog vozila takav prekršaj
mogao ponoviti

35
 - Ukoliko je njegovo ranije kršenje takvih propisa jasno ukazalo da je opasno da
takvo lice upravlja motornim vozilom određenog tipa, vrste.

Zaštitna mera ovog tipa se može izreći u trajanju od trideset dana do godinu dana, pri
čemu se vreme koje je provedeno u zatvoru na izdržavanju kazne ne uključuje u ovaj
vremenski period. Ovom prilikom nisu prikazani svi prekršaji nego samo pojedini.
Kako se primećuje, ukoliko se prekršajem izazvala nezgoda i ukoliko je bezbednost
ugrožena, sve kazne su strože u odnosu na prekršaje kojima se nije izazvala nezgoda ili
nije ugrožena bezbednost.
Zakon određuje mere zabrane i kazne koje se propisuju a nadležni organi određuju koja
će kazna u kojem momentu biti odgovarajuća – bilo kazna bilo mera zaštite.

2.5.6.Zaštitna mera: obavezno lečenje zavisnika od alkohola i psihoaktivnih

supstanci

Mera obaveznog lečenja zavisnika od alkohola i psihoaktivnih supstanci se može izreći

licu koje je načinilo prekršaj, jer je bilo pod delovanjem alkohola ili psihoaktivnih
supstanci. Ova mera se izriče ukoliko postoji opasnost da bi se prekršaj, zbog istih
okolnosti, ponovio.
Da bi se ova mera izrekla, potrebno je da kumulativno budu ispunjena tri uslova, i to:
- Lice koje je prekršaj počinilo mora da bude ovisnik o alkoholu ili psihoaktivnim
supstacama
- Prekršaj koji je načinjen mora biti načinjen kao rezultat stalne zavisnosti
upotrebe alkohola ili psihoaktivne supstance
- Mora da postoji opasnost da će počinilac prekršaja, usled zavisnosti, i dalje činiti
ove prekršaje.

Uslov za provođenje ove mere jeste taj da sud koji je nadležan pribavi potrebno
mišljenje veštaka, odnosno zdravstvene organizacije. Prilikom izricanja mere zaštite
obaveznog lečenja alkoholičara i narkomana, počiniocu prekršaja se nalaže da započne
lečenje u odgovarajućoj ustanovi, zdravstvenoj ili specijalizovanoj. U slučaju da lice
koje je prekršaj počinilo bez opravdanih razloga odbije lečenje, tada će se lečenje
izvršiti prinudnim putem.
Mera zaštite obaveznog lečenja alkoholičara i narkomana može da traje najduže jednu
godinu. Ipak, izvršenje ove mere može da se obustavi i pre ovog vremena, ukoliko
nadležna ustanova oceni da je lečenje okončano.

2.5.7.Zaštitna mera: obavezno psihijatrijsko lečenje

Zaštitna mera obaveznog psihijatrijskog lečenja nije postojala u ranijem zakonodavstvu

Srbije o prekršajima. U ovom slučaju radi se prekršajnoj sankciji koja se samostalno
može izreći licu koje je neuračunljivo i koje je počinilo pekršaj.
Sud će meru obaveznog psihijatrijskog lečenja izreći počiniocu prekršaja koji je u
stanju neuračunljivosti načinio prekršaj, ali u slučaju kada oceni da postoji ozbiljna
opasnost da počinilac takav prekršaj ponovo učini.
U tom slučaju je potrebno psihijatrijsko lečenje. Ovakva mera, medicinska mera, biće
kumulativno izrečena ukoliko su ispunjeni sledeći uslovi:
- Ukoliko je počinilac prekršaja u momentu izvršenja prekšaja bio neuračunljiv
- Ukoliko se utvrdi da postoji ozbiljna opasnost da će se prekršaj ponoviti

36
 - Ukoliko se sa ciljem otklanjanja opasnosti kao potrebno nameće psihijatrijsko
lečenje.

Kada ovakvi uslovi postoje, sud može da izrekne zaštitnu meru psihijatrijskog lečenja
počiniocu prekršaja čija je uračunljivost značajno smanjena. Obavezno lečenje ovog
tipa provodi se na slobodi i traje sve dok postoji poteba lečenja, ali ne duže od jedne
godine.
Ipak, kako bi lečenje bilo uspešnije može se odrediti i povremeno lečenje u
zdravstvenoj ustanovi, ali uzimajući u obzir da ovo lečenje neprekidno ne može trajati
duže od 15 dana i da može biti poduzeto najviše dva puta tokom godine. U slučaju da se
počinilac ne podvrgne lečenju na slobodi ili ukoliko on samovoljno lečenje napusti, sud
može da odluči da se mera zaštite provede u zdravstvenoj ustanovi.

2.5.8. Zaštitna mera: zabrana pristupa oštećenom, objektima ili mestu izvršenja
prekršaja

Ovo je još jedna mera koja prilikom počinjenog prekršaja može biti izrečena licu koje je
pekršaj počinilo.
Mera zabrane pristupa izriče se u sledećim situacijama:
- Sa ciljem sprečavanja počinioca da prekršaj ponovi
- Ukoliko počinilac prekršaja nastavi da ugrožava oštećenog.

Ova mera će biti izrečena na pismeni predlog podnosioca zahteva za pokretanje

prekršajnog postupka ili pak na usmeni zahtev oštećenog, što treba biti istaknuto
prilikom saslušanja u prekršajnom postupku. Ukoliko sud odnosi ovakvu odluku, takva
odluka treba da sadržava sledeće:
- Treba da sadržava vremenski period u kojem se izvršava ova zabrana
- Potrebno je navesti podatke o licima kojima počinilac prekršaja ne sme da
pristupi
- Potrebno je naznačiti objekte kojima počinilac prekršaja ne može pristupati kao i
vreme, mesta, lokacije kojima se pristup počiniocu prekršaja zabranjuje.

Mera zabrane koja je izrečena uključuje i zabranu pristupanja zajedničkom stanu ili
domaćinstvu tokom perioda u kojem zabrana važi. Ovakva zaštitna mera može da bude
izrečena u trajanju do jedne godine, od momenta kada presuda postane izvršna. Odluka
kojom sud izriče ovakvu zabranu dostavlja se oštećenom, dok se policijska uprava koja
je nadležna za izvršenje ove mere kao i nadležni organ starateljstva staraju o izvršenju
ove mere.
Ukoliko lice kojem je naložena zabrana pristupa prekrši ovu meru, tada će mu se izreći
sankcija koja se predviđa za kršenje ove mere zabrane.

