Bhoga Karika of Sadyojyoti - Borody
Bhoga Karika of Sadyojyoti - Borody
of Sadyojyoti
With the Commentary of Aghora
W . A . BORODY
M O T I L A L BANARSIDASS P U B L I S H E R S
PRIVATE L I M I T E D • D E L H I
first Edition: Delhi, 2005
© W. A. B O R O D Y
All Rights Reserved.
I S B N : 81-208-2935-2
MOTILAL BANARSIDASS
41 U . A . Bungalow Road, Jawahar Nagar, Delhi' 110 007
8 Mahalaxmi Chamber, 22 Bhulabhai Desai Road, Mumbai 400 026
236, 9th Main III Block, Jayanagar, Bangalore 560 011
203 Royapettah High Road, Mylapore, Chennai 600 004
Sanas Plaza, 1302 Baji Rao Road. Pune 411 002
8 Camac Street, Kolkata 700 017
Aihok Rajpath, Patna 800 004
Chowk, Varanasi 221 001
Printed in l i u l i i
BY JA1NENDRA PRAKASH J A I N A T S I I R I JA1NENDRA PRESS,
A ^ 5 N A R A I N A . PHASK-I. NEW D E L I I I 110 02S
A N D PU3LISFIED BY N A R E N D R A PRAKASH JAIN FOR
M U T U A L BANARSIDASS PUBLISHERS PRIVATE L I M I T E D .
B U N G A L O W R O A D , D E L H I 110 007
Dedicated
to the Memory of
Krishna Sivaraman
|5 ïïïï ^fïï^T: T
î ^ ^ :
— TffçrfT
(x.14.15)
CONTENTS
Preface ix
A bbreviations xii
Introduction
1. Author 1
2. Bhoga Karikfi and Raurava Agama 4
3. The Doctrinal Relation Between the Bhoga Karikfi
and Raurava Agama 5
4. Aghora Siva, the Commentator of the Bhoga Karikfi 8
5. The Manner in which "Mundane-Experience".
i.e., "Bhoga", is Introduced in the Bhoga Karikd. 9
Translation
The Bhoga Karika and Commentary 23
AP Asta Prakarana
BK Bhoga Kàrìkà
BKV Bhoga Kàrikà Vrtti
MÀ . Mrgendra Àgama
MAD Mrgendra Àgama Dìpìkà
MÀV Mrgendra Àgama Vrtti
MPÀ Matanga Paramesvara Àgama
MPAV Matatìga Paramesvaràgama Vrtti
RÀ Raurava Agama
SPB Saiva Paribhàsà
STS Sata Ratna Samgraha
SRU Sala Ratna Ullekha
TP Tattva Prakàsa
TS(V) Tativa Samgraha (Vrtti)
TTNV : Tattva Traya Nirnaya Vrtti
INTRODUCTION
1. Author
According to all available evidence, Sadyojyoti, the author
of the Bhoga Karikd, flourished during the eighth century
A.D. T h i s date is arrived at through the more established
dating of other Saivite authors and texts. T h e terminus ad
quern for Sadyojyoti's writings is placed prior to the begin-
ning of the ninth century, which is the time one o f his com-
mentators, Ramakantha II, has been established to have flour-
ished. T h e r e are no means to establish securely the earliest
1
this r e f e r e n c e to a "Suvrttikrt" c o u l d i n d e e d r e f e r to
Sadyojyoti's commentary on the Svàyambhuva Àgama which
he refers to in the closing verse of the Tattva Traya Nirnaya,
d e s c r i b i n g h i m s e l f as the c o m m e n t a t o r (vrttikrt) o f the
Svàyambhuva Àgama™ Secondly, there is a problem with Aghora
Siva's description of the title of Sadyojyoti's Raurava Vrtti as the
Introduction 5
S i n c e A g n o r a Siva c h o s e to c o m m e n t o n t h r e e o f
Sadyojyoti's works, one must c o n c l u d e that he was well-
acquainted with Sadyojyoti's thought. F r o m Aghora Siva's
commentary on the Mrgendra Àgama Vrtti by Ramakantha I I
it is evident that Aghora Siva was very well-acquainted with
the Saivite philosophical doctrine and the positions of many
other Àgamas. AJthough Sadyojyoti claims to represent one
Agamic tradition in the Bhoga Kàrìkà, namely the Raurava
Àgama, A g h o r a Siva appeals to many Àgamas to justify his
views, n a m e l y Kirana, Raurava, Svàyambhuva, Matanga,
Mrgendra, etc. As a commentator, Aghora Siva is clear and
consistent. H i s c o m m e n t a r i a l a i m is expository, usually
Introduction 9
Endnotes
15. The Moksa Kârikà is quoted in the commentary on v. 27; the Tattva
Samgraha is quoted in the commentary on w. 40,41, and 76.
16. Màdhava quotes TS 24B-25A and Aghora Siva's commentary
thereon.
17. For the list of the eighteen renowned authors of manuals, i.e.,
Ugrajyoti, Sadyojyoti, Râmakantha, Somasambhu, Aghora Sambhu,
etc.; see H . Brunner-Lachaux, Somasambhu-Paddhati, Publications
de l'Institut Français d'Indologie, 2 Vol., No. 25 (Pondicherry:
Institut Français d'Indologie, 1963, 1968), I, xxii. Sri Umâpati
quotes from the Moksa Kârikà, Tattva Traya Nirnaya and Tattva
Samgraha: see the Sataratnollekha commentary on verses 21, 27,
40,41 and 76.
18. Râmakantha II claims that he is from Kashmir in the last verse of
his Nàda Kârikà and Aghora Siva claims that he is from the re-
gion of the Cola both in the TTiWand Kriyàkramadyotikà.
Since Ramakantha II is earlier than Aghora Siva it is more plau-
sible that Sadyojyoti is also from Kashmir and that the works of
Sadyojyoti and Râmkantha II were brought to the south. Aghora
Siva claims to remain faithful to the "teaching" of Ramakantha II
{MÀD, p. 1 ); see also Bhatt, MP, p. ix x.
19. BK,v. 2A
20. BKVon\.2A.
21. See, for example, Pandey, Bhàskarï p. xvi and Bhatt,
MatangapàramesvaraÀgama, p. vvi.
22. T S , v. 57: "ityavadatattvâni tu sadyojyotîh suvrttikrt.
n
28. With respect to the title of the Raurava Àgama as the Raurava-
"sulra-" Samgraha, Àgamic writers loosely refer to the verses as
sùtras rather than slokas; cf. MA, I, 27.
29. Compared to theJndnapddasoiother Àgamas, such as the Matanga
and Mrgendra, the Jhànapàda of the Raurava Àgama is very paltry.
In the Raurava Àgama itself Ruru says that the Àgama was first
revealed in different forms by the five faces of SadàSiva and was
later reconstituted by Anantapàramesvara to form one crore of
slokas, which Ruru further condensed to 1200. The present edi-
tion of the Vidyàpàda contains 399 Slokas. If all the slokas from
the Kriyàpàda are taken into account the present itowrai/a Àgama
would contain well over 1,200 slokas. For a summary of the ten
sections of the Jùànapàdaof Raurava Àgama. See Gonda, Medieval
Religious Literature in Sanskrit, p. 169-170.
30. See RÀ, 7.5 For a discussion of the Saivite conception of "yoga" cf.
Dasgupta, op. cit. p. 204. Bhatt mentions the listing of the Àrigas
in other Àgamas: Malangapàramasvara {Yogapàda, palala 1) lists
the same six; MA {yoga-pdda, patalaS) lists the same six but adds
Japa; Kiranàgama {yogapdda, patata 1 ) lists six but replaces the
larkaoiRA with dsana; and the Suprabheddgama {yogapdda, palala
3) lists the eight given in the Yogasùlras.-
31. Actually, an exact numerical enumeration of the tattvas does not
appear to be a concern of the RA; for instance, in some sections
"manas" is included among an enumeration of the tattvas while
elsewhere it is excluded (cf. 1.13 and 4.49). Although through-
out the RÀ the five Sivatattvas (Siva, Sakti, Sadàsiva, Isvara, and
Suddhavidyà) are discussed in the exposition of the Saivadarsana
in 10,^8-101 they are not included in a numerical exposition of
the tattvas.
32. Certain Tamil rommentators on the Sivajnànabodha claim that
the Sivajnànabodha is a portion of the twelfth adhydya of the ^ev-
enty-tiiird palala of the RÀ designated as the "pdsavimocanapalala";
as well, in me Kannada speaking area of the south there is a
legend that a teacher called "Sivajnànabodha" wrote the twelve
verses as a condensed version "of the essence" of the RA. For a
discussion of the Meykandar literature, see K. Sivaraman, Saivism
in Philosophical Perspective (V'aranasi: Motilal Banarsidass, 1973),
pp. 30-39.
33. Raurava Àgama, Upodghàla, v. 2; Vol. I, p. 1.
Introduction 17
should fall. On the one hand, qua tallvas, they are said to fall
under the pali-paddrtha while, on the other hand, as "higher" forms
of mdyd (i.e., and bindu) they are said to fall under the pdsa-
paddrtha.
Different texts assume more than three paAdrihas;Sixagrayogm
enumerates the various extra paddrthas held by other Agamas,
but concludes that the extra tattvas fall under the pdsapaddrtha.
Cf. SPB, pp. 59-60; as well, see Das gupta, p. 29 and MPA, xviii-
xxiv.
47. The second siilraof the Yoga Sutras states the importance of this
concept in terms of the goal of yogic practice:
"yogasattavrttinirodhah".
TRANSLATION
Aghora Siva's Commentary on Sadyojyoti's
Bhoga Kărikă
TRANSLATION 1
( 3 ) T h e lust f o r m u n d a n e r - e x p e r i e n c e a r i s e s i n
accordance with the karmic accumulations of those souls
who, because of their defilement and so forth, have been
driven into the cycle of worldly existence by G o d . 3
H e savs:
nature of an echo.
Now, the Vaisesikas raise an objection: sound is established
22
T h e c o n s t i t u e n t s i n v o l v e d i n the act o f m u n d a n e -
experience on the one h a n d act as the means o f that which
has not yet been a c c o m p l i s h e d a n d on the o t h e r h a n d
facilitate the i n c r e a s e o f that w h i c h h a s a l r e a d y b e e n
accomplished. I n other words, the constitutive nature of
mundane-experience is established both (a) o n account of
the condition that generates the means whereby m u n d a n e -
experience is effected, which involves the generating causes
of the effects (i.e., maya etc.) and the subde elements a n d
(b) by means of the condition that increases this effect.
I n order to describe the consdtudve elements involved in
the act of mundane-experience with respect to the sense-
organs, he first establishes the motor o r g a n s : '
(26) D o not think that the body parts alone are the sense-
organs because even when there is the presence of the
body parts there can be an absence of cognition due to
some defect.
T h e a c t i v i t y o f t h e v i t a l f o r c e is " b r i n g i n g f o r w a r d "
(pranayana), which directs the subtle body either below or
upwards. T h e activity of respiration (apăna) is the lower
reaching "discharging" (apanayana)of excrement etc. T h e
activity of generality (samăna) is the "distributing" (nayana)
of the nutrients (rasarupa) of food etc. throughout the body.
T h e activity of the diffused air (vyăna) is the " b e n d i n g "
(vinamana) o f the l i m b s o f the b o d y . T h e activity of
"breathing upwards" (udăna) is the "raising" (unnayan) of
interior s o u n d into articulate sound (varnata). T h u s , the
essentials of the five activities have been discussed. Since it
is said that the agency of udgăra (expelling) etc. belongs to
air (văyu), the Kăloltara Agama says: in eructation, năga is
emitted; in the activity of opening the eyes, it is kurma that is
present; in sneezing it is krkara; in yawning it is Devadatta; in
nourishment (poşa), it is the acquisition of wealth, which is
not abandoned even at death. 38
Thus:
[ a c c o r d i n g to u s ] : o f the n a t u r e o f a s c e r t a i n m e n t
(adhyavasaya) a n d not of the nature of ascertainment.
Cognition that is not of the nature of an ascertainment
exists simply as a "faculty of apprehension" (grahaka) which
is a n e t e r n a l a n d i n t r i n s i c c h a r a c t e r i s t i c o f the s o u l . '
4
(52) T h e conquest of the army is not for its own sake, but
for the sake of accomplishing the things that are desired
of the conquest [by the k i n g ] ; in like manner, this applies
to the m i n d etc. (buddhadi).
T h e " f o r m s " d e s i g n a t e d as d e m e r i t , i g n o r a n c e a n d
powerlessnesi are derived from tamas. T h e form designated
as attachment is derived from rajas. T h e forms designated
as merit, understanding, non-attachment a n d powerfulness
are derived from sattva. D u e to karma, this eightfold form
arises as a condition in the m i n d because of the gunas. the
material causes. T h e Svâyambhuva Âgama a n d other texts
52 Bhoga Karika
Furthermore:
"Life in H e l l " etc. are the results that come to be, in order,
from d e m e r i t etc., i.e., from the vainayikas a n d pràkrtas.
"Wordly life" etc. are a result of the sàrnsiddhika. " L i f e i n
h e l l " means the attainment of hell. "Bondage" is not in the
soul but in the ego's self-conceit. "Worldly life" is the birth
in the w o m b o f a n i m a l s e t c . " R e l e a s e " is the r e l e a s e
52
i
(63) E r r o r is the discernment of an object otherwise than
it is. E r r o r arises devoid of a connection to rdga, although
error is slightly connected to merit etc.
56 Bhoga Kàrikà
supplied [in v. 6 4 A b ] .