2.5.9. Zaštitna mera: zabrana prisustvovanja određenim sportskim priredbama

Sportski događaji, sportske priredbe često rezultiraju nasiljem te se stoga pojavila

potreba da se osigura određena intervencija kojom bi se neželjeni događaji ovog tipa
suzbili i kako bi se delovalo preventivno. Tako je Zakonom o prekršajima uvedena ova
preventivna mera, odnosno zaštitna mera.
Zabrana da se prisustvuje određenim sportskim događajima, priredbama, sastoji se u
obavezi počinioca prekršaja da se neposredno pre početka sportskog događaja odnosno

37
pre održavanja sportske priredbe, lice koje je prekršaj počinilo lično javi službenom
licu u područnoj policijskoj stanici, odnosno u mestu gde počinilac prekršaja boravi dok
traje sportska priredba.
Ova mera zaštite može biti izrečena u trajanju od jedne do osam godina, pri čemu se
vreme provedeno u zatvoru na izdržavanju kazne ne uzima u obzir, odnosno ne
uračunava se u njeno trajanje.
Ukoliko lice kojem je izrečena ova mera zabrane pristupi sportskom događaju bez da
načini obavezu javljanja kako je određeno, kazniće se zatvorom koji može da traje od
30 do 60 dana.
Kada sud donese ovakvu meru zabrane on o tome mora da obavesti područnu policijsku
upravu prema mestu prebivališta počinioca prekršaja.

2.5.10. Zaštitna mera: javno objavljivanje presude

Ovu meru zaštite, javno objavljivanje presude, sud će izreći u slučaju kada smatra da bi
bilo korisno da se šira javnost upozna sa konkretnom presudom, a posebno ukoliko bi
objavljivanje presude doprinelo da se opasnost po život i zdravlje ljudi otkloni, ili da se
zaštiti sigurnost prometa roba i usluga ili privreda.

U zavisnosti od značaja prekršaja, sud donosi odluku o tome da li će presuda biti

objavljena putem štampe, televizije, radija ili nekog drugog sredstva javnog
informisanja te da li će se obrazloženje presude dati u potpunosti ili delimično, vodeći
računa o tome da sam način objavljivanja treba da omogući obaveštenost prema interesu
objave.

Presuda može da bude objavljena najduže u roku od 30 dana od dana kada postane
pravosnažna. Propisom kojim se reguliše prekršaj može se predvideti obavezno
izricanje mere zaštite javnog objavljivanja presude. Trošak objave pada na teret
okrivljenog lica.

2.5.11. Zaštitna mera: udaljenje stranaca sa teritorije Srbije

Ukoliko se posmatra ova mera zaštite, kojom se strano lice udaljava sa teritorije Srbije,
može se primetiti da se ona poistovećuje sa merom bezbednosti proterivanja stranaca sa
teritorije Srbije, kako je regulisano Krivičnim zakonikom. Međutim, priroda ove
odredbe je sporna. Nekada ovakve sankcije, bilo krivične bilo zaštitne, mogu da
održavaju visoki stepen retribucije, što je, na primer, slučaj kada strano lice ima
porodicu u Srbiji te se izricanjem ove kazne ono lišava prava da živi i kontaktira sa
svojom porodicom.
Mera udaljenja stranog lica sa područja Srbije izriče se stranom licu koje je prekršaj
načinilo, pri čemu se radi o takvom prekršaju zbog kojeg je njegov dalji boravak u
zemlji nepoželjan.

Trajanje ove mere je određeno na period od šest meseci do pet godina. Mera počinje da
teče od momenta kada presuda postane pravosnažna, ali se, kao i u prethodnim
slučajevima, vreme provedeno u zatvoru radi izdržavanja kazne ne uzima u obzir.
Zakon poznaje i posebne uslove pod kojima se na određeno vreme ova mera zaštite
može odložiti.

38
2.5.12. Zaštitna mera: odzimanje životinja i zabrana držanja životinja

Ova mera zabrane je u domaće zakonodavstvo uvedena Zakonom o prekršajima iz

2013. godine. Prethodno zakonodavstvo ovu meru zabrane nije poznavalo. Ukoliko se
vlasnik životinje okrivi da je prekršio zaštitu o dobrobiti životinja, a sa ciljem da se
spreči da takav prekršaj ponovo načini, izriče mu se ova mera zabrane.
Da bi se od počinioca ovog prekršaja oduzela životinja, potrebno je da neki uslovu budu
ispunjeni, kao što su:
- Počinilac mora da bude proglašen odgovornim za prekršaj iz oblasti zaštite i
dobrobiti životinja
- Potrebno je da se mera izriče sa ciljem dalje sprečavanja ponovnog prekršaja,
odnosno ugrožavanja dobrobiti životinja na neki drugi način.

Sud koji ovakvu presudu donese, određuje, u skladu sa posebnim propisima, da li će

životinja koja je oduzeta biti data prihvatilišu za životinje ili nekoj zainteresovanoj
organizaciji.

Zabrana da lice drži jednu ili više životinja se izriče sa ciljem da se konkretno lice
spreči od ponovnog vršenja istog prekršaja ili se on sprečava da nastavi sa
ugrožavanjem dobrobiti životinja. Zabrana držanja životinja se izriče pod istim
uslovima kao i oduzimanje životinja. Ova mera može da bude izrečena u trajanju od
jedne do tri godine, pri čemu rok počinje da teče od momenta kada odluka postane
pravosnažna. Ukoliko lice kome je ova zabrana izrečena postupi suprotno izrečenoj
meri, tada će mu se izreći sankcija prema propisu koji je predviđen za prekršaj ovog
tipa.

2.6. PREKRŠAJI KOJE NAČINE MALOLETNA LICA

Maloletnici su ona lica koja u momentu izvršenja prekršaja imaju navršenih 14 godina a
manje od 18 godina. Lica koja su mlađa od 14 godina ne odgovaraju prekršajno i protiv
njih se ne vodi postupak. Pored navedenog u obzir treba uzeti i stav krivične sudske
prakse prema kojoj važi da ukoliko lice na dan svog 14 rođendana počini krivično delo
ili prekršaj, ono se smatra detetom te stoga ne odgovara krivično46. Na isti način treba
postupiti i ukoliko lice navrši prekršaj na dan svoga 18 rođendana, odnosno u tom
slučaju se smatra maloletnikom.

U Zakonu o prekršajima pravi se razlika između mlađih i starijih maloletnika. Mlađi

maloletnici su ona lica koja su navršila 14 godina ali ne i 16, dok su stariji oni između
16 i 18 godina. Ovakvo razlikovanje maloletnika od važnosti je zbog primene određenih
vrsta krivičnih sankcija. Naime, prema mlađim maloletnicima mogu se primenjivati
samo vaspitne mere, dok se prema starijim maloletnicima mogu izreći i vaspitne mere
kao i kazneni poeni i kazne. Maloletnim licima mogu da se izreknu i zaštitne mere,
vaspitne mere ili kazna, ukoliko je zbog prirode prekršaja takva okolnost potrebna.
Samo sud može da maloletnicima izrekne vaspitne mere, kaznene poene, novčane kazne
ili kaznu maloletničkog zatvora kao i zaštitnu meru. Ukoliko se posmatraju vaspitne
mere Zakon o prekršajima prepoznaje mere upozorenja kao i usmeravanja (ukor i

Perić Obrad, Komentar Zakon o maloletnim učiniocima krivičnih dela i krivičnopravnoj zaštiti
46

maloletnih lica. Službeni glasnik, Beograd, 2005. godine, str. 20.

39
posebne obaveze) te mere pojačanog nadzora. Među kaznama starijim maloletnicima
mogu da se izreknu novčana kazna kao i kazna maloletničkog zatvora.
Ukoliko maloletnik postane punoletan pre ili tokom postupka, prema njemu se
primenjuju odredbe za maloletnike, osim odredbi koja se tiču vaspitnih mera. Ukoliko
maloletnik nakon donošenja odluke postane punoletan a u odluci je bilo određeno
izvršenje vaspitne mere, sud će doneti rešenje kojima će obustaviti izvršenje takve
mere.

2.6.1. Vaspitne mere

2.6.1.1.Mere upozorenja, ukor i posebne obaveze

Vaspitne mere upozorenja, ukora i posebnih obaveza su vaspitne mere koje se izriču
kada je ovakvim merama potrebno uticati na ličnost maloletnika i na njegovo ponašanje,
i kada se oceni da je izricanje ovih mera dovoljno da se postigne cilj odnosno svrha.

Ukor kao mera se izriče prema maloletnom licu prema kojem nije potrebno
preduzimanje nekih trajnijih vaspitnih mera a posebno u slučaju kada se iz njegovog
odnosa prema prekršaju koji je načinio kao i u odnosu na njegovu spremnost da u
budućem periodu ne čini prekršaje, može zaključiti da će se kroz ovu vaspitnu meru
postići svrha.

Prilikom izricanja ukora maloletniku se ukazuje na društvenu neprihvatljivost

konkentog ponašanja, postupka kao i mogućnost da u slučaju ponovog izvršenja
prekršaja postoji mogućnost da bude izrečena druga vaspitna mera. Posebne obaveze se
izriču u slučaju kada sud oceni da je odgovarajućim zakonima kao i zabranama
potrebno uticati na maloletno lice i na njegovo ponašanje.

Sud ima mogućnost da maloletnom licu odredi jednu ili više posebnih obaveza poput:
- Da se maloletno lice izvini oštećenom licu
- Da unutar svojih mogućnosti popravi ili nadoknadi štetu koja je prouzrokovana
- Da ne posećuje određena mesta kao i da izbegava određeno društvo koje na
njega ima negativan uticaj
- Ukoliko je potrebno da se maloletno lice podvrgne lečenju zavisnosti od
alkohola ili nekih drugih psihoaktivnih supstanci
- Da sa ciljem učenja ili provere znanja i saobraćajnih propisa bude upućen u
nadležnu ustanovu za osposobljanje vozača
- Da se bez naknade uključi u rad humanitarnih organizacija
- Da se uključi u rad sportskih i drugih sekcija uz pedagoški nadzor nastavnika i
td.

Sve navedene obaveze ne mogu da traju duže od šest meseci i ne smeju da ometaju
maloletno lice u njegovom školovanju ili zaposlenju.
Ukoliko se od maloletnog lica traži nadoknada štete ili popravak štete, tada sud
određuje visinu, oblik i način popravljanja štete, pri čemu lični rad maloletnika može da

40
traje maksimanih 20 sati tokom perioda od mesec dana i mora biti raspoređen na način
da ne ometa redovno školovanje ili zaposlenje maloletnika.
Prilikom izricanja presude, sud maloletnika upozorava na to da u slučaju neispunjenja
određenih obaveza one mogu biti zamenjene nekom drugom obavezom ili nekom
drugom vaspitnom merom. Izvršenje obaveza se provodi uz nadzor organa koji je
nadležan za poslove starateljstva koji vode evidenciju i obaveštavaju sud.

2.6.1.2.Mere pojačanog nadzora

Mere pojačanog nadzora se izriču ukoliko je potrebno da se prema maloletnom licu

izvrši trajnija mera vaspitanja. Mera pojačanog nadzora od strane roditelja, staratelja,
usvojioca, sud izriče ukoliko su roditelji, staratelji ili usvojioci propustili da vrše
potrebnu brigu i nadzor nad maloletnim licem, a imaju sve mogućnosti da takav nadzor
vrše, ali su to propustili, iako se o od njih očekivalo.

Ukoliko roditelji ili staratelji nisu u mogućnosti da nad detetom vrše pojačani nadzor,
tada se maloletniku izriče mera pojačanog nadzora od strane organa starateljstva. Mere
pojačanog nadzora mogu da traju minimalno tri meseca a maksimalno jednu godinu.

2.6.2.Kažnjavanje starijih maloletnika

Starijem maloletniku može da se izrekne kazna samo u vreme kada je prekršaj načinio,
pri čemu je prema svojoj svesti i duševnoj razvijenosti mogao da shvati značaj radnje
koju preduzima i mogao je upravljati svojim postupcima, kao i ukoliko zbog težih
posledica prekršaja kao i zbog većeg stepena krivice ne bi bilo opravdano da se primeni
vaspitna mera.

Krivično zakonodavstvo Srbije prepoznaje samo jednu kaznu za starije maloletnike, a to

je maloletnički zatvor, dok Zakon o prekršajima prepoznaje ovu kaznu kao i kaznu
lišenja slobode i novčano kažnjavanje47.
Kazna maloletničkog zatvora za starijeg maloletnika može biti izrečena izuzetno, ali se
u tom slučaju u obzir mora uzeti sama priroda prekršaja, lične osobine kao i ponašanje
maloletnika. Kazna ovog tipa ne može da bude duža od 30 dana.