H e now establishes the condition of being an "object of
mundane-experience":
( 6 6 A ) W i t h o u t t h e c o n c u r r e n c e (samvàda) with
something perceptible (drsta) there can be no proof of
an inference.
!
58 Bhoga Kdrika
T h i s is false! H e says:
(73B) T h e m u n d a n e - e x p e r i e n c e of the m u n d a n e -
experiencer is the manifestation of consciousness coloured
(or impassioned, anuranjita) by the image (chàyà) of "the
objects of m u n d a n e experience."
T h e mundane-experience of the m u n d a n e - e x p e r i e n c e r
is the manifestation of consciousness coloured (anuranjita)
through the [mental] "presentation" (àkàra) w h i c h is an
image (chàyà) of the nature of pleasure etc. that belong to
the mind, which is an "object of mundane-experience". T h e
Svâyaubhuva Âgama states: m u n d a n e - e x p e r i e n c e is the
consciousness characterized by the [bound] soul's mundane-
experience etc.
appears as if it is conscious.
Moreover:
( 7 5 B ) M u n d a n e - e x p e r i e n c e [ w h i c h a p p e a r s ] in the
"object of mundane-experience" [i.e., in the m i n d ] is a
reflection of the soul, like the moon in water.
( 7 7 B ) Ir. an unchangeable m u n d a n e - e x p e r i e n c e , as in
the case o f a liberated soul, mundane-expereince does
not arise.
prakrti, who, with the thought, "I have been seen", does.not
come within the sight of the purusa again. 71
!
68 Bhoga Kdrikd
It is s a i d that d u e to the p o s s i b i l i t y o f a t t r i b u t i n g
transformation [to the s o u l ] , there is no [soteriological]
d e v e l o p m e n t (samskdratva) of the s o u l but j u s t the
[ s o t e r i o l o g i c a l - ] d e v e l o p m e n t o f prakrti, since this
development is like the activity of agriculture etc. T h e r e f o r e ,
even karma cannot be the restricting factor. T h u s , the soul
is innately conscious, since it has consciousness as an intrinsic
part of its nature. H e says:
H e says:
T h e m a n i f e s t e d c o n d i t i o n o f the object o f m u n d a n e -
experience is solely a result of the three gunas (sattva etc.),
which arise in the m i n d in a transformed state as pleasure,
suffering a n d delusion. T h e "transformed" gunas thus appear
in the m i n d in terms of the ascertained appearance~of the
object; i n t u r n , this ascertainment serves to b r i n g about
m u n d a n e - e x p e r i e n c e , w h i c h itself is i n f l u e n c e d by the
p r e d o m i n a n c e of one of the three gunas. It is, therefore,
clear that some cause must be postulated in order to account
for the soul's desire for this "object of mundane-experience".
H e n c e , raga ought to be considered to be this cause a n d
should be considered to have its locus in the grasper, the
one who apprehends the "object of mundane-experience",
which is constituted by the three gunas (sattva etc.) a n d is
produced in the m i n d in the form of the gunas, objects, etc.
!
76 Bhoga Karika
H e r e an opponent says:
Moreover:
B r a h m a n s , so t h e s e two, s t a n d i n g t o g e t h e r as i f
indistinguishable in the activity of mundane-experience, are
called the agent-concomitant. 81
If one holds that due to the innate purity of die soul, i.e.,
due to its lack of any c o n n e c f ' ^ î-n mala, it does not require
a connection to hală, then, as ui me case of Siva, the soul
will be considered to be (a) "omnipotent", since it will not
have a connection to a body of the nature of "fniw", i.e.,
kala etc. a n d (b) "omniscient", since it will be tu;* , . ,>ctrd
to Any instruments of ignorance. 82
S u c h an irj4eper*dem «>«i
would not be presided over by Siva. However, it is improper
to h o l d that this independent, undefined soul can be an
agent engaged in those bodily activities etc., which ultimately
exist for the purpose of suffering. T h u s , "the grace of kala'
is necessarily required in order to account for the limited
c o n s c i o u s n e s s a n d activity of those souls p o s s e s s e d by
mundane-experience on account of being veiled by mala."
H e says:
r
80 Bhoga Kărikă
V i r a b h a d r a is g o v e r n o r o f the S a t a r u d r a s , w h o a r e
the bearers in the B r a h m a n d a : Virabhadra is located in the
* •
1
86 Bhoga Kdrikd
Moreover:
( 1 2 2 B ) W h e n c r e a t i o n a n d m a i n t e n a n c e have b e e n
d e s c r i b e d , d e s t r u c t i o n is [ d e s c r i b e d as] the reverse
process of creation.
T h e m e a n i n g o f t h e verse f o l l o w s : c r e a t i o n a n d
maintenance are described according to dieir activities and
according to the sequence of their genesis with respect to
each tattva; destruction, o n the other h a n d , is described
according to how it contracts into its own causes through an
inversion of the process of creation. Moreover:
1
90 Bhoga Kârikâ
A n objection is raised:
( 1 2 7 B - 1 2 8 A ) I f the m u n d a n e - e x p e r i e n c e r can be
explained by one thing [i.e., mala] — o f what use is karma?
O n a c c o u n t of having acquired [mala], the connection to
birth etc. certainly arises.
H e refutes this:
T h e i n n u m e r a b l e p o w e r s o f mala a r e r e s t r i c t e d to
individual souls. T h u s , individual souls are released when
t h e i r b o n d s q u a powers [of mala] r e a c h t h e i r p r o p e r
maturation. I n this respect, it is said that the powers are
simply superimpositions (upddhi) over individual souls; as well,
these powers reach their own e n d .
Translation 95
( 1 4 0 B - 1 4 1 A ) It is i m p r o p e r to h o l d t h a t the five
[delusions] such as madness, etc. are the [obscuring]
activities o f the m u n d a n e e x p e r i e n c e r , as these five
delusions never exist in souls without kală.
( 1 4 4 B - 1 4 5 A ) I f o n e d i s m i s s e s t h e p o w e r s as the
obscurational factors, nothing other than mala should be
acknowledged! T h e cause of the "samskdras" is associated
with the receptacle of karma.
Endnotes
48 See MA, pp. 64-65. According to the SPB (pp. 337-339), Samkhya
construes moksaas "kaivakyd", the dlman without adjuncts; for Nyaya
it is "ucchedd", the complete destruction of all atma-guna\ and for
the Bhattas, the manifestation (abhivyakti) of eternal bliss
(nilyasukha).
49. MA, pp. 284-285.
50. Read this with respect to v. 55.
51. BK, v. 59 is quoted in MAD, p. 289 as "svacinlitesu cdvighnorupe..."
52. "Vighdla" is not explained.
53. A similar etymology is found in the Pauskara Agama (pumspatala,
v. 47; SPB, p. 232): ele dharmddayasca cdstau bhdvayanli'.
u
54. See SPB, P. 242, quoted from the Pauskara (purnspatalii, w . 104¬
128) \pralydyayanli kselrajndnarh lena lepralyaydh smrtdh.
55. MA, 11.12, p. 298.
56. Yoga Sutras, v. 1.3.
57. Moksa Karikd, v. 105.
58. MA, 11.12; p. 298.
59. MA, 11.6; p. 293. The Pauskara Agama (pumspatala, v. 120: SPB, p.
243)describes "anaisvaryd" as that which results from incapacity
(asakli), and this incapacity is of 176 kinds. Since it is often of the
form of ajndna and alusH, it is of 164 varieties; these are all inca-
pacities of the intellect.
60. Cf. Veddnta Sutras, trans. II, 272: "Nor is it iv\\°. that the body is
absolutely required as an auxiliary of perception - for in the state
of dream the body is motionless."
61. anyathdnupapalli is arthdpatli: presumption of some adrsta-*Hha
u n
egoistic conceptions of " I " and "Mine" cause the sense oi bhoktf
u
and "kartf.
68. Sdthkhya Karika, v. 37.
69. Ibid., w. 55-60.
70. Ibid.,\.bl..
71. Ibid., v. 56.
72. Ibid., v. 12.
73. MA, 10.21; p.76.
74. Quoted in 7PVbn v. 48; a similar citation is found in MAD 10.11,
p. 262, TCVon v. 4 and MPA, 11.7, p. 326.
75. See SPB, p. 201 wherein Sivagrayogin argues that "an object of
mundane-experience" is not that which causes mundane-
experience; thus karmamustbe distinct.
76. Similar quote in the MAD, 10.11.
77. See SPB, p. 215: the sarhvedana (cognition) of the buddhihzs a
distinctive karana, since it is an act kriyd which thus establishes
the vidya-tatlva.
78. 73, v. 14.
79. MAD, p. 129 appears to be a better reading: "apravrttah
pravrtto va ..."
80. See SPB, pp. 160-161 wherein limitedness implies pervasiveness:
"The soul is an omniscient being veiled by something, since he is
parviscient. If he were not an omniscient being vieled by some-
thing, he could not even be parviscient, like Siva."
81. MA, 10.7.
82. Kdld, not Sivasakti, activities the buddhi-tattva\ cf. Sivaraman,
SurAsm in Philosophical Perspective (pp. 240-241): "How about Siva-
Sakti which is spirit itself? Can it not sen s to activate the buddhi-
tattvafThe answer is that just as one's body is activated by one's
own self, one's psyche too is activated by one's self alone. Because
sakti is the cause of all effect it does not mean that it is i ^ i a n d
not the potter that fashions the pot. It may be asked: is not Raid
itselfjada? Has it not to be activated by.a self again? The answer to
this objection is that Kald and other tattvas, jada as they are, are
activated in their turn by Siva-tattvas presided over by the intelli¬
gent Siva-Sakti. The Siva-tattvas themselves cannot take the place
of kald-tattva because it has been explained that the 'pure' Siva-
tattvas cannot function as revealers for impurity-ridden selves."
Translation 107
(1)
tribandhicitkalayogabhogavislesamoksaaam
sarvakmakramarthajnam pranamyajarh Sivarh dhruvam
trayo bandhàsca malakarmamàyàlaksanàste vidyante yesàrh
te t r i - b a n d h i n a h tesàrh t r i b a n d h i n à m s a k a l à k h y à n à r h
citàmàtmanàrh yo .'yarh kalà yogah sùksmadehàrambhakak-
alàdiprthivyantatattvàtmakaistattadbhuvanajadeharùpaisca
màyiyairavayavaih sarhbandhah tena bhogarh tadvislesena
m o k s a r h ca yo d a d à t i . tam t à d r s a m . a n e n a s i v a s y à n à d -
imuktatvena sarvà' nugràhakatvar.i sarvakartrrvarh ca sùcyate.
ata èva ca sarvakàlakramàrthajnarri sarvarh ca bhùtàdirùparh
kàlakramarh sarvàrhsca tatta kàlabhàvinah padàrthàn jànàtiti.
t
(2)
. rurusiddhantasanisiddhau bhogamoksau sasadhanau
vacmi sadhakabodhàya lesato yuktisarhskrtau
sàdhayanti bhogamoksàviti sàdhakà àcàryàdayah. tesàrh
i
112 Bhoga Kârikà
(3)
anjanadîsanunnanarh jayate bhogalolikâ
karmăsayănurupena cidvatăm bhavamandale
malinatvădîsenădhikărâvasthena sivenănantădidvărena
nunnănărh bhogă 'bhimuldiîkrtânâmâtjTianâmnjanânmalâdeva
hetoh sarhsăramandale karmasamskărapăkănugunarh bhoga
lolikâ bhogecchă jâyate.
n a n u n i r m a l a evă ' t m ă sarhkhyairabhyupagatah.
tadayuktam. nirmalasya bhogâsaktyasambhavăt. tatsarhbhave
vă muktasyăpi prasahgât. nanu răganibandhană 'sakdrişyate
satyam. r a g o ' pi m a l i n a s y a i v ă s a k t i h e t u h . y a d u k t a m
srîmatsvâyambhuve yadyasuddhirna pumso' sd saktirbhogeşu
kim krtă i n . atha ko' sau bhogah kaih sâdhanaih sâdhyate
ityata ăha.
(4)
îsVarecchasamăvişţajagadbîjaparicyutaih
sădhanaih sâdhyate bhogo buddhhŢttyanuranjanah
îsvaro 'trănanta eva tasyaiva măyăkşobhakaţvăt. yaduktam
srîmatkirane suddhe' dhvani sivah kartă prokto 'nanto 'site
prubhuh iti. tadicchayă kşubdham yajjagadbîjarh măyăkhyarh
tasmăt prasîitairasădhăranah sukşmadehâtmakaih-
sâdhâraiiabhuvanàdirûpaih sădhărană 'sădhărana-
bhuvanajadehătmabhisca yah sădhanairbhogo nişpădyate sa
ca buddhivrttyarturanjanătmakah. buddhivrttyâ sukhaduh-
khamohâdhyavasâyarûpayâ ătmacaitanyasya yadanuranjanarh
sa eva bhogah. anurăgascătra sukhădhyavasâyăkărabuddhi-
vrttihişţhatayă tatsamvitdstadanubhava eva na tu pradbimbătmatâ'
tmanah parinămităprasaiigăt. taduktarh srîmatsvâyambhuve
bhogo'sya vedană purhsah sukhaduh khădilakşanâ iti. tatra
bhulănărh tăvadbhogasădhanatărh pratipădayati.