Novčana kazna u ovom slučaju je ista kao i kod punoletnih fizičkih lica. Maloletnom
počiniocu prekršaja nije moguće izreći novčanu kaznu koja bi se mogla zameniti
zatvorom, kaznom zatvora, nego se ova kazna naplaćuje prinudnim putem. U slučaju da
sud za neke prekršaje odredi kaznu dok za druge prekršaje odredi vaspitne mere, tada će
se prama maloetniku izvršiti samo kazna.

2.7. ZASTARELOST

Pod zastarelošću se podrazumeva protok vremena u kojem dolazi do prestanka prava na

prekršajno gonjenje kao i vođenje prekršajnog postupka, usled čega dolazi i do
prestanka prava na izvršenje prekršajne sankcije koja je izrečena pravnosnažnom
odlukom nadležnog suda, odnosno prekršajnog suda ili organa uprave.
U osnovi, dolazi do gašenja prava na kažnjavanje. Temeljem navedenog, razlikuje se:

47
Ćorović Emir Ne pravno teoretske dileme u vezama sa pričanjem maloletnika". Revija za kriminologiju
i krivično pravo, br. 1., 2013. godine, str.49.

41
 - Zastarelost prekršajnog gonjenja
- Zasteralost izvršenja prekršajnih snkcija.

Prekršajni postupak nije moguće pokrenuti i voditi u slučaju kada protekne jedna godina
od kada je prekršaj učinjen, što znači da u tom slučaju dolazi do zastarelosti prekršajnog
gonjenja. U ovom slučaju radi se o relativnom roku zastarelosti. Jednogodišnji rok koji
je naveden može biti obustavljen, može mirovati, a može se i prekinuti.
U tom kontekstu, zastarevanje i vođenje prekršajnog postupka neće teći u periodu za
koje se pokretanje i vođenje postupka ne može, prema zakonu preduzeti. U pitanju je
obustava, odnosno mirovanje roka zastrelosti. Nakon što prestanu razlozi koji su doveli
do obustave postupka, rok nastavlja da teče dok vreme zastarelosti koje je proteklo do
momenta nastupanja obustave biće uračunato u trajanje roka zastarelosti.

Zastarelost se prekida svakom radnjom, procesnom radnjom od strane nadležnog suda

koja se preduzima sa cijem vođenja prekršajnog postupka.
Nakon svakog prekida, zastarevanje ponovo počinje da teče. U ovoj situaciji vreme koje
protekne ne uračunava se u rok zastrelosti nego ponovo, iznova teče.

Zakon o prekršajima je dozvolio da se u izuzetnim okolnostima može propisati i duži

rok zastarelosti, ali samo za pojedine vrste prekršaja i to iz oblasti carine, spoljno-
tregovinske, deviznog poslovanja, javnih finansija, prometa roba i usluga i td. Ipak, i u
ovom slučaju odnosno kod ovih prekršaja rok zastarelosti ne može da bude duži od pet
godina. Uzimajući u obzir da se institut obustave i prekida zastarelosti mogu veoma
dugo „razvlačiti“ zakon predviđa i tzv. apsolutni rok zastarelosti. „Pokretanje i vođenje
prekršajnog postupka zastareva u svakom slučaju kada protekne dva puta onoliko
vremena koliko se po zakonu traži za zastarelost“48.

Zastarelost se posmatra i u odnosu na zastarelost izvršenja prekršajnih sankcija. Kazna

koja se izrekne kao i mera zaštite, ne mogu se izvršiti u slučaju kada od prvosnažnosti
presude protekne jedna godina. Ovde se radi o relativnoj zastarelosti, relativnom roku
zastarelosti.
Obustava zastarelosti će se desiti u slučaju kada izvršenje ne bude preduzeto po zakonu.
Prestankom razloga obustave rok zastare nastavlja da teče, dok vreme koje je proteklo
do obustave ne biva uzeto u obzir. Prekid zastarelosti se sprovodi sa svakim prekidom
odnosno sa svakom procesnom radnjom koja se pokrene od strane nadležnog organa, sa
cijem preduzimanja aktivnosti da se kazna izvrši, odnosno da se zaštitna mere sprovede.
Nakon svakog prekida zastarevanja, ono ponovo počinje da teče.

Apsolutni rok zastare počinje da teče u slučaju kada protekne dva puta toliko vremena
koliko se po zakonu traži za izvršenje kazne odnosno mere zaštite.
Prema sadašnjim statistikama, dešava se da u Srbiji dođe do zastarelosti prekršaja,
uglavnom zbog prenatrpanosti sudova i prevelikog broja predmeta koji se nalaze u radu
pojedinog sudije. Statistika o prekršajima iz 2016. godine o radu prekršajnih sudova
jeste sledeća:
- Ukupne naplaćene kazne po osnovu načinjenih prekršaja u 2016. godini u Srbiji
su iznosile 1,7 milijardi dinara
- Samo Prekršajni sud u Beogradu naplatio je 872 miliona dinara po ovom osnovu
- Prekršajni sud Požarevac naplatio je 183 miliona dianara po ovom osnovu

48
Ćorović Emir, citirano delo, str. 59.

42
 - Prekršajni sud Valjevo je naplatio 156 miliona dinara po ovom osnovu
- Svi prekršajni sudovi su tokom 2016. godine u radu imali 792.036 predmeta
- Ukupno je rešeno 450.948 predmeta
- Svaki sudija je godišnje u radu imao između 1.200 do 2.000 predmeta po osnovu
prekršaja.

3.SANKCIJE ZA PREKRŠAJE IZREČNE U OPŠTINI VRBAS

U ovom delu rada daje se empirijski pregled prekršaja koji su izrečeniu opštini Vrbas,
Republika Srbija. Cilj je da se prikaže kako se kretao trend prekršaja u ovoj Opštini, te
da li su mere sankcija i zaštitnih mera imale uticaj na smanjenje načinjenih prekršaja. U
ovom delu analizirane su sledeće tematske celine:
- Opština Vrbas
- Statistika prekršaja u opštini Vrbas.

U prvom redu daje se pregled ključnih karakteristika opštine Vrbas koji su od naročite
važnosti za shvatanje trenda u počinjenim prekršajima. Nakon toga dat je pregled
prekršaja koji su tokom poslednje tri godine, zaključno sa 2017. godinom, načinjeni u
ovoj Opštini.

3.1.OPŠTINA VRBAS

Opština Vrbas je opština koja se nalazi u Vojvodini, Republika Srbija. Pripada

Južnobačkom okrugu.
Prema podacima iz 2004. godine opština je zauzimala površinu od
376 km², pri čemu je na poljoprivredu odlazilo 33.989 ha, dok na
šumsko područje 124 ha. Centar opštine jeste grad Vrbas. Opštinu je
čini grad Vrbas, 5 sela i jedno naselje.

Popis stanovništva iz oktobra 2011. godine je pokazao da u ovoj

opštini živi 42.092 stanovnika, od čega je 20.432 muškog
stanovništva dok je 21.660 ženskog stanovništva. Ukoliko se
rezultati ovog popisa uporede sa popisom iz 2002. godine, opština
Vrbas broji manje stanovnika za 3.760.

Ukoliko se posmatra sastav stanovništva u opštini Vrbas primećuje se da dominira

stanovništvo koje je kolonizirano, odnosno da dominira stanovništvo koje je doseljeno
iz Crne Gore tokom 1946. godine. Sastav stanovništva u velikoj meri određuje i
ponašanje građana, a time utiče i na prekršaje svih oblika, posebno iz domena javnog
reda i mira. Ovome treba dodati i patrijarhalni način vaspitanja koji je u velikoj meri

43
uticao na ponašanje građana kao i na počinjene prekršaje. Takođe, takve okolnosti
vodile su jačanju konzervativnog ponašanja zajednice.

Stepen privredne razvijenosti kao i stepen zaposlenosti su još neki od elemenata koji
utiču na brojčanost prekršaja, posebno u oblasti privrede. Tu je važno naglasiti da samo
u gradu Vrbasu deluju četiri fabrike, i to:
- Fabrika ulja i biljnih masti „Vital“
- Fabrika mesa i mesnih prerađevina „Karneks“
- Fabika šećera „Sunoko“
- Fabrika keksa i vafla „Medela“.

Uzimajući u obzir fabrike koje deluju na području Vrbasa jasno je da ovo mesto
predstavlja jedno od najjačih centara prehrambene industrije u Srbiji, a što se odražava i
na veći broj prekršaja iz oblasti privrede.
Još neke važne karakteristike opštine Vrbas jesu i te da kroz Vrbas protiče najprljaviji,
odnosno najzagađeniji kanal u Evropi, Dunav-Tisa-Dunav, što je uslovilo pojavu većeg
broja prekršaja iz oblasti zaštite životne sredine, zbog ispuštanja otpadnih voda iz
fabrika u kanal, ali i zbog sagorevanja otpadnih materija i ispuštanja otrovnih gasova u
atmosferu iz velikih fabričkih dimnjaka, jer sve fabrike još nisu ugradile filtere i
katalizatore za takvo sagorevanje.

Kroz Vrbas prolazi i deonica auto puta M-22 Beograd – Subotica koji je tranzitni pravac
za putnike i robu iz EU u pravcu Bliskog Istoka, što naročito u turističkoj sezoni
povećava broj prekršaja iz oblasti saobraćaja (uglavnom prekoračenje brzine,
nepropisno preticanje kao i saobraćajne nezgode bez telesnih povreda).
Vrbas poseduje i opštu bolnicu prema kojoj gravitiraju pacijenti iz susednih opština, što
takođe utiče na povećanje prekršaja iz oblasti saobraćaja.

Važno je pomenuti i da su Prekršajni sudovi do 01.01.2010. godine u Srbiji bili Organi

za prekršaje i da nisu do tada u svojoj stvarnoj nadležnosti obuhvatali sve prekršaje jer
su Poreska uprava i Carinska uprava imale svoje nezavisne prekršajne organe unutar, u
svojoj službi, što od 2010. godine više nije slučaj, jer su organi za prekršaje pretvoreni u
Prekršajne sudove pa su prekršajni sudovi postali stvarno nadležni za takozvane
„poreske“ i „carinske“ prekršaje.

Ono što se takođe u ovom slučaju treba istaći jeste i to da se od 2010. godine od kada se
uspostavljeni sudovi za prekršaje, veliki broj prekršaja koji je do tada bio u nadležnosti
Organa za prekršaje prešao na u nadležnost Upravnih organa a naročito iz oblasti
komunalnih delatnosti, poput prekršaja za pogrešno parkiranje, bacanje i nepropisno
odlaganje smeća itd, jer su za ove prekršaje sada stvarno nadležni organi uprave kroz
prekršajne naloge.

Pored navedenog, mora se u obzir uzeti i činjenica da je država svojim zakonima zbog
efikasnosti i brzine delovanja i rada Prekršajnih sudova, pojedina krivična dela prevela
u prekršaje, odnosno pojedine društvene oblasti su pored krivične dobile i prekršajnu
zaštitu, pa se Zakonom o javnom redu i miru štiti lični integritet i dostojanstvo policajca
koji se ovim zakonom štiti od vređanja prilikom obavljanja dužnosti, što je do sada bio
samo deo krivičnog dela napada na službeno lice u vreme preduzimanja i vršenja
službene radnje.

44
Zakonom o sprečavanju nasilja u porodici koji je na snagu stupio sedinom 2017. godine,
Prekršajni sudovi su određeni kao stvarno nadležni za kršenje hitnih mera koje izriču
MUP ili rešenjem sudja Osnovnih sudova zbog nasilja u porodici, a što je dovelo do
povećanja prekršaja iz oblasti javnog reda i mira jer u ovu oblast ulaze i prekršaji
vređanja službenog lica na dužnosti kao i kršenje hitnih mera izrečenih po Zakonu o
sprečavanju nasilja u porodici.

3.2.STATSTIKA PREKRŠAJA U OPŠTINI VRBAS

Prekršaji koji su zakonom regulisani, njihovo praćenje kao i vođenje prekršajnog

postupka u nadležnosti je policije. Ovo određenje je i zakonom regulisano. Policija je
dužna da prepoznaje prekršaje, da izriče prekršajne sankcije kao i da postupa po
odlukama suda koji se tiču sprovođenja mera sankcija i zaštite.
Tek nakon što se shvate okviri u kojima deluje opština Vrbas kao i zakonski okiri,
moguće je shvatiti i analizirati odnosno tumačiti prekršaje koji na području opštine
Vrbas načinjeni. Pored svega što je prethodno pomenuto, važno je u obzir uzeti i
prioritete državne politike, pa kada država preuzima mere „za ozdravljenje privrede“ i
„za borbu protiv sive ekonomije“ kao i „protiv finansijske nediscipline“ što je dovelo i
dovodi do povećanje prekršaja iz oblasti finansija.

Stalna borba na nivou države za smanjenje saobraćajnih nezgoda i smrtnih posledica na

putevima u Srbiji, često vodi ka izmenama Zakona o bezbednosti saobraćaja na
putevima kao i do pooštravanja prekršajnih sankcija, ali i do sve jače i sve češće
kontrole saobraćajne policije, što vodi povećanju prekršaja iz oblasti saobraćaja.