The Transliterated Text of the Bhoga Karika... 113
(5)
ksmajalagnimaradvyomnaih gunavrttyaksabhumitah
svamatrapurapustanam gam ayan ti tadarigatam
atra prthivyadlnam bhutimam ye gunadayasta eva tesarh
bhogangatarh sadhayanti. tatra guna gandhadayah. vrttayastu
d h a r a n a d a y a h . a k s a b h u m i t a c e n d r i y a d h a r a t v a m . etanya-
pyanantarameva darsayisyati. tatsca. ksmadayo gunairvrtt-
ibhiraksadharataya catmanam bhogasadhanatarh bhajantityar-
thah. kidrsarh ksmadinamiryata aha svamatrapurapustanarh
id. svaih svaih karanabhutaistan matraiya apurah puranarh
tena pustanam. akrtasya karanam krtasya parivardhanarh ca
prakrtikarma yatah. etani ca bhutani svakaranaistanmatraih
saha sthulasuksmatvendriyadharani sthitamtyuktarh
srimanmataiige. tanmatranihaghatavanmahabhutani lepavat
id. etatkaryam dasadharanairavisya karyate cestam. avibhutvat
karanani tu karyamadhisthaya cestante. id. T S , v.5 atascaisarh
suksmadehasthanarh bhutanamindriyadharatve bahyasarira-
sthanarh ca d i h a upacaye. i d . dhatvarthagatya dehatvena
copacayadharmitve sadharane sati dhrtyadayo 'sadharana-
vrttaya ityaha.
(6)
karanadharadehatve dhrtisahgrahapaktayah
vyuho 'vakasadanam ca vrttayo vasudhadisu
tatra d h r t i r d h a r d h a r a n a m b h u m e r v r t t i r ; . s a h g r a h o '
vastarhbho' mbhasah. paktih pako'gneh. vyuho'
vayavagh atari am vayoh. avakasasyaspadasya danamakasasya.
atha tadevaisarh sadharanamindriya- dharatvarii
suksmadehasthatvenaha.
(7-8Aa)
ativahikadehastham karanam pravijrmbhitaih
yoneryonyantararh capi yati purhbhogasiddhaye
pumarthadadrstavasat
ativahayatyatmanam karma bhogena nasayatityativahikah
s u k s m a d e h a h tatsthameva karanamindriyavargascestate.
avibhutvena nirasraye cestanupapatteh. s u k s m a d e h a s t h a -
114 Bhoga Kàrìkà
(8Ab-8B)
deho naivàtivahikah
aksàdharo 'ksagamyo 'yamanìsànàrh pisacavat
atha bhùtanàrh gunànàha.
(9)
gandhah ksitau rasali sodha madhurah ksamakaban dhakah
sukladi suklarh bhasvacca rupam ksityadisu trisu.
(10)
asitosnau mahlvayvoh pàkajàpàkajau prthak
j a l e sitah sikhinyusnasparso ' y saxhvyavasthitah
a m
(11)
sabdastaddravyajanitah prthagbhùtacatustaye
pratisabdakasamghàto nabhasyevodito buddhaih
tatra g a n d h a h s u r a b h y a s u r a b h i r ù p a h ksitàveva. rasah
ksmàjalayoh. tatra ksitau kajvamlalavanamadhurakas^yadktarupah.
j a l e tu m a d h u r a èva. ruparh ca ksmàjalàgnisu. tatra ksitau
suklaraktapitakrsnàdyanekavidh?m . jale tu suklameva. agnau
bhàsvadrùpam. tesu savayusu sparsali sthitah. sa ca mahyàm
vàyau ca p r a t y e k a m a s i t o ' n u s n a h . k a h p u n a r m a h i v à y u -
s p a r s a y o h p a r a s p a r a r h b h e d o 'ta à h a — p à k a j à p à k a j a u
prthagiti. m a h y à m sparsali p à k a j a h . vàyau tvapàkaja
ityayamevànayorbhedah. acya copalaksanatvud rùpàdayo 'pi
m a h i g u n à h pàkajà èva. j a l e p u n a h svàbhàvikah sparsali sita
èva. agnàvusna èva. sabdasca bhùmyàdisu catursu taistaih
pàrthivàdibhirdravyaih parasparamàhatya j à t a h . nabhasi tu
pratisruksabdàtmakah.
The Transliterated Text of the Dhoga Kărikă... 115
nanuvaiseşikădibhirăsrayâdanya-tropalab
sabda işyate. tadayuktam pratyakşăgamabădhitatvena hetoh
kălătyayăpadişţatvăt. yatah sabdăsraya èva bheryâdau sabdah
srùyate. kiôca prthivyărh tăvat kaţakaţădikah sabdo drsyate.
jale chalacchalădih. agnau dhamadhamădih. sakasakădirvăyau
riabhasi ca pradsabdătmaka i d .
e t a c c â k â s a i k a g u n a t v a m sabdasya v i s t a r e n ă s m â b h i r -
mrgendravrttidîpikăyărh pratikşiptam. uktarh ca
srirnanmrgendre id paricasu sabdo 'yarhsparso bhiitacatuşţaye.
asîtoşno mahîvăyvoh sîtoşnau văritejasoh.bhăsvadagnau j a l e
suklarh kşitau suklădyanekadhă. rûparh trişu raso' mbhassu
m a d h u r a h şadvidhah kşitau. g a n d h a h kşitavasurabhih
surabhisca mato budhaih. iti. atha uktărthopasarhhărah.
(12A-12Ba)
ittham yathoktagandhădivrătopetă dharăvayah
abhiprasiddhă lokasya
gandhădyăsrayatayâ prthivyădayo ' r t h â lokasi'ddhâ
ityarthah. eşărh ca bhutănămasmadădibâhyendriyaparicchedya-
gunatvăd ghaţâdivat kăryatvasiddhestat k â r a n a t a y â p a n c a
tanmătrăh siddhă ityăha.
(12Bb)
mătrăstairanumânatah
atha g u n a ^ r a h a n ă d e v a tadvyatirekitvâd g u n i n o 'pi
grahanarh siddhyatîti darsayiturh proktănărh tâvad bhiitănării
gunebhyo 'prthagbhăvarh sădhayitumăha.
(13)
citrasvaohavakâh prokta gunabhinnâ dharadayah
kramavahgyă yathâ citrarh paţe r û p a m tu vestite
uktăh prthr.yădayah. a r t h â d g a n d h ă d i g u n a i h parasparam
bhinnăh sthalopalaparvatasaritsamudrădyăkărabhedena
vicitrasvabhăvăsca drsyante. tato 'mî veşţitapaţagatacitrarii-
pavat kramavyangyă eva. nahi prthivyădînăm paridrsyamăn-
ăvăntarăkârabhedabhinnam sannikrşţam svarvipam
tadanugunam ca viprakrşu-rh svarûpam sarvam.
1
116 Bhoga Kârikă
(14)
viseşanaviseşyatvavyapadesasya dhîbhidam
kramavyahgyatvato hetorgocaratvarh vrajantyamî
ami dharădayo'rthăh kramavyarigyatvăddhetoh
surabhiriyarh prthivîtyădînăm viseşanaviseşyarupănărh
d h î b h i d ă r h j n ă n a b h e d ă n ă r h tadbhăvavyapadesasya ca
vişayatărh prăpnuvanti. atra ca.
(15-16A)
năgrhîtaistu gandhădyairjătucijjăyate matih
dharitryărh hi jalădinămagrahe 'pi prajăyate.
gandhădibhyastato 'nanyâ jalădibhyah prthak cabbhuh
hi y a s m ă t k ă r a n ă t v i s e ş a r u p a i r g a n d h ă d i b h i r g u n a i r a g r -
hîtairviseşyăyărh d h a r m i r u p ă y ă r h dharitryăm kadăcid-
buddhirnotpadyate. dravyăntareşu tu jalâdişvagrhîteşvapyut-
padyata eva. tasmâdgandhădibhyo bhûmirananyâ. jalădibhyo
nyaiveti. evarh bhutăntareşvapi jneyamityăha.
(16B)
jaladisvevamevâyam yojyo heturmanîşibhih
n a n u j a p â k u s u m a s ^ n n i d h ă n e raktabhăvarh bhajan
sphaţikamanih sauklyagunagrahanădrte 'pi grhyate. tasmăd-
gunigrahanasya gunagrahanapûrvakatvamasiddhamata ăha.
(17)
samsthanam căpi varn^m ca rùparh dvividhamisyate
tasmădasiddhată năsd hetorupahite mânau
i h a h i dravyănăm varnavat samsthănătmakamapi rùparh
g u n a eveşyate. tasmăjjapăkusumopahitasyăpi sphoţikasya
g r a h a n a m sauklyagunagrahanăbhăve 'pi vrttacaturairădisa-
rhsthănagrahanapurassarameva bhavatiti dravya grahanasya
g u n a g r a h a n a p ù r v a k a t v a m siddhameva. ato 'sya hetornăsi-
ddhateti. ittham bhiitănărh bhogăiigatvam prasădhyâdhunâ
m ă t r ă s t a i r a n u m â n a t a h iti p r ă g u k t ă r h t a n m ă t r ă s i d d h a r h
viseşayiturii bhiitănăm tăvat kăryatvamanirdesena darsayati.
The Transliterated Text ofthe Bhoga Karika.. 117
(18)
gimanarh karyatasiddh.au yo heturabhidhlyate
ksityadikakalantanam yojyah karanasiddhaye
gunanamacaitanye satyanekatvad ghatadivat k a r a n a p u -
rvakatvam j d vaksyati. tatastenaiva hetuna prthivyadinamapi
karyatvasiddhih. tathahi paridrsyamanabhogavaicitr-
yanyathanupapattya prthivyadikakalantatrimsattattvatmakah
pratyatmaniyatah suksmadeho'stityuktam. agamesu ca
sruyate. tatastesarh p r t h i v y a d i n a r h p r a t i p u r u s a n i y a t a t v -
enacaitanye satyanekatvat karanapurvakatvarh siddhyatiti.
tatra tavad bhutakarnatvena tanmatrasidsedh-
tattadgunabhedadeva prthivyadinarh kramasiddhirityaha.
(19)
sabdadyekottaradhikya matrastadavisesatah
yonayo gaganadlnarh kramamicchanti dharminam
ayamatra tatparyarthah. anabhivyaktavisesasabda-
matrasvaruparh sabdatanmatramakasasyopadanam. evam
tadadhovarti sabdasparsamatrasvaruparh sparsatanmatrarh
vayoh. sabdasparsarupatmakarh r u p a t a n m a t r a r h tejasah.
sabdasparsaruparasatmakarh rasatanmatrarh jalasya.
sabdadigandhantapancagunaruparh gandhatanmatrarh
b h u m e r i t i . aksararthastu gaganadivacchabdadyekottararh
gunadhikyarh yasarh tah sabdadyekottaradhikyah. tadavisesato
gunavisesadanabhAyaktavisesasabdadimatrasvarupat tesam
gaganadinarh kramad yonaya upadanabhutah sabdaditan-
m a t r a h . tesameva visistagunayoginarh d h a r m i n a m a k a s a -
dinarh bhutanarh srstikramamicchanti. gunadhikhyakramen-
adho 'dhobhavaiii bhajantyah karyanamapyadho'dhobhavarh
kurvantityarthah. katharh punarasarh bhogangatvaniata aha.
(20)
svakaryotpattitatpustikartrta sarvayonisu
matradyasu pumarthasya sadhanatvam viniscitam
akrtasya karanarh krtasya p a r i v a r a h a n a r h ca yatas
sarvopadananarh tatastanmatranarh mayadip.arh ca karyayoni-
118 Bhoga Kàrìkà
nàrh b h o g a s à d h a n a t a t t v o t p à d a k a t v à t t a d à p ù r a k a t a y à ca
bhogàngatvarh s i d d h a m / a t h e n d r i y à n à m a p i bhogàrigatvarh
darsayiturh prathamarh karmendriyasiddhamàha.
(21)
ànandagamanotsargavacanàdànakarmanàm
upasthapadapàyvasya pàninàmàni vai prthak
utsargo malavirekah. ànandàdikriyàhetutvenopasthàdini
karmendriyàni siddhànityarthah. kimetànyupasthàdini
sthànànyevendriyàni netyàha.
(22)
bhàvàbhàvau tu yattantrau pratyekarh karmanàm smrtau
sthànesu satsu tantha panca karmendriyàni tu
i h a h i kesàficit pàdàdisthànayoginàmapi tattadindriyas-
akdhinànàrh gamanàdikriyà na drsyate. tasmàttesu sthànesu
satsvapi tàsàm kriyànàm yadadhinau bhàvàbhàvau
tastatrasthàh saktaya èva prthak pancendriyàni jneyàni. ata
èva karmendriyàni yenecchanti naiyàyikàdayaste pratiksiptàh.
nanvevarh ced bhrùlatotksepàdinàmapi kriyàtvàdanantatà
karmendriyànàrh prasajyate. ata àha.
(23)
ànandàdibhiretaistu karmabhih paribhàsitaih
karmendriyànyato naisàmànantyarh karmanàm vasàt
bhavedayarh doso y a d y a s m à b h i h s a r i r a i k a d e s a v i ttini
t à n i s y a n t e . tvagindriyavat tesàrh sarvasariravyàpakatvene
-statvàddhastasyaivàyam bhruksepanàdhyàpàrah. pàyvàderiva
j i r n a v i r e c a n à d y à t m a k a iti bhruksepàdinàmapyànand-
àdisvevàntarbhàvànna tadbhedàdatrendriyànantyasiddhih.
kincaitaireva à n a n d à d i b h i h pràguktaih pradhànabhùtaih
k a r m a b h i h pancaiva karmendriyàni sidhyantiti n à n a n t a t à
karmendriyànàrh tattatsarhjnàstu tesàm tatra tatra
visesàdhisthànàdityavirodhah. idànirh b u d d h T n d r i y a -
siddhamàha.
The Transliteraled Text of the Bhoga Kàrikà... 119
(24)
sabdadigrahane p urns ah karturnăkaranâ krtih
na caikarkarană yasmădapekşă na nìvartate
sabdădigrahanasyăpi kriyătvăcchidikriyăyavat karanarh vină
notpattiryuktă. na ca tăh p a n c ă p i kriyăh s t r o t r ă d -
erekasmădeva karanădutpadyante. yasmăt karanăntarăpekşă
n a n i v a r t a t e s a b d a g r a h a n a k a r a n a b h ù t e s r o t r e satyapi
sparsădigrahane tvagădikaranăntarăpekşită drsyata iti bhăvah..
kăni tăni karanănîtyata ăha.
(25A)
karanăni strutistvak ca cakşurjihvâ ca năsikă
tatasca sabdâdigrahanânyathănupap.uiyâ tănyanumîyante
ityabhiprăyenăha.
(25B)
sabdadyalocanam teşăm vrttih sabdădisannidhau
sannibheti păţhe sabdădibăhyăkărasadrsamăntaramăkăra-
madhyavasăyinyă buddhyă saha mano 'dhişţhitănîndriyâni
vidyăyăvişayatvcnopasthăpayantityarthah. tarh cendriyopasth-
ăpitarh b u d d h y ă d h y a v a s i t a m â k â r a r h a î i t a r a h g e n a vidyăkh-
yena karanena purşo grhnatîti vakşyămah. uktarh cănyatra.
"uuddhyâdhyavasitamarcharh puruşascetayate iti. na caitâni
karnasaşkulyădisthănănyevendriyăni. api tu tatsthăh saktaya
eva yatah sthănavatămapi karmavasăt tacchaktivaikalyănna
sabdâdijhănamutpadyata ityăha.
(26)
etani sthanamâtrani bhuddhyakşânld mă krthăh
sthăneşu satsu vaikalyănna saxhvijnăyat.e yatah
athăntahkaranasiddhirucyate.
(27)
icchasamrambhabodhâkhyă noktaih siddhyanti sădhanaih.
tatsiddhau karanânyantarmano 'hahkârabuddhayah
iha h i prthi-/yădînărh tattvănăm svakăryaireva s i d d h e h
kăryăntarahetutve p r a m ă n ă b h ă v ă d anekatattvaparikalpa-
120 BhogaKărikă
n ă b h â v a p r a s a r i g ă c c a y â n l c c h ă d i s i d d h a u s ă d h a n ă n i tăni
m a n o h a r i k ă r a b u d d h y ă k h y ă n y ă n t a r ă n i karanănîtyantahka-
ranasiddhih.tatrecchăsabdenaikăgratăparaparyăyo'
v a d h â n ă t m a k a h sarikalpo vivakşitah. sa m a n a s o vrttih.
sarhrambhasca p r a y a t n o h a h k â r a s y a . bodhascădhyavasăyo
buddheriti. etacca prapaficayişyate. eşăm căntahka-
ranabahişkaranănărh parasparopakărena puruşărthas-
âdhanatvamăha.
(28)
antarmukhani bahyani sambhuyecchadisadhanam
sibikodvâhinaravadekăpăyena tăstatah
(29)
antarmukhagatanam ca citerartharh prakurvatam
l)ăhvărtham buddhibhih sărdharh na syuricchădikăh kriyăh
yato'ntarmukhăni băhyăni ca karanâni sibikodvâhinaravat
s a m b h u y e c c h ă d î n ă m kriyănăm sădhanarh bhavanti.
băhyârthâlocanapurvănămeva'dhyavasăyâdînâm darsanăt
a v a d h â n â d i n ă vină băhyărthagrahanăsambhavăcca.
tatasciterâtmano'rtham bhogâkhyam prayojanam
s â d h a y a t ă m a n t a r a m u k h ă g a t â n ă m a n t a h k a r a n â n ă m ca-
s a b d ă d b a h i ş k a r a n ă n ă m vă 'nyatarasyăpi vargasyăpăyena
tişţhatărh satărh tă i c c h ă d i k ă h kriyăh s a b d ă d i b ă h y ă r t h a -
b u d d h a y o vă p u r u ş ă r t h a s ă d h a n a t a y ă notpadyante. y?thă
s i b i k o d v ă h i n o r m a d h y ă d e k a s y ă p ă y e tadudvahanakriyă na
drsyate. atra parăbhiprăyamăha.
(30A)
ai*yentahkaranam prănamicchanti vyaktacetanain
anye îokăyataikadesăh pranayanădivrttibhirjîvanâdih
etubhDtarii bhîitaparinămaviseşădabhivyaktacetanarii
p r â n ă k h y a m ă n t a r a r h v ă y u m e v ă n t a h k a r a n a m ă h u h . asya
duşanamăha.
(30B)
prayatnairna vină so 'sd tatsiddhau karanarh tu kim
prănătmanastăvad văyoh kădăcitkatvena prayatnapOnikă
The Transliterated Text of the Bhoga Karikd.. 121
(31)
caitanyodgarabharo 'yamasyantahJ<aranam vada
vyaktam na casya caitanyarii vayutvad bahyavayuvat
na j a d a s y a caitanyabhivyakurytsltii san4.sya caitanya-
bhivyaktiprasangadityasya na cahnnyam vaytitv&d bahyavay-
uvaditi. ittharh pranantahkaranapaksam nirasya
praguktadantahkaranatrayanmanah sadhanayaha.
(32)
icchahetvasu sancari bahirdevapravartakam
mano yasyasubhavacca kartuma yugapanmatih
devanad dyotanad devasabdenejK* -hk- **V4nte. matisab-
dena ca tattadarthavisyarii j n a n a m . tatascayamarthah. i h a
hyatmano i n d r i y a r t h a s a n n i k m je satyapi s a r v a n i n d r i y a n i
yugapanna pravartante. kincideva na ca tatsarvada pravartate.
tatastatpravrttau yatkaranam tadicchayah sahkalpatmano'
vadhanasya hetubhutam bahyendriyapravartakarh ca mano
boddhavyam. ata cva ca tadantarena antahkaranadhisthanena
sukhadisarikalpena ca bahyendriradhisthanena ca dvidna'
dhikarltyuktam. sri manmatarigedvidha ' d h i k ? r i taccittam
bhokturbhogopapadakam. bahiskaranabhavena svocitena
y a t a h s a d a . i n d r i y a n a m tit s a m a r t h y a r h s a n k a l p e -
natmavartina. karotyantahsthitarh bhuyastato'ntahkaranam
manah. iti. srimanmrgendre 'pi. devapravartakam sighnacari
sarikalpadharmi ca m a n a h . iti, n a n u svadusurabhya-
bhijatamarmarasabdavadabhirupadirghatarasaskulyasvadane
yugapat pancajnanotpattirdrsyate. tanna. yatastattrapyutpala-
patrasatavyaktibhedavadlaksyasuksma kramanyeva panca-
j n a n a n y u t p a d y a n t e . ata eva e t a d a s u s a m c a r i t y u k t a m .
evamaharikaramapi sadhayati.
122 Bhoga Kàrikà
(33A-33Bb)
pancàkarmakrto vayorjivanaya pravartakah
samrambho'hanlulervrttih
jivanàya sariradhàranàrtharh pranayanàpanayanàdipa-
ncakarmakrtastattadvrttibhedena prànàpànàdisamjnàbhàjo
vàyoh p r a v a r t a k a h s a m r a m b h à t m a k o yah p r a y a t n a h so'
harikàravrttirityaharikàrasiddhih. yaduktarh srimanmrgendre-
atha vyaktàntarad buddhergarvo'bhùt karanam citah.
sarhrambhàd yasya cestante sàrirah panca vàyavah. iti. tatra
p r a n a y a n a m s u k s m a d e h a s y o r d h v à d h o n a y a n a m prànasya
vyàpàrah. a p a n a y a n a m a d h a h p r à p a n a r h m a l à d e r a p à n a s y a .
a n n à d e h rasarùpasya sarvagàtresu sàmyena nayanam
samànasya. v i n a m a n a m a h g à n à r h vyànasya. u n n a y a n à m à n -
tarasya dhvanervarnatàpràpanamùdànasya pancakarmakrta
iti ca p r à d h à n y à d u k t a m . udgàràdikartrtvena càsya vàyoh
sravanàt. yaduktarh srimatkàlottare-udgàre n à g a ityuktah
k ù r m a u n m i l a n e sthitah. krkarastu ksute caiva devadatto
vijrmbhane. dhananjayah sthito pose mrtasyàpi na muficati.
kinca buddhikàryàdayam ghata ityàdigràhyàdhyavasàyar ùpàt
pratyartham bhinnarùpàt pratyayàdatyantabhedena
bhàsamàriah sarvàrthagrahane'pyekarùpo'hamiti
gràhakàdhyavasàyarùpah pratyayo 'hahkarasyaiva vrttirityaha.
(33Bb)
anyo 'rthapratyayo parah
ah ah kàravr ttyàtmakapratyayo ' rthapraty ayàdanya i tyar th ah.
n a n u sabdagrahanàdayah srotràdinàma-sàdhàranavrttayah
samrambhastu tesàmevendriyànàrh sàdhàranavrttiriti
kimanyenàhankàrena kalpitena. ata àha
(34)
na devagramasamànyavrttih sarhrambha isyate
yato 'nyatamavaikalye jàyate satyahaiikrtih
s à d h à r a n a k à r y a k a r t r n à m e k à p à y e tatki iyànutpatterukt-
atvat tadvaikalye 'pi j à y a m à n o 'yani sariirambho 'hampratyayo
vàhaiikàrasyaiva kàrya ityarthah. atraiva prasahgàd
The Translitera led Text of Ihe Bhoga Kărikă... 123
buddhîndriyakarmendriyatanmătravargănărh manahsahită-
nămahahkărădevotpatdrid darsayitumăha.
(35)
anye căhahkrtiskandhăstrivargajanakâstrayah
taijasâdikanămănah kramasah săttvikădayah
sattvarajastamobahulăh săttvikarăjasatămasăstrayo'
harikăraskandhăh kramăt taijasavaikărikabhutădikasam-
jfiăbhăjo bhavand. sâttvikăditvarh caişăm sattvădigunabăhulyăţ
nămisram parinamata id nyâyenagunăntarasamsargo 'pyeşâm
vidyate yatah. tatra kutah keşămutpatdrityata ăha.
(36)
s am ano buddhidevănăm guno yasmăt prakăsakah
tasmăt sa săttvikăjjătah svânunipădaliankrtah
atra naiyăyikamatamanudya duşayad.
(37)
anye tu buddhidevănăm bhautikatvam prapedire
vişayânăm tu niyamădasiddhădeva hetutah
evarh h i te m a n y a n t e . s a b d a i k a g r ă h a k a r h s t r o t a m
sparsaikagrăhika tvagityădiniyatavişayatvădindriyânărh tăni
s a b d ă d y ă d h ă r ă k ă s ă d i b h u t a j a n y ă n i . ă h a h k ă r i k a t v e tu
t e ş ă m e k a k ă r a n a t v ă d e k a r u p a t ă s y ă n n a tu p r a t y e k a r h
vişayaniyamasiddhiriti. tadidam tairasiddhădeva hetoh
kalpyate. teşăm vişayaniyamasya prakrtiniyamasădhakasyă'
siddheh. niyatavişayatve hîndriyănărh tăni svasvakăranănyeva
b h u t â n i g u n a s a h i t ă n i g r h n î r a n . yăvatâ d r a v y â n t a r ă n i tu
tadgunăsca cakşurădină grhyate. tathăhi.
(38)
caturdravyagaţăn sparsârhşcaturo măruţa tvacă
dravyânyaniyatarh caiva grhnăti marută samam
tvagindriyarh tăvad văyavyatvenă 'bhyupagatarh
văyusahitâni prthivyaptejăriisi tadgatămsca sparsăn grhnăti.
kim ca.
124 Bhoga Kârikă
(39)
trini dravyăni cakşusca teşu rûpani caiva hi
ato na niyamo 'kşănăm vişayâriăm ca kalpyate
duşanăntaramăha.
(40)
bhautikatvăcca niyame karmasâmănyayoh sphuţam
devebhyo buddhayo na syuh samavăye ca dehinâm
bhautikatvasâdhanăyă 'kşănărh vişayaniyame 'bhyupag-
amyamăne bhutebhyo gunebhyasca vyatirekena
b h a v a d b h i r a b h y u p a g a t à n â r h karmasămânyasamavâyănârh
p a d ă r t h ă n ă r h buddhayastebhyo j ă y a m â n a n a bhaveyuh.
yadapyuktamăharikăritve tulye kathamakşănărh kăryabheda
iti t a d a p y u t p a t t i b h e d â d i k ş u v i k ă r ă n ă r h g u d a k h a n d a s a r -
karădînămivabhavişyatîti m a t v ă s r o t r ă d î n ă m s a b d ă d i g r a -
hananiyămakăpekşăyâmapyasrnăbhih puruşărthadăyakarh
karmaiva niyămakamişyata ityăha.
(41)
na căpyahankrto janma niyame kâranam mama
pumarthadătr yatkarma kăranarii tat bhaveritam
năsmăbhirahaiikărajatvameva vişayaniyame kâranamişyate.
kintu sivădhişţhitam karma cetyarthah. kăyarandhravisişte
nabhobhăge s'abdăvadyotake 'bhyupagamyamâne
năsărandhrădînâmpi sravanendriyatvaprasarigatayă
sravanăkăsasyaiva sabdagrâhakatvaniyame karmaiva'
drşţăkhyarii n i y ă m a k a m b h a u t i k e n d r i y a v ă d i n ă ' pi işyata
ityăha.