Pekršajno kažnjavanje ima za cilj da se zaštiti društvo od određenih društveno – štetnih

delatnost kao i da se prevencija društva od budućih izvršenja prekršaja, naročito onih
koji mogu da prerastu u krivična dela.

Svrha prekršajnog kažnjavanja ne može biti samo opšta niti samo posebna, nego je ona i
opšta i posebna, a osim toga prevencija se ne sastoji samo u uticaju na građane da
prekršaje ne vrše, nego svrha treba da bude i vršenje uticaja na razvijanje društvenog
morala i discipline građana. Što se tiče posebne prevencije, ona se sastoji kako u
izricanju velikih novčanih kazni tako i u izolovanju počinilaca najtežih prekršaja, ali i
na vaspitnom uticaju na počinioca da takve prekršaje više ne čini. Koliko se u ovim
aktivnostima uspeva, najbolje se sagledava kroz trend u počinjenim prekršajima.

Tek sada postaje jasno kakvi su prekršaji, kako se razvijaju, jačaju i kako se manifestuju
na području opštine Vrbas. Tabela broj 3 pokazuje statistiku počinjenih prekršaja na
području ove opštine.

Tablica 3: Broj prekršaja načinjenih u opštini Vrbas od 2015 – 2017. godine

2016 2017
Tip prekršaja 2015 Broj Indeks Broj Indeks
prekršaja 2016/2015 prekršaja 2017/2016
Javni red i mir 299 160 54 122 76
Saobraćaj 885 1.002 113 888 89
Javna bezbednost 333 310 93 201 65
Privreda 1.346 1.185 88 128 11

45
 Finansije i carina 184 73 40 99 136
Rad i radni odnosi 52 45 87 22 49
Obrazovanje, nauka 1 1 100 4 400
Zdravstvena i socijalna
20 5 25 7 140
zaštita
Vojska 22 69 314 38 55
Uprava 6 - - 1 -
Ukupno 3.148 2.850 91 1.510 53
Izvor: Prekršajni sud Novi Sad, odjeljenje Vrbas

Ukoliko se analiziraju prikazani podaci o počinjenim prekršajima, jasno je da tokom

posmatranog trogodišnjeg perioda došlo do smanjenja ukupnog broja prekršaja koji su
počinjeni na području opštine Vrbas. Drastično su smanjeni prekršaji iz oblasti privrede
koji su u 2016. godini u odnosu na 2015. godinu smanjeni za 12%, dok su na kraju
2017. godine u odnosu na 2016. godinu smanjeni za čak 89%.

Značajno smanjenje prekršaja je zabeleženo u delu javne bezbednosti gde je na kraju

2016. godine u odnosu na 2015. godinu broj prekršaja smanjen za 7% dok je na kraju
2017. godine u odnosu na 2016. godinu broj ovih prekršaja smanjen za čak 35%.

Rast počinjenih prekršaja zabeležen je u delu prekršaja iz oblasti finansija i carina, i to

na kraju 2017. godine. Na kraju 2017. godine broj ovih prekršaja je povećan za 36% u
odnosu na godinu ranije. Važno je primetiti da su se pojavili i neki prekršaji iz oblasti
obrazovanja i nauke. U 2017. godini zabeležana su četiri ova prekršaja, ali je u godini
ranije bio zabeležen svega jedan prekršaj ovog tipa.

U oblasti javnog reda i mira zabeležen je trend smanjenja prekršaja. Na kraju 2016.
godine broj prekršaja iz ove oblasti je smanjen za 66%, dok je na kraju 2017. godine
ovaj broj smanjen za 24% u odnosu na 2016. godinu.

Sveukupno posmatrano, ukupno počinjeni prekršaji su na kraju 2016. godine smanjeni

za 8% u odnosu na godinu ranije, dok su na kraju 2017. godine smanjeni za 47% u
odnosu na godinu ranije. Primećuje se da postoji sve manji broj prekršaja koji su
počinjeni na područje ove opštine.

Slika broj 4 pokazuje strukturu počinjenih prekršaja na području opštine, prema

analiziranim godinama.

46
 Slika 4: Struktura počinjenih prekršaja po godinama

Izvor: Tabela broj 3

Slika pokazuje strukturu pojedinačnih prekršaja po godinama u ukupno načinjenim

prekršajima u svakoj pojedinoj godini. Prikazani rezultati pokazuju da najveći udeo u
svakoj posmatranoj godini imaju prekršaji iz oblasti saobraćaja, koji su na kraju 2017.
godine činili skoro 60% svih prekršaja koji su u 2017. godini zabeleženi u opštini
Vrbas.

Nakon saobraćaja značajno učešće u počinjenim prekršajima imaju prekršaji iz oblasti

privrede, koji su se u visokom nivou beležili u 2015. i 2016. godini, a značajno su
smanjeni u 2017. godini.

Javna bezbednost i javni red i mir uglavnom imaju sličan trend učešća u ukupnim
prekršajima koji su tokom svake analizirane godine načinjeni.
Najmanji udeo prekršaja zabeleženi su u delu uprave, zdravstevene zaštite, te
obrazovanja i nauke.

47
ZAKLJUČAK

Prekršaji predstavljaju radnju kojom dolazi do povrede javnog poretka, društvene

discipline ili nekih drugih društvenih vrednosti koje nisu zaštićene krivičnopravnom
prisilom, odnosno nisu pod zaštitom krivičnog zakona ili nekih drugih zakona kojima se
propisuju krivična dela. Pored navedenog, prekršaji predstavljaju i povrede društvene
discipline ili nekih drugih društvenih vrednosti. Za prekršaj se često kaže da predstavlja
vrstu protivpravnog i ponašanja koje je kažnjivo a koje se razlikuje od ostalih drugih
protivpravnih i kažnjivih dela, posebno od krivičnog dela.

Ukoliko neko počini prekršaj, Zakon propisuje sankciju ili zaštitnu meru kako bi se
takvo ponašanje ograničilo a počinilac kaznio. Sankcije se za prekršaje određuju u
zavisnosti od tipa, vrste prekršaja kao i zavisnosti od toga šta se konkretnim merama
nastoji postići.