(42)
nânăsrutibhayat klrpte sve parenâpi kăranam
sabdabhogasya niyame tatpradaih karma bhăşitam
sve kăyăkâse sabdagrăhake kalpyamâne nănâsrutitvapras-
ahgabhayăcchravanăkăsasyaiva sabdagrahananiyame
p u r u ş ă r t h a p r a d a r h k a r m a i v a k ă r a n a m b h a v a t ă 'pîşyata
ityanvayah. ittham karmendriyănămăhaiikărikatvamăha.
The. Transliterated Text of the Bhoga Kdrikd... 125
(43)
rajasad vaikrtad vargah karmaksariam tu karmakrt
j a t a h karyasya yeneha karananuvidhayita
rajasah pravrttihetutvad rajasad vaikarikakhyadahahkara-
skandhat kriyahetuh karmendriyavargojatah yasmat karanan-
uvidhayitvarh karye drsyate. ata eva sattvasya prakasatvat
prakasasya b u d d h i n d r i y a v a r g a s y a s a t t v i k a d u t p a t t i r u k t a .
anyatha bhinnasvabhavaoranayorvargayorekasmadevot-
pattyabhyupagame k a r a n a n i y a m a l a k s a n o 'navasthadosah
prasajyate ityaha.
(44)
vinivarayiturh sakya navyavastha vikaraja
sattvikat sambhave klrpte sattvarajasavargayoh
ata eva
(45)
matrasahgho 'pyahahkaradvargadvayavilaksanah
prakasyastamasastasmajjato 'bhutadisamjnakat
idannn buddheradhyavasayadihetutvamaha.
(46)
prakaso visayakaro devadvaro na v a kvacit
pumbodhavyaktibhumitvad bodho vrtdrrna term ata
i n d r i y a d v a r o 'yam gh.ita ityadibahyavisayadhyav-
a s a y a r u p a p r a k a s a s t a d a n a p e k s a s c a n tar a s m r tip r a t i b h -
adiprakaso vasabdad vaksyamaac bhavapratyayalaksanasca
p r a k a s a h p u r u s a b o d h a s y a vyaktisthanatvad b o d h a k h y o
materbuddhenrturjneya. tato 'dhyavasayasmrtyadiliriga buddhih
siddhyatid. taduktam srimanmrgendre id buddhiprakaso 'yam
bhavapratyayalaksanah. bodha ityucyate bodhavyakdbhumita)^
pasoh. id. eva cabuddhibodhastrividha ityaha.
(47Aa)
klrptirmatih smrtisceti
tatra klrptih kalpanarh pradbhetyarthah. matisca m a n a n a m
126 Bhoga Kărikă
(47Ab-47B)
j ă t â bhinnărthavâcakâh
icchăsamrambhabodhakhyăstenântahkaraiiarh tridhâ
smrtyâdînămavăntarabhede 'pi bodhakatvenaikărthatvăt
b u d d h i v r t t i t v a m i c c h â d a y a s t u vrttayo b h i n n ă r t h a t v ă d
b h i n n a k ă r a n ă iti bhăvah. n a n u prthivyădînărh vişayatvena
bhogyatvădindriyânăm ca tadgrahanahetutvădastu
b h o g a s ă d h a n a t ă . buddhestu indriyărthasannikarşădă-
t m a n y u t p a d y ă m a n ă y ă h s a m v e d a n a r u p a t v ă n n a bhogas
ă d h a n a t ă . api tvătmagunataiveti naiyăyikădayah. ata ăha.
(48)
tulye gunanvitatve tu sarhvedyarh kincidişyate
buddhiscăpi hyasamvedyă dhanyă tărkikată tava
ayamabhiprăyah dvividho 'tra bodho 'dhyavasăyătmako'
nadhyavasăyătmakasca.tatiayo 'dhyavasăyătmakah sa sarvadă
grăhakarupenaiva bhăsamănatvădătmanah svabhăva eva. yastv-
anadhyavasăyarupah sa utpattyapavargayogitvena bhăsamă-
natvănna purhsah svabhăvah. nityasyănityasvabhăvatvăyogăt.
tatsvabhăvatve cănityatvaprasahgăt. na ca nityo 'nubhuyate.
tato n a p u m s a h s v a b h ă v a i t i . yasya s a h s v a b h ă v a h să
buddhirbhăbhvănămadhyavaseyatotpădikă dharmajhână-
d y a ş ţ a g u n ă b u d d h i r i t i . tatasca vişayădhyavasăyr.rdpatvăd
b h ă v a p r a t y a y ă t m a n ă sattvădigunatrayănvitena s v a r ù p e n a
bhogyatvăcca buddherapi sarnvedyataiva. na tvătmagunatvam.
taduktam tattvasarhgrahe buddhirvişayăkăra sukhădiriipă
s a m ă s a t o bhogyam iti. p r a y o g a s c ă t r a bhavati buddhir'api
sarhvedyaiva sattvădigunănvayăt prthivyădivâdid. ka anatvarh r
(49)
antarbahisca karanam sakşâd bhogasya sâdhanam
bhogyarh vină na bhogo 'sti-tyato bhogasya sădhanam
ă n t a r o băhyasca k a r a n a g r ă m o bhogasya s u k h a d u h k h ă -
disarhvedanâtmanah sâkşăt karanarh. yaduktarh srîmatsvâ-
yambhuve bhogo 'sya vedană purhsah sukhaduhkhădilakşană
iti. sa ca b h o g a h s r a k c a n d a n ă d i b h o g y a r h vină n a syăditi
t a d g r a h a n a p û r v a k a s y a sukhădyadhyavasăyasyăpi s ă d h a n -
amişyate. etadeva drşţăntena prakaţayati.
(50)
sainikan vijayayeha prayuhkte nrpatiryatha
prayuhkte mahadâdîni bodhădyarthamanustathă
(51)
sainikasthe jaye răjnah kartrtvam tu yatha tathâ
buddhyâdisamsthe bodhadau pumsah kartrtvamisyate
(52)
svatmartham sainikănărh tu vijayo ned te yatha
sădhanam vijayasyeşţăstathaiva mahadădayah
(53A)
teşămapi hi bodhădyam svărtharh neti vîniscitam
k a r a n ă n ă m a c e t a n a t v ă t tadvrttînărr» na svărtham. api tu
cetanapuruşărthataiveti bhăvah.
(53B)
tato bodhădivrttmâm sâdhanam mahadădayah
a d h u n ă bhogyarh vibhajati.
(54)
mohaduWdiasukhâkăro rupăkhyastadbhavo dvidhâ
baudho bodhah param bhogyaih mâyâdi ca tadarthatah
udbh Dtagunatvena mohădihetutvănmohădyăkăro
rùpasamjno dharmădibhâvavargah tadupădănah
siddhyădipratyayavargasca dvidvidho 'yarn bauddho bodhah
!
128 Bhoga Kdrikă
(55)
adharrnaditrayarh rago dharmadi ca catuşţayam
tamorajah sattvamayarh rup arh tatkarmajarh matau
adharmăjnănănaisVaryăkyarh ruparh tămasarh răgastvavair-
ăgyâkhyarh răjasarh d h a r m a j n ă n a v a i r ă g y a i s v - a r y ă k h y a r h
săttvikamityevamaştavidharh ruparh b u d d h a u g u n a t v e n a
sthitarh karmatascopădănăjjătam. tattvabhu-vanasarirădi tu
karmanaiva sahakărina măyăkhyădupădănăt săkşăt pararhparayă
cotpannamityuktarh srîmatsvăyambhu-vădau. ete ca.
(56)
atyantocchedato muktavabhivyaktesca sarvatah
paţădibodhăvaitatyădătmano na gună gunăh
ya o dharmădînărh mokşe 'tyantocchedah parairapîşyate
L
(57) -
eşamadhogatirbandho vighătah sarhsrtih kramat
svargo muktih prakrtibhăvo vighătasca phalăni ca
(58)
bhavah sthanaparădho 'tha vighno bhogănatikramah
The Transliterated Text of the lihoga Kârikă.. 129
(60)
vyaktavyaktajnasambuddhih siddhih samprad siddhyati
răgamătrănuliptăngăd dharmădisamudăyatah
- - i h a hi buddhau văsanâtvenasthită dharmâdayo 'şţau bhăvâ.
u c y a n t e . y a d ă h u h bhăvayanti yato lingarh t e n a b h ă v ă h
prakîrtitâh iti. ta eva prakarşăvasthârh p r ă p t ă h s t h u l e n a
r û p e n a b h o g y a d a s ă m â p a n n â h sarhsărinărh p r a t y ă y a n ă t
pratyayăh kathyante. taduktam pratyăyayanti kşetrajnarh
pratyayâstena kîrtităh. iti. atasca vairăgyena răjaseneşadyuktăt
săttvikăd dharmădibhăvacaîuşţayăt siddhirutpadyate. să ca
vyaktasya g u n ă d e r a v y a k t a s y a ca p r a d h ă n a s y a j n a s y a c a
puruşasya sambuddhistadvişayrh j n ă n a m e v a prakarşâvasthărh
p r ă p t ă s i d d h i r u c y a t e . uktarh c a p u r h p r a k r t y ă d i v i ş a y ă
b u d d h i r y ă s i d d h i r a t r a să. i t i . tatra vyaktăvyaktavişaye
b u d d h i b o d h e tatprakăsakatvenătyantarh viviktah p u r u ş a h
svayamcvăvabhăsate. yadăhuh tadă draşţuh svarûpe
'vasthăn?.rh iti. na tu buddhiprakăsyatayă
yogyatvâdidoşaprasahgăt:. bhogyatvădidoşaprasahgăd.
vadvakşyati m o ' k ş a k ă r i k â s u p a i n ă m î p u m ă n b h o g y a h
r
(61)
dhairnadirûpasamprktâ păpăditrityodbhava
tusţih krtărthavijnănamanayă 'tmagrahe sad
sâttvikairdharmădibhirişatsamprktădadharmăditrayăt
t ă m a s ă t tuşţirutpadyate. să ca tuştih prăguktayă bhutata-
n m ă t r ă d i j r i ă n a r u p a y ă siddhyă tattaddarsnoktena svarûpe-
n â t m a n o g r a n a n e sati. a d h a s t a n a v i ş a y ă d v a î r ă g y ă d a k -
rtărthasyăpi k r t ă r t h o 'smîtyutpadyamănă buddhistuşţiru-
cyate. yacchrûyate tuşţimurakrtărthasya k r t ă r t h o 'smîti yă
matih. iti.
(62)
adharmaditrayajjata ragalesanurahjităt
asaktirdevavaikalyădasâmarthyarh subhădişu
s u b h a s a b d e n ă t r o p a s t h e n d r i y a v y ă p a r a ă h l â d a ucyate.
t a d ă d i ş u indriyavaikalyăt t a d u p a l a k ş i t a s a r î r a v a i k a l y ă d v ă
k l a i b y a b ă d h i r y a d i r u p a r h y a d a s ă m a r t h y a r h seymasaktist-
ă m a s ă d v a r g ă d răjaseneşatsarhprktâd bhavati. u k t a m ca
asaktirapravrttatvăt tămasî duhkhabhăvatah. răjasyăpi guno
drşţah kărye kăranasamsrayah. iti.
(63)
tasmădevâyathăvastu vijnânaih vitaragatah
îşad dhanriădisarhprktâdabhivyakto viparyayah
tasmăt tămasavargăd răjasahînăt săttvakateşadyuktădayat-
h ă r t h a g r a h a n ? r î i p o viparyayastamo m o h a m a h ă m o h -
atămisrăndhatămisralakşano jăyate. yacchrûyate
k i n c i t s ă m ă n y a t o 'pyatra matiranyă viparyayah. iti.
itthamatisamkşepenoktarh bhăvapratyayătmakarh
buddhibodhamupasarhharati.
(64Aa)
lesokto buddhidharmo 'yam
eşăm ca bhăvapratyayănărh prapancah s r i m a n m a t a n g ă d a u
vistarena darsitah. prakăsitaic^măbhirmrgendravrtddîpil^yămid
tata evăvadhăryah. gandhavistarabhayăttu nătra likhyate. a^arh ca.
The Transliterated Text of the Bhoga Kdrikd. 131
(64Ab)
cetanenopabhujyate
bhogyatvaditi sesah. bhogyatvameva sadhayati.
(64B-65A)
bhogyatvarh casya samsiddharh yenotpanno' nubhuyate
sa capyanubhavo bhogo bhoktararh gamayatyalam
asya b a u d d h a s y a jnanasyotpattyapavargayogitvena
bhogyatvameva na tu bhoktrtvarh tasya sarvada grahakarupena
sthirasyaiva svasamvedanasiddhatvadatyuktam. atasca.
(65B)
sadhayitra vina yasmat siddhirneha samlhita
iha hi buddhicaitanyavadibhirbaudhairblioktrtvenab-
hyupagatasyasya bauddhasya jnanasyastldratvena ghatad-
ivadacetanatvat kalantarabhavikarmaphalabhoktrtva-
sambhavaduktavadbhogyatvacca sa tattadvisayasu-
khadyanubhavarupo bhoga eva bhoktararh sadhayati. yato
bhogakriyasiddhirbhoktararh cestamanamaiuarena na
sambhavad bhogasyapi kriyatvat tatkartrtvenap),kmasiddhiriti
bhavah. samihiteti. abhistetyarthah. atra codayati.
(66A)
na vina drstasamvadamanumanasya manata
(66B)
drşţasya kena samvădo yena tasyâsti mânată
a y a m a b h i p r ă y a h . bhogasya vişayasarhvedanâtmano ' n u -
bhavasya băhyavişayâsannidhane 'pi suşuptyădăvăntaradeh-
a s p a r s a m ă t r a v i ş a y a t v e n a sthiratayaiva b h ă s a m ă n a t v ă t
sthiratvena svasamvedanapratyakşasiddho g r ă h a k a r u p o
ă t m e t y u k t a m n a ca j n ă n a s y a kşanikasya svătmani kriyă-
virodhenasthairyădhyăropo yuktah. yadapyuktam akşanikasya
kramayaugapadyăbhyămarthakriyăvirodhăt yatsat tatsarvam
kşanikamiti. tadapi na. akşanikasyaiva manyădeh Tcramena
ghaţădîn bhăvănavabhăsayato yugapancaikagrhagatărh-
stărhstânarthăn prakăsayato 'nubhavasiddhatvăt. kşanikasya
cotpattikăla eva nasyato 'nekakşananirvartyakriyănuşţănăkş-
amatvădityădi vistarena srimanmatahgavrttyădăvăcăryaih
sădhitamiti. tatascătmanah svasarhvedanasiddhatve'
pyanumeyatvamabhyupagamyocyate.
(67A)
neha pramanasamvădah pratyakşasya pramanatah
nătra pramănasya pramănăntarasamvădăpekşă.
pratyakşasya p r a m ă n ă n t a r a s a m v ă d ă b h ă v e 'pyanadhigata-
vişayajnănajanakatvena prămănyăt. tadăhuh anadhigat-
ă r t h a g a n t r p r a m ă n a r h iti. katharh p u n a s c a k r a m ù r d h à d a u
vyabhicăro 'ta ăha.
(67B)
anvayavyădrekabliyâm vyabhicaranirakrtih
yasya d h i ă m ă d e r y e n ă 'vinăbhăvalakşanah s a m b a n d h o '
nvayavyatirekăbhyărh niscitah na tasya tatra vyabhicăro drsyate.
suvivecitasya dhumasyă 'gnăviva. cakramû-rdhâdijanyasya tu
svarupăvivekena d h n m a t v a b h r ă n t i h . tatascătrâpi kriyăyăh
sarvatra k a r t r p ù r v a k a t v a d a r s a n â d bhogakriyayă b h o k t r ă
' n u m ï y a t e . b h a v a d b h i r a p i svadehe b u d d h i p u r v a k a t v e n a
siddhăt kăryădivyavahărăt parasarîre buddhih
p r a m â n ă n t a r a s a m v ă d a m vină ' p y a n u m ă n e n ă ' n u m ï y a t e
ityăha.
The Transliterated Text of the Bhoga Kàrikà. 133
(68A)
dehadharmasya mànatve kàranarh buddhirisyate
dehadharmasya cestàdyàtmano mànatve hetutve sati tena
parasarire taddheturbuddhih sàdhyate ityarthah. y a d à h u h
buddhipùrvàm kriyàrh drstvà svadehe 'nyatra tadgrahàt. j n -
yate d h i h i t i . a t a s c a r ù p à d i d a r s a n à n y a t h à n u p a p a t t y à
caksuràdìndriyavad bhogànyathànupapattyà bhoktrsiddiritya-
bhipràyenàha.
(68B-69Aa)
asmàt sàmànyato drstadanyasyàpi p r a m à n a t a
anumànasya samsiddhà
yaduktarh c à r v à k a i h . àstu b h o k t à . sa tu p a r i d r s y a m -
à n a p r t h i v y à d i c a t u r b h ù t a v i k à r a s a m à h à r à t m a k a h kàya èva.
tasyaiva parinàmavisesena kinvàdidravyavikàrena
m?dasaktyabhivyaktavaccaitanyàbhivyaktih. prànàdiv-
àyubalena bhogàdikriyàdarsanàcca. n a tu tato 'nyah. tasya
pratyaksenàdarsanàt.^
yadàhuh. drste sambhavatyadrstaparikalpanà na nyàyyà. iti.
tadapi niràkrtamityàha.
(69Ab-70A)
kàranàdata èva h i
cetano buddhibodhasya bhoktà mànasamarthitah
prthivyàdisamàhàro bhavatviti na yuktimat
a y a m a b h i p r à y a h . yatah sarirasyàpyantah s ù l à d y à t m a n à
bahisca mrdukarkasàdinà sparsena bhogyatvadarsanàd
ghatàdivaccetanaf/arh n a yuktam. tatastasyàpi b h o k t r t v e n à '
tmà siddha iti cetanatvam càsya na pramànopapannamityàha^
(70B)
caitanyam h i tvaya tasya kena m à n e n a niscitam
nanu suklasonitàtmakadehàrambhakabhùtasadbhàva èva
caitanyadarsanàt tadabhàve c à 'darsanàd d e h à t m a k a m e v a
caitanyamata àha.
134 Bhoga Kărikâ
(71Aa)
sati bhâve 'pyanaikăntah
savasarïre g a r b h â d a u vă d e h ă t m a k a b h u t a s a d b h ă v e 'pi
caitanyă 'darsanănna dehătrnakarh caitanyarh tataica săriră'
tmavădo na p r a m ă n o p a p a n n a ityaha.
(7lAb)
tasmăd văyasavăsitam
bhogyatvăccăsyă 'cetanatvamityăha.
(71B-72A)
anabhivyak ta caitanyă drsţă bhogyă gudădayah
jivacchăyopabhogyatvâdastu tulyo gudădibhih
g u d ă d a y o h i jîvasyă ' t m a n a s c h ă y a y ă ' n u b h a v ă t m a n ă
samvidă bhogyatvena grăhyatayă vişayîkriyamănăh
kadăcidapyabhivyaktacetană na drşţăh. tatah kăyă 'tmăpi
bhutasamăhărah proktavadgrăhyatvena bhogyatayă
vişayîkaranădacetana eved n a tasya bhoktrtvamupapadyate.
kinca dehasyaiva cetanatve tasyă 'sakrtparinămena vinăsăd
bălyăvăsthă ' n u b h ù t a r i i vrddhăvasthăyarh s m a r y a m ă n ă m
nopapadyata ityădi vistarena nirăkrto 'yam pakşo 'smăbhih
srîmanrnrgendravrtddîpikăyăm. n a n u sariravyatiriktânămin-
driyănămeva bhoktrtvamastu. nănyasyetindriyacaitahi-
kâhtadayuktamityăha.
(72B 73A) r
(73B)
bhokturbhogascitei^yaktirbhogyacchâyâniuanj itâ
bhogyăyă buddheh sukhădiriipăyăschăyayă ăkărenănurănjită
The Transliterated Text of the Bhoga Kărikă... 135
(74A)
acittâscitisambandhad bhogyamăbhâti cetanam
a c e t a n a m a p i b u d d h y â t m a k a r h bhogyarh t a s y ă t m a n a s
caitanyasamsleşăccetanavadăbhăsate. taduktarh sărhkhyairapi
acetanarh cetanăvadiva lirigam i d . evam ca.
(74B-75A)
bhogyadvărena păsănâm pasunăm ca parasparam
cetanăcetanacchăyănuşango bhăsate bhrsam
bhogyarh hi vastu c i t t â d h i ş ţ h i t a r h b u d d h î n d r i y a b r n -
d a m ă t m a n o vişayatvenopasthăpayati. tacca b u d d h y ă '
dhyavasitarh p u r u ş o g r h n ă t i . y a d ă h u h b u d d h y ă d h -
yavasitamartharh puruşascetayati i d . tatasca prakăscanipatv-
ădârsasthănîyena bhogâkhyena buddhibodhătmană
dvărenătmanărh bhoktrnărh păsănărh ca v i s a y a r ù p e n a
parinatănărh bhogyănărh cetanăcetanarupayoschăyayoh
pratibimbitayorăkăranuşahgah sarnsleşamătrarh bhrsamat-
yarthamekăkâratayă bhăsate. ata evătrânătmâdau
ă t m ă d i b h r a m a h s a m s ă r i n ă m . t a d v i v e k a j n ă n e tu t e ş ă m
prakrtilaya ityuktam. sa eva ca sărhkhyânărh mokşah atasca.
(75B)
bhogye bhogah prabhoschaya yatha candramaso jale
prabhorvyăpakasyătrr»anah sa eva bhogyavişayo bhogah. yă
t a d a d h y a v a s â y ă t m a n i b u d d h i b o d h e c a n d r a m a s a iva j a l e
chăyăvisiştă caitanyâbhivyaktih c a n d r a b i m b a s y a j a d a t v ă t
sthulatvăcca visiştasvanîpăbhivyakdmâtra evă tra drşţântatvam.
ato bhoktrtvăccetanasya puruşasyaiva kartrtvarh nâcetanănârii
bhogyănărh buddhyădinămiti m a n u v y a m . n a n u kriyăveso h :
kartrvam. sa yadi pumsah syăt parinămită bhavet. p u r u ş o hi
nirvikărah tato năsya kartrtvam. k i n t u p r a k r t e r e v a să h i
vivekajnănăt pùrvarh m a h a d ă d i r u p e n a bhogyatayă
tasyătmănam darsayatiti samsăra ityuq'ate. tatsambhave tu
136 Bhoga Kàrìkà
t a s m à n n i v a r t a m à n a muktisabdàbhidheyeti sàrhkhyàh.
yaduktarh taih. raiigasya darsayitvà nivartate nartaki yathà
rahgàt. purusasya tatliàtmànam prakàsya vinivartate prakrtih
iti. ata àha.
(76A-76B)
parinàmabhayat pumsi bhoge canipsite sati
aviseso durapohah prasakto bhoktrmuktayoh
a y a m a b h i p r à y a h . n à t r a kriyàvesah k a r t r t v a m . api tu
kriyàyàrh saktatvameva. tathàhi ayaskàntasannidhànàdaya
ivàtmanah sannidheh sariradereva spandàdirùpah kriyàveso
drsyate. tatasca buddhyàdivisayikaranarùpe bhoge purnso na
parinàrnaprasangah. kintu tatparatvena tadvisaylkaranameva.
bhavatpakse tu purnso nirmalatvena tatparatve'
pyanabhyupagamyamàne bhoktrmuktayoraviseso durnivàrah
p r a s a j y a t e . u b h a y o r a p y a n a p e k s a t v e n a tulyatvàt. n a n u
pararthapravrtta prakrtireva tadartharh pravartata ityuktam.
yadàhuh vatsavivrddhinimittarh ksirasya. yathà
pravrttirajrìasya. purusavimoksanimittarh t a t h à pravrttih
pradhànasyeti. ata àha.
(77A)
pumarthaya ca pasanàrh pravrttirvinivàrita
ayamabhipràyah acetanatvàde^'a pradhànasya purusam prati
pravrttirna yuktà. kslràderapi cetanagavàdyadhistitasyaiva
pravrttidrstaih. vàyujalàdlnàmapi pakslkrtatvàcca
t a t p r a v r t t y a b h y u p a g a m e 'py n a n i r r . p e k s a r h prati
pravrttiryuktà. nirapeksarh prati pravrttau va muktasyàpi
pravartaie. tatasca b a d d h à t m a n i sàbhilàsatve bhogàrtharh
samudyogadàtmani vikàre cà 'nabhyuoagamyamàne tasmin
bhogo 'pi n a yuktimànityàha.
(77B)
bhoktaryavìkrte bhogo muktavannopapadyate
n a n v a v i v e k a èva p r a d h à n a p r a v r t t e r h e t u h . p r a k r t i p -
u r u s a v i v e k a j r ì à n e tu tarh p r a t y u p a r a t à d h i k à r a t v à n n a
pravartate. ato na baddhamuktayoravisesah yadàhuh prakrteh
The Transliterated Text of the Bhoga Kdrikd. 137
(78Aa)
vikaritvadanityascet
bhokted sesah. pariharad.
(78Ab)
mayasadhyam na manyate
mayaya svakaryaih suksmabahyasariradvarena kriyamanarh
visesarh n a j a n i t e b h a v a n i d sesah. tato nanityatvadidosa
ityabhiprayah. kathamityata ahah.
(78B)
svarupavyaktilabhacca na vikaro na nasita
nasmabhirnaiyayikadivajjadarupa eva 'tma isyate. api tu
jhasvabhava eva. sa tu tasya svabhavah sariradiyogam vina'
nabhivyakteranadina k e n a 'pi pratibaddho 'vasiyate. sa ca
m a l a eveti v a k s y a m a h . t a t a s c a m a y a y a k a l a d i b h i h
svakaryamalavyuda^e naikadesasvarupavyaktirevatmanah
kriyate. malaparipake tu diksakhyaya Sivasaktya sarvavisayo'
bhivyajyate. tato nasya vikaro vihasita ceti. asya ca.
(79A)
bhogyopadhanaragasca svacchatvannoktakaranat
ato b h o g y a v i s a y o p a d h a n a j a n i t o r a g o ' p i s u k h a d u -
h k h a m o h a k a r a h p r a k a s o 'sya sphatikasyeva svacchatvat
prakasarupatvat na tu purvoktat parinamakhyat karanat. sa
ca visayoparago 'pyasya tatparataya t a d v i s a y i k a r a n a m :
evetyuktam. tato bhogyasya s a r i r a s y a s a k r t p a r i n a m e ' p i
bhokturna parinama ityaha.
138 BhogaKàrikà
(79B-80A)
saiirapariname na pannami na pudgalah
sa yato' cetano bhogyo buddhivat parinàmatah
tasyàpi parinàmàbhyupagame buddhyàdivadbhogyatvam-
acetanatvarh ca syàdityarthah. tatra paramatamupanyasya
dùsayati.