Prekršajne sankcije predstavljaju represivne odnosno prinudne mere koje se zakonom

propisuju ili se propisuju nekim drugim opštim aktom koji je na osnovu zakona donet, a
koga izriče prekršajni sud ili organ nakon što provede prekršajni postupak. Sankcije se
izriču licu koje je prekršaj načinilo. Sankcije se izvršavaju u skladu sa zakonskim
odredbama ili u skladu sa drugim propisom koji je donet na osnovu zakona, a kojima se
počinioci prekršaja lišavaju određenih prava ili se ograničavaju, ili im se pak lišavanje
odnosno ograničenje prava stavlja na teret, a sve sa cljem zaštite javnog poretka.
Tačnije, cilj sankcija jeste da se učvrsti obaveza poštovanja pravnog sistema kao i da se
spreče činjenja novih prekršaja.
Za svaku vrstu sankcija za prekršaje potrebno je voditi računa o njihovom trajanju,
visini, pri čemu niti jedna sankcija ne može da bude propisana ili izrečena u nekom
neodređenom vremenu ili u nekoj neodređenoj visini. Takođe, prilikom propisivanja
sankcije važno je u obzir uzeti načelo razmernosti između snakcije i prekršaja koji je
počinjen, što znači da treba voditi računa da se ne prouzrokuju suviše izražene telesne i
duševne patnje, da se izbegne nečovečno postupanje ili poniženje, te da se poštuje
dostojanstvo čoveka ili celovitost ličnosti.

Opšta svrha propisivanja sankcija jeste u jačanju generalne prevencije i pojedinačne

prevencije prema prekršajima. Posredstvom generalne prevencije utiče se na jačanje
opšte svesti o tome da je potrebno poštovati sistem koji je uspostavljen tako da niko ne
treba činiti prekršaje. Pojedinačna prevencija usmerena je ka odvraćanju počinioca
prekršaja na ponovno činjenje prekršaja.

Zakon o prekršajima Republike Srbije uređuje koja je to opšta svrha propisivanja,

izricanja kao i primene prekršajnih sankcija. Interesanto je primetiti da se zakonodavac
opredelio za teoriju generalne prevencije koja nije usmerena na počinioca prekršaja,
nego na potencijalne počinioce pa čak i šire, na sve građane. Prihvaćeni su stavovi o
pozitivnoj generalnoj prevenciji kojom zakonodavac izražava „poštovanje pravnog
sistema“ ali ujedno i shvatanje o negativnoj generalnoj prevenciji koja se ogleda i
prepoznaje kroz rečima da „niko ubuduće ne načini prekršaj“. Prvim delom ovog
određenja afirmiše se pozitivan učinak prekršajnih sankcija jer se stavlja zahtev za
poštovanje pravnog sistema dok se negativna generalna prevencija sadržava kroz
zastrašivanje građana, u prvom redu potencijalnih počinilaca prekršaja da iste ne čine.

48
Zakon o prekršajima Republike Srbije zasnovan je pluralističkom sistemu prekršajnih
sankcija, te tako propisuje sankcije za prekršaje i to: kazne, kaznene poene, potom
opomene, mere zaštite kao i vaspitne mere.

Osnovne prekršajne sankcije jesu kazne. Opšti pojam kazne mogao bi da se odredi na
način da se pod kaznama podrazumevaju represivne mere koje su zakonom propisane ili
nekim drugim opštim aktom koji je na osnovu zakona donesen, a koje se izriču od
strane prekršajnog suda ili organa uprave nakon što se provede prekršajni postupak
prema učiniocu prekršaja, a koje se izvršavaju u postupku na način koji je zakonom
regulisan ili nekim drugim propisom. Prema Zakonu o prekršajima Srbije, uspostavljaju
se odnosno određuju se tri tipa kazni za počinjeno delo prekršaja a to su kazna zatvora,
novčana kazna te rad u javnom interesu.

Kazneni poeni se propisuju kao posebna prekršajna sankcija. Kazneni poeni su

namenjeni prekršajima protiv bezbednosti saobraćaja na putu. Kazneni poeni mogu da
budu propisani samo zakonom i do u rasponu od 1 do 25 poena.
Kazneni poeni se izriču ili uz kaznu ili uz opomenu a prema uslovima koji su Zakonom
o prekršajima predviđeni, ukoliko drugim zakonima nije drugačije regulisano

Opomena predstavlja sankciju koja se ogleda u meri upozorenja koja je zakonom

regulisana a primenjuje se prema licima koja su punoletna i koja su načinila prekršaj.
Opomena se može izreći umesto novčane kazne u slučaju kada postoje uslovi i
okolnosti koji u značajnoj meri smanjuju odgovornost počinioca, te se tako može
očekivati da će se pojedinac u budućnosti kloniti vršenja prekršaja, čak i bez izricanja
kazne. Polazeći od navedenog, opomena predstavlja altnernativu novčanoj kazni, ali i
nekoj drugoj kazni.

Zaštitne mere predstavljaju poseban vid prekršajnih sankcija. One su, na neki način,
pandan merama bezbednosti iz oblasti krivičnog prava. U pitanju su prekršajne sankcije
preventivnog karaktera. U zakonu o prekršajima određeno je da je svrha zaštitnih
sankcija da se otklone uslovi kojima se omogućava ili kojima se podstiče počinilac na
izvršenje ponovog prekršaja.

U radu je poseban osvrt dat je počinjene prekršaje u opštini Vrbas tokom poslednje tri
godine, zaključano sa 2017. godinom. Tokom posmatranog trogodišnjeg perioda došlo
do smanjenja ukupnog broja prekršaja koji su počinjeni na području opštine Vrbas.
Posebno su smanjeni prekršaji iz oblasti privrede koji su u 2016. godini u odnosu na
2015. godinu smanjeni za 12%, dok su na kraju 2017. godine u odnosu na 2016. godinu
smanjeni za čak 89%. Sveukupno posmatrano, ukupno počinjeni prekršaji su na kraju
2016. godine smanjeni za 8% u odnosu na godinu ranije, dok su na kraju 2017. godine
smanjeni za 47% u odnosu na godinu ranije. Primećuje se da postoji sve manji broj
prekršaja koji su počinjeni na područje ove opštine.
Struktura prekršaja po godinama pokazuje da najveći udeo u svakoj posmatranoj godini
imaju prekršaji iz oblasti saobraćaja, koji su na kraju 2017. godine činili skoro 60% svih
prekršaja koji su u 2017. godini zabeleženi u opštini Vrbas.
Ovaki podaci navode na zaključak da u opštini Vrbas na kvalitetan način deluje sistem
sankcija za prekršaje, te je njihova brojnost u posmatranim godinama smanjena. Ipak,
trebali bi se veći napori usmeriti u delu saobraćajnih prekršaja.