(80B-81A)
caìtanyarii hi guno j n à n a m samavàyo 'tha tena va
svarupam purusasyeti nànyadasya na yuktimat
evarh hi naiyàyikàdayo manyante.jadasvabhàva èva 'tmà tasya
m a n a h sarhyogàd gunatayà j n à n a m samavetamutpadyate.
t a d e v a c a tasya c a i t a n y a m n à n y a j j n a s v a b h à v a t y a m i t i .
tadayuktam. jadatve tasya ghatadvajjnànasamavàyàyogàditi.
n a n v a t r a niyàmakarh k a r m à d r s t à k h y a m a s t i . yatkarmasa-
m à n à d h i k a r a n e purusa èva j n à n a m samavetamutpadyate.
nànyatra tadvyadhikarane ghatàdàviti. ata àha.
(81B-82A)
ajne naryeva vijnànam nànyatreti niyàmakam
karma 'pi nopapannam tu tadanyatra sthitarh yatah
karmanah krsyàderiva prakrtisamskàratvameva
nàtmasamskàratvarh vikàritvaprasangàdityuktam. tatastadapi
n à t r a niyàmakam bhavitumarhati. tatascaitanyasam-
avàyaccitsvabhàva evàtmà siddha ityàha.
(82B-83A)
moho mohasvabhàvebhyo yadvaimàrthàntararh budhàh
caitanyebhyah caitanyebhyah
padar&ebhayastadvahnàithàntaram citih
caitanyàtmano jnànasyàtmadharmatvàd dharmanàse
d h a r m i n o ' p i t a d a v y a t i r e k à n n à s a h prasajyata iti sarvadà
cetanasvabhàva evàtmabhyupagantavyah. tasya ca
maiàvrtawànrnanobuddhyàdayastadabhivyanjakatayà siddha
ityuktam. asya ca b h o g a k r i y à y à m u p a k à r a k a t a y à sahakàri-
bhùtarii prayoktrkaranaranjakarùparii kalàvidyàràgàkhyarh
kancukatrayariì prakrtisàdhanàt pascàdabhidhàsyate ityàha.
The Transliterated Text of the Bhoga Kărikă.. 139
(83B-84A)
prayoktrkaranam bhoge ranjakarh copaii trayam
asya bhogakriyăkartuh prakrterupadekşyate
ittharh p r a s a i i g ă d b h o k t â r a r h prasădhya prakrte
buddherevăharikărasyotpattirityăha.
(84B-85A)
buddheh skandho 'paro bhinno yo'hankăramajîjanat
janităro gună yena drşţăstatpratibhădişu
y e n a k ă r a n e n a tasyă b u d d h e h p r a t i b h â d i ş u v r t t i ş u
proktena nayena parasparăbhibhavenăsrayănmithunî
bhăvăcca kăryasyotpădayitâro g u n ă h d r ş ţ ă h . yaduktarh
sărhkhyaih anyonyâbhibhavâsrayajananamithunapravrttayasca
g u n ă h iti tena buddherevădhyavasăyahetoh skandhădanyo
b h ă g o gunasariiprkto 'hahkăramajîjanat. tatasca n a hyekarh
janakamiti nyăyenănyonyasamprktă eva gună janakăstathaiva
ca sarveşu padărtheşu vartane. săttvikădivyavahărastu teşărh
săttvikdibăhulyădid bhăvah. săkşădgunakăryatvădeva căsyărh
gunănvayo ghaţădişu mrdakărănvayavadityăha.
(86B-86A)
prathamă vikrtih să 'to gunănăm tatra yujyate
udbhăvabhibhavâbhyăm tu niyamena vyavasthitih
guna hi tasyărh niyamena paramparăbhibhavena bhavantah
siddhyădijanakă ityuktam. yadyevamaharkărasyăpi
gunănvayăd gunebhya evotpattirastu ata ăha.
(86B-87A)
ahankăre 'pyayam nyăya iti mă jalpa pândită
anyonyavikrtitvăt tanmătrăsvapyanuşajyate
a h a h k ă r ă d i b h u t ă n t ă n ă r h sai-veşărnapyanyonyavikrtitvăt
proktavatparamparayă gunavikăratvănna k e v a l a m a h a n k ă r a
eva t a n m ă t r ă s v a p i a p i s a b d ă d i n d r i y a v a r g e b h u t a v a r g e c a
gunănvayo 'nuşajyata eva. ghaţakapălădişu mrdăkărănvayavat.
na tu sarveşăm săkşăd gunebhya evotpattirityadoşah. atha ke
te gunăh kairvyăpăraisca teşăm siddhir ityata ăha.
140 Bhoga Kărikă
(87B-88A)
sattvarh rajastamasceti kăranăni dhiyo gunăh
p rakhyăvyăp ăraniyam aih pumyogarh ye vi tenir e
proktavadbuddhyădidvărena bhăvapratyayădiruparh
p u r u ş a b h o g y a m vastu ye s a r g ă d a u c a k r a r u t p â d i t a v a n t a h
a d h u n ă p i kurvate te buddherapi kăranam g u n ă i d . ete ca
p a r a s p a r ă v i y o g ă d e k a m e v a tattvam. y a c c h r u y a t e . trayo
g u n ă s t a t h ă p y e k a r h tattvam t a d a v i y o g a t a h . i t i . tato
buddhikăranatayă prakâsavrttiniyamâkhyairvyăpăraih
s a t t v ă d i n a r h s i d d h i h . ete c a p r ă d h â n y ă t p r a d a r s i t ă h .
anyeşămapi stairyadhairyădînârh sauryakrauryădîn-
ămaradmăndyădînârh gunakăryănămâgameşu s r a v a n ă t nanu
g u n ă eva p r a d h ă n ă k h y ă nityatvena sthită. iti. sămkhyăh
tadayuktamityăha.
(88B-89A)
acaitanye 'pyanekatvasamkhyăsambandhahetutah
teşârh kăranapuivatvamişţam buddhighaţădivat
yata
e ş ă m a n e k a t v a s a m k h y ă s a m b a n d h ă d a n e k a t v a m tato'
nekatvădacetanatvăcca ghaţădivat kăryatvasiddhih. kim
teşămupâdănamityata ăha.
(89B-90A)
upădânam gunănârh yat prakrtih săbhidhîyate
avibkăgasthită yasyăm nirgacchanti siveritah
yasyărh sukşmatven vibhăgena sthită g u n ă h sivapreran^na
5
(90B-91A)
bhogyanubhavamasadya bhogye saktih pravartate
tatsiddhyartharh tatastasya rago bhoganuranjakah
iha hi sarhsaravasthayarh purusasya bhogyarh drstva tasmin
saktih pravartate. sa c a n a h e t u r u t p a d y a t e . muktyavast-
h a y a m a p i p r a s a r i g a t . atastasya p u m s a s t a s y a h s a k t e h
siddhyartharh bhogabhilasajanako rago 'bhyupagantavyah.
atra parabhiprayah.
(91B-92A)
sattvam raj as tamo yuktam visayesvanurahj akam
buddhavabhyuditam pumsastasmadanyo nirarthakah
pariharati.
(92B-93A)
tanmatavuditam bhogyarh tasmin yo 'syanuranjakah
sa rago 'nyah pramantavyo rupe 'pyetaddhi dusanam
sattvikadibhogasadhanavisayakaradhyavasayadvarena
buddhavuditasya s u k h a d u h k h a m o h a r u p e n a parinatasya
sattvadigunatrayasyaiva saksadbhogyatvat tasminnapi bhogye
yah purhso 'bhilasajanakah sa tasmadvisayagunadirupena
buddhavuditatattvadigunatrayadbhogyar upadanyo
grahakagato rago mantavyah. bhogyasyaiva 'bhilasajanakatve
vitaragabhavaprasahga iti bhavah. taduktam tattvasarhgrahe
bhogyavisesa rage n a h i kaseidvitaragah syat i t i .
yadyevamavairagyalaksano b u d d h i d h a r m a eva rago 'stvata
aha. rupe 'pyetaddhi dusanamiti. ayamabhiprayah.
avairagyalaksanasya rupasya tavadvasanarupatvanna
karyakaratvam. vasanavasthayamapi karyakaratve
b u d d h e r a n a n t a v a s a n a y o g e n a purhso y u g a p a d v i r u d d h a
'nantapratipattivaisasaprasahgat.
pratyayatmana s t h u l a r u p e n a b h o g y a d a s a m a p a n n e n a
tasmin rage ' b h y u p a g a m y a m a n e ' p i pragvadvitaragabha-
vaprasahga iti tayoranyo rago 'bhyupagantavya iti. karmaiva
ranjakamastviti c e n n a . tasya k r s y a d i v a t p h a l a j a n a n a eva
caritarthatvat karyantarahetutve pramanabhavat anekata-
tvaparikalpanabhavaprasahgacca. atha vidyasiddhih.
142 Bhoga Kărikă
(93B-94A)
karanam na vină kartuh krtih karmani drsyate
ato 'sti karanam vidyă buddhibodhavivecinî
proktavadindriyănărh vişayopasthăpakatvenopayogăt.
tasmin buddhibodhăkhye karmani grăhye grahanakriyănărh
p u m s a h k e n ă p i k a r a n e n a bhavitavyarh. yattatkaranam să
vidyeti. atra parah.
(94B-95A)
pradîpavanmatistasya svaparătmaprakăsikă
vidyate karanam puihso vidyayă k i m karişyati .
(95B-96A)
pradîpah karanam pumsah stambhădyart hopalabdhişu
dîpopalabdhau cakşusca buddhăvapyevamişyatăm
(96B-97A)
traigunyăt sâ vivekena saktă darsayitum nahi
visayăkăramătmănamav iviktă yatah svayam
(97B-98A)
vidyă guuapară vedyarh viviktă' to vivekatah
saktă darsayitum puihso nă 'tra kăryo 'timatsarah
(98B-99A)
kairnadikarakanikaprayokta bhogasiddhaye
svatantrah purusah karta kala tasya prayojika
b h o k t r t v e n a bhogartharh b u d d h y a d i k a r a k a v r a t a p r a y -
oktrtvat karta p u r u s a ityuktam. pravrttau ca nivrttau ca
karakanam ya isvarah apravrttah pravrttau va sa karta nama
karakah iti. tasya ca bhogakriyayarh vaksyamanavat sam-
arthyopodbalena prayojika kala sastresucyate.nanvakartaiva
purusa iti sahkhyah. todyuktarh ityaha.
(99B-100A)
akartrtva 'bhyupagame bhoktrsabdo nirarthakah
upadanapravrttesca nisphalatvam prasajyate
bhogasya 'pi kriyatvadhoktrtvenaiva purhsah kartrtvarh
siddhyati. t a s m i n n a k a r t a r y a b h y u p a g a m y a m a n e tadbhog-
artharh p r a d h a n a s y a ' p i p r a v r t t i r n i s p h a l a syat. a k a r t a r i
karanadisarhbandhasya nirarthakatvat. kifica.
(100B-101A)
kartrmat karmadevadi kriyasadhanabhavatah
vasyadivadatah karta parijneyo vibhuh p u m a n
avibhutve hyatmano gaganadivadamurtatvad desantara-
nayana 'sarhbhavena daksinatyadeh kasmiradau drsyam?no
desa^taraphalabhogo 'nupapanna iti tadanyatha 'nupataptya'
Una vyapako'bhyupagantavyah. id. uktarh ca srimatparakhyadau
kartrsaktirh vyanaktyasya k a l a 'syatah p r a y o j i k a . tatah
kalasamayukto bhoge ' n u h kartrkarakah iti. asya k a r t u h
purhsah kartrsaktih sakterekatvajuhakriya-sakdr/aksyamanavat
mala'Ttatvenarlhesu na pravartata iti pradipavat prakasarupa
kalaikadese malavidaranena tamabhivyanakti prakasayati.
tataha prayojika hetuh kartri bhanyate. sa c a n u h purusastaya
'tyantavivekena bhasainano bhogakriyayarh kartrkarakarnucyate.
sa hi bhoktrtvat karta kala tu tatprayojikatvat karakamiti.
taduktarh srimanmrgendre ityetadubhayam viprasarhbhuya
'nanyavat sthitarh b h o g a k i i y a v i d h a u j a h t o r n i r j a g u h
kartrkarakamiti. anyatha hi.
144 Bhoga Kărikă
(101B-102A)
vyaktikartranapekşasya kartrbhăve samîhite
ă t m a n a h prăkkalâyogăt prasaktă sarvakartrtă
(102B-103A)
sarvakartrtvasambandhăt sarvajnah paramesavat
sarvajnatvădayuktă 'sya svătmaduhkhăya kartrtâ
â t m a n o hi nirmalatvena kalănapekşasyaiva kartrtve'
b h y u p a g a m y a m ă n e sivavat k a l ă d i p ă s ă t m a k a s a r î r a s a r n -
bandharh vinaiva sarvakartrtvarh ajnătasya karanăsambhavena
sarvajfiatvam ca bhavet. niravăranatvena sivenă 'nadhişţhitasya
svatantrasyă 'sya svătmana eva duhkhâya sarîrădikartrrvarh
n a yujyate. ato 'sya s u k h o t p ă d ă d a u p â r a t a n t r y a d a r s a n ă d
b a d d h a t v a r i i samalatvarii ca n i s c î y a t e . tata eva c ă '
syăsarvakartrtvamasarvajhatvam ca samsărăvasthăyăm drsyate.
tato m a l ă v r t a t v ă d a s y a b h o g e vişaye k i h c i j j h a t v a -
kartrtvayorapi kalănugrahăpekşă siddhetyăha
(103B-104A)
na căsya sarvakartrtvarh baddhatvăd govrşădivat
kalănugrahasăpekşă bhoge tenă 'sya kartrtâ
ittham kalăm prasăddhya tasyă eva vidyărăgăvyaktunăm-
udbhava iîyâha.