49
LITERATURA

1. Aviani Damir, Prekršajno pravo, Pravni fakultet Sveučilišta u Splitu, 2013.

godine
2. Bačić Franjo, Kazneno pravo: Opći dio. Zagreb: Pravni informatory, 1998.
godine,
3. Ćorović Emir, Prekršajno pravo, autorizovana predavanja, Državni univerzitet u
Novom Pazaru, Novi Pazar, 2015. godine,
4. Ćorić Emir, "Kritički osvrt na progresiju mera bezbednosti u krivičnom
zakonodavstvu Republike Srbije ". U: Aktuelna pitanja materijalno, procesnog i
izvršnog krivičnog prava u nacionalnom krivičnom zakonodavstvu i
međunarodnom krivičnom pravu. Kosovska Mitrovica: Pravni fakulteti u Prištini
sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, 2010. godine,
5. Ćorović Emir Ne pravno teoretske dileme u vezama sa pričanjem maloletnika".
Revija za kriminologiju i krivično pravo, br. 1., 2013. godine
6. Dimitrijević Predrag, Jovašević, Dragan, Prekršajno pravo, Službeni list SCG,
Beograd, 2005. godine,
7. Đorđević Đorđe, Prekršajno pravo, Kriminalističko – policijska akademija,
Beograd, 2008. godine
8. Đorđević Đorđe "Osnovne karakteristike novog zakona o prekrsajima". Nauka,
bezbednost, policija, br. 1, 2006. godine
9. Đorđević Đorđe "Osnovne karakteristike novog zakona o prekrsajima". Nauka,
bezbednost, policija, br. 1; 2006. godine
10. Đorđević Đorđe, "U susret novom Zakonu o prekršajima Republike Srbije". U:
Nova rešenja u kaznenom zakonodavstvu Srbije i njena praktična primena.
Srpsko udruživanje za krivično pravo na temu teorije i prakse, Intermex:
Beograd, Zlatibor 2013. godine
11. Đorđević Miroslav, Odnos prekršajnog i krivičnog prava, u publikaciji
Prekršajna odgovornost, Glosarijum, Beograd, 2002.
12. Gavrilović Biljana, Odmeravanje kazne u prekršajnom postupku, Bilten
Vrhovnog kasacionog suda Srbije, br.2, 2011. godine Beograd,
13. Lazarević Ljubiša, Vučković Branko, Vučković Vesna, Komentar Krivičnog
zakonika Crne Gore. Cetinje, Оbod, 2007. godine
14. Lazarević Ljubiša, Komentar Krivičnog zakona Republike Srbije. Savremena
administracija, Beograd, 2005. godine
15. Marjanović Đorđe, "O suštini mera bezbednosti u jugoslovenskom krivičnom
pravu". Anali Pravnog fakulteta u Beogradu, br. 6, 1986. godine,
16. Mrvić – Petrović, Nataša, Pojam prekršaja, Novine u oblasti prekršajne prakse,
Glosarium Beograd, 2006.godine
17. Mrvić – Petrović Nataša, Materijalno – pravne odrebe Zakona o prekršajima,
časopis: Primena novih odredbiu Zakonu u prekršajimam Beograd, 2013. godine
18. Nikolić Dušan, Uvod u sisistem građanskoh prava, Pravni fakultet Novi Sad,
Centar za izdavaču delatnost, 2013. godine
19. Milićević O; Prekršajna odgovornost sa posebnim osvrtom na krivicu i zabludu,
Priručnik za praktičnu primenu Zakona o prekršajima od strane prekršajnih
sudova, Beograd, 2006. godine
20. Perić Obrad, Komentar Zakon o maloletnim učeniciima krivičnih dela i
krivičnopravnoj zaštiti maloletnih lica. Službeni glasnik, Beograd, 2005. godine
21. Pihler Sranko, Prekršajno pravo, Graphica Academica, 2000. godine

50
22. Pihler Stanko, Osvrt na odredbe o prekršajnoj odgovornosti i prekršajnim
sankcijama u novom
23. Popović Slavoljub, Marković Branislava, Petrović Milan, Upravno pravo, opšti
deo, Savremena administracija Beograd, 1998. godine
24. Stojanović, Zoran, Komentar Krivičnog zakonika Službeni glasnik, Beograd,
2012, godine
25. Stojanović Zoran, Krivično pravo: Opšti deo. Pravna knjiga, Beograd, 2012.
godine,
26. Zakon o prekšajima, ("Sl. glasnik RS", br. 65/2013, 13/2016 i 98/2016 - odluka
US).
27. Zakon o parničnom postupku Srbije, ("Sl. glasnik RS", br. 72/2011, 49/2013 -
odluka US, 74/2013 - odluka US i 55/2014).
28. Zakon o bezbednosti saobraćaja na putevima, (,,Sl. glasnik RS", br. 41/2009,
53/2010, 101/2011, 32/2013 - odluka US, 55/2014, 96/2015 - dr. zakon, 9/2016 -
odluka US, 24/2018, 41/2018 i 41/2018 - dr. zakon)-
29. Zakon o sportu („Sl. glasnik RS", br. 10/2016).
30. Zakona o dobrobiti životinja, (,,Sl. glasnik RS", br. 41/2009).
31. Zakon o šumama Srbije, (,,Sl. glasnik RS", br. 46/91, 83/92, 53/93, 54/93, 60/93
- ispr., 67/93, 48/94, 54/96 i 101/2005 - dr. zakon
32. Zakon o javnom redu i miru, (,,Sl. glasnik RS", br. 6/2016 i 24/2018).
33. Zakona o sprečavanju nasilja i nedoličnog ponašanja na sportskim priredbama,
("Sl. glasnik RS", br. 67/2003, 101/2005 - dr. zakon, 90/2007, 72/2009 - dr.
zakon, 111/2009 i 104/2013 - dr. zakon).

51
POPIS TABLICA

Tablica 1: Kazne za počinioce prekršaja prema zakonodavstvu Srbije .......................... 23

Tablica 2: Pojedini saobraćajni prekršaji i pripadajuće kazne i zabrane ........................ 35
Tablica 3: Broj prekršaja načinjenih u opštini Vrbas od 2015 – 2017. godine............... 45

POPIS SLIKA

Slika 1: Počinjeni saobraćajni prekršaj i zaustavljanje od strane policije ...................... 29

Slika 2: Novi zakon o sigurnosti saobraćaja i prekršaji .................................................. 30
Slika 3: Prosečna kazna za načinjeni saobraćajni prekršaj ............................................. 30
Slika 4: Struktura počinjenih prekršaja po godinama ..................................................... 47

52