(104B-105A)
skandho 'parah kalăyâstu yasmădetăh prajajnire
vidyărăgaprakrtayo yugmăyugmakramena tu
y u g m a k r a m e n a răgavidye s?.haiva j ă y c t e . avyaktam tu
p r t h a g a y u g m a k r a m e n e t y a r t h a h . uktarh ca s r î m a d r a u r a v e
kalătattvâdrăgavidye dve tattve sarhbabhuvatuh. avyaktam ca
id. a'ra karmaphalabhogasya kăla' vacchedam bhoktrniyamarh
ca vină 'nutpatteh kălaniyatyăkhyarh tattva- dvayămâgameşu
s r ù y a m à n a m a r t h a s i d d h a t v a d à c à r y e n à ' n u p a t t a m . tathăhi
krşyădivat karmaphalănăm răjaniyamă' bhăve
dasyubhirapahăradarsanăd. jyotişţomădikarmap-halănămapi
bhoktrpratiniyămakena kenă 'pi bhăvyamiti tanniyămakatvena
niyatih sidhhă. karmano niyămak-atvamastîti cettanna. tasya
The Transliterated Text of the Bhoga Kdrika... 145
(105B-106A)
vasudhadikalapranta bhogasadhanasamhatih
niyata pratibhoktaram parijneya manisbhih
taduktam tattvasarhgrahe. vasudhadyastattvagunah
pratipumniyatah kalanto 'yam. paryatati karmavasato
bhuvanajadehesvayarh ca sarvesu iti. ekatve suksmadehasya
sarvesarh drsyamanabhogabhedo na yukta ityaha.
(106B)
anyatha hi sukhadlnarh drstc bhedo na yujyate
nanvekatve 'pi suksmadehasya karmabhedadeva
tatphalabhogabhedo bhavisyatiti cet tadayuktamityana
(107A)
yoksyate karmano bhedat tadbh^do yadi yoksyate
k a r m a b h e d a d e v a b n o g a b h e d a h s i d d h y a t i . s i d d h e ca
bhogabhede k a r m a b h e d o 'numiyata ititaretarasrayadosah
prasakta ityarthah. nanu kartrbhedadeva siddhah karmabhedah
karmabhedacca bhogabheda iti nanyonyasrayadosah. ata a h a
(107B-108A)
sambandhadyugapat sa tu kurvanti karmakartrbhih
katham bhinnani karmani kartrbhedat karisyati
malavrtatvena 'tmanam kaladisuksmadehadiaambandharii
vina karmakartrtva 'nupapatteh. yugapatsarvakartr-
146 Bhoga Kărikă
s a r h b a n d h e n a k a r m a k u r v ă n ă să s u k ş m a d e h a r î i p ă
tattvasarhhatirekarupă katham bhinnăni vicitrăni karmăni
karoti naivetyarthah. n a n u prătipuruşarh cikîrşăbhedă-
t k a r m a b h e d a iti c e t t a n n a . c i k î r ş ă y ă s c a sukşmad-
e h a s a m b a n d h ă d e v o t p a t t e h . tasyăscaikatvăccikîrşăbhedo'
p y a n u p a p a n n a . iti p a r i d r s y a m ă n a b h o g a b h e d ă n y a t h ă '
n u p a p a t t y ă p r a t i p u r u ş a r h s u k ş m a d e h a b h e d o 'vasyamab-
hyupagantavyah. nanvătmabhede hi s u k ş m a d e h a b h e d o
yuktah. sa eva tăvadeka iti vedăntavidastatră 'ha.
(108B)
ătmanămapyanekatvamata eva pratîyate
ekatve h y ă t m a n a h sukhaduhkhădivaicitryarh j a n m a m a r -
anavaicitryarh cănupapannamiti bhogavaicitryădeva'
tmanănătvasiddhih. eşa cădvaitanirăso 'smăbhir-
mrgendravrttidîpikăyărh vistarena darsitah. atha kimiyarh
sîikşmadeharCipă tattvasarhhatirătmavad vyăpikă. ăhosvidav-
yăpiketyata ăha.
(109A)
tasyâscăvibhută siddhă yugapad vrttyasambhavăt
jnănakriyăbhivyaktilakşanasya tatkăryasya sarvatra
y u g a p a d a n u t p a t t e s t a s y ă s c ă v y ă p a k a t v a s i d d h i h . n a n u yatra
s a h a k ă r i n â k a r m a n ă p h a l â r a m b h e n a n i r d e s o bhavati
tatraivăsăvătmanascaitanyăbhivyaktaye vikşobhamabh-
ivyahjanarûparii karotîti tasmădevăsyăh sarvatra
yugapatkăryănutpattirnâvyăpakatvăditi cet. tadapyayuktam
tasyăh kăryatvenă 'nityatvădghaţădivad vyăpakatvă'
siddherityabhiprăyenăha.
(109-110A)
karmamVdesavikşobhakaianatvam ca nottaram
yugapad vrttyanutpatteh sarvatra vibhutaiva na
atha kimiyamekadese caitanyăbhivyaktih
sukşmadehavyăhjkasyă' vibhutvăt uta vyahgyasyă 'tmanah
ityata ă h a .
The Transliterated Text of the Bhoga Karika. 147
(110B-111A)
vikaritvadidhanriyatrna virodhasca sruteranau
avibhau yugapaccittvavyakatikale 'apyanurvibhuh
y a d y a v y a p a k a a t m a syat tada d e s a n t a r a p h a l o p a b h o -
go'pyanupapanna ityuktam. k i n c a tasya muktyavasthayarh
sivavatsarvajhatvasarvakartrkatvasravanad vyapakatvamava-
s y a m a b h y u p e y a m . atha samsaravasthayam-avyapakatvarh
m u k t y a v a s t h a y a r h c a v y a p a k a t v a r h tasyesyate tada
p a r i n a m i t v a c e t a n a t v a d i d o s a p r a s a h g a h tato nityatvavya-
pakatvadisrutervirodhah. taduktarh s n m a n m r g e n d r e
caitanyarh drkkriyaruparh tadastyatmani sarvada sarvatasca
yato m u k t a u sruyate s a r v a t o m u k h a m . iti. n a v y a p a k o n a
ksaniko naiko napi jadatmakah iti c a . ittharh
suksmadehatmikamasadharanatattvasrstimuktva
bhuvanatmikarh sadharanatattvasrstimaha.
(111B)
tattvanamapare skandha bhogino ratibhumayah
s u k s m a d e h a r u p a d bhogadanye vicitrabhuvanadyaka-
rastattvanarh bhogah sarhsarinah bhogasthananityarthah.
atasca.
(112A)
tajjadehapravista sa tesarh tasu phaJavaha
suksmadehatmika tattvasamhatiracarapeksaya tasu
bhogabhumisu karmavasat tattadbhuvanajadehesu pravista
sati purusasyaikadesena jhanakriyasamarthyamsabhivyanjika
bhavati. taduktarh tattvasahgrahe paryatati karmavasato
bhuvanajadehesvayarh ca sarvesu iti. s r i m a n m r g e n d r e ' p i .
ityativahikamidam vapurasya jantoscitsarigacidgahanagaT-b-
havivarti lesat.naitavata 'lamid bhauvanatattvapariktimadharad-
ehavisaya 'bhyudayaya vaksye. iti. tameva bhuvanasrstirh
samksepena darsayati.
(112B-113A)
nirayadistu satyanta kalahatakadesikaih
adimadhyantasamruddha bhutesu sthanapaddhadh
148 Bhoga Kărikă
(113B-114Ba)
satarudravibhusăpi saha pancabhiraşţakaih
mătrăsambhutabhuteşu proktabhutavidhătrşu
tanmătră cittavargeşu
tatra s a t a r u d r ă n ă r h b r a h m â n d a d h â r a k ă n ă r n a d h i ş ţ h ă t ă
vîrabhadrah prthivîtattve prăguktasthulaprthivîkăranabhute
t a n m ă t r ă 'janye sîikşmaprthivîtattve sthitah. tathă
s t h î i l a j a l ă d i k ă r a n a b h u t e t a n m ă t r ă j a n y e eva s î i k ş m -
ajalădibh .tacatuşţaye. cittavargasabdenăntahkaranănămu-
r,
p ă d ă n ă t t a n m ă t r ă d y a h a n k ă r ă n t e c ă 'dhvani guhyătiguhy-
aguhyatarapavitrasthănvăkhyăni pancăşţakăni bhuvanănăm
sthităni. taduktam srîmannandikesvarakărikăsu brahma
stulăni gătah sukşmădînyădhăradehabhogyărtharh.
rudrasatarh kşetrabhuvărh catvărirhsacca s u k ş m a b h u t ă n i .
t a n m ă t r ă m a n o 'hahkrtibuddhirdeva gunămstu yogivarăh.
vămădyă gunasărarh krodhăh prakrtirh kalărh tu mandaiina
iti. ata evă ' h a .
(114Bb-116B)
buddhau ca kramaso nyaset
paisăcădyaşţakarh vidvăn gunatattve krtădikam
anrăptagunabhăve tu visuddhe gunarrtastake
vîkâre prăkrte lină vâmăduîthânamălikâ
krodhesvararudrănăm purapanktih pradhănagă
(117A)
mandalani tu vamastau kalatattve sthitani tu
ragavidyasahite kalatattve 'stibtakramenastau bhuvananarh
mandalani sthitani. taduktam snmanmrgendre
ragavidyagarbhe kalapade m a h a p u r a c a t u s s a s t h i m a n d a l e
mandaladhipa iti. [V.13.143] kalaniyatyosca bhuvanadvayarh
tatraivoktarh niyatau sthito niyatah kale kalanasaktiman. iti.
esa ca bhuvanadhva paddhatyadisu bahuso drsyata iti natra
vistarena pradarsitah. tesu ca 'vantarabhuvanasamkhyabhedah
kesucit kesahcidantarbhavadityavirodhah. ittharii
bhuvanatmikamapi tattvasrstimuktva proktasya kaladirupasya
jagatah paramopadanarh mayarh sadhayati.
(117B-118A)
jagadbijarh mahamaya janyasaktiracetana
tasyah kaladisambhutirbhoginam bhogabhutaye
mahati casavanekasrotorupasvakaryavyaptermaya ca
matyasyarh pralaye sarvamasuddharh jagaditi maya. sa ca
jagadbijarh jagatah kaladirupasya pratipurusarh b h e d e n a '
nekatvadbhuvana 'dharatvacca karyarupasya sarvasya saksat
paramparaya copadanam. ata eva janyasaktih
suksmariipasvakaryasaktisamahara 'tmika satkaryavada'
bhyupagamena sarvakaryanam saktirupena tatra 'vasthanat.
upadanatvadeva mrdadivadacetanata ca. tatastasyah
kaladibhugasadhanasambhutirityuktam. saktisamaha-
ratmakatameva 'syah prakata)'ati.
(118B-119A)
anekabhiivicitrabhih saktibhih saktimatyasau
vicitra 'nantakaiyanam darsanat sarhpratiyate
(119B-120A)
acidvatămanekatvăd vinăsitvam suniscitam
nă 'nekă să tvato nityă măyă yadyapyacetană
kifica.
(120B-121A)
vyăpinî puruşă 'nantyăd bhogăya kurute yatah
sarvakăryăni sarvatra strotobhirvisvadhămabhih
taduktarh brhaspatipădaih api sarvasiddhavăcah kşîyeran
dîrghakălam udgîrnăh. măyăyămânanatyănnocyate srotasărh
s a r h k h y ă . iti eşă c a k ş î r a d a d h i n y ă y e n a n a s a r v ă t m a n â
parinâmameti kintu ghrtakîţanyăyenaikadeseneti
m an tavy a m .
(121B-122A)
sargasthitilayăstasyăh svătmasarhsthăh prakîrtitâh
svătmasarhstham vikărasya tattvădibhuvană 'vadheh
evarh paramopădănatvănmăyăsthă evajagatah sargădayah
bhuyanădesca vikărasya tattvădisvaruparh svătmasamstamiti
tattvabhăvabhîitabhuvanătmakam ca samastarh jagad vikăr-
a s t h a m e v a j n e y à m . n a n u s u d d h a r ù p a m a p i tattvădikarh
t a d u p ă d ă n a r h ca bindusarhjnamăgameşu srùyate. satyam.
tatpràptervidyesvaràdipadapràpdrùpatvenà'paramuktitvànnà'
tră 'sya bhogasădhanatayopădănamityavirodhah. atra ca.
(122B)
sargastHtî samăkhyăte layah sargaviparyayăt
pratitattvamutpattikramakathanena vyăpărapradarsanena
ca sargasthitî p r o k t e . layastu sargaprătilomyena
svasvakăraneşupasamhăra ityarthah. etcca.
(123A)
' bhavasyănădimattvăcca sargădigunanăcyutam
anădirayarh sarhsăra ityarthah. n a n u b h o g a s â d h a n -
atvădătmanăm yukte sargasthitî. layastu kimarthamîsvarena
kriyate atra v a d ă m a h anvaratamanantapurusabhogajana-
n o p a c i t a s a k t e r m ă y ă y ă h - s u k u m ă r a v a n i t ă y ă iva s v ă p e n a
The Transliterated Text of the Bhoga Karika.. 151
s a m a r t h y o p o d b a l a n a r t h a m a t m a n a r h visramartharh ca
karmapakartharh ca sarhhara ityadosah. taduktarh
s n m a n m r g e n d r e . tacca satmakamakramya visramaya'
vatisthate. bhavinarh bhavakhinnanarh sarvabhutahito yatah..
svape 'vyaste b o d h a y a n bodhayogyan r o d h y a n r u n d h a n
pacyan k a r m i k a r m a . mayasaktirvyaktiyogyah p r a k u r v a n
pacyan sarvarh yadyatha vastujatam i t i . i t t h a m a t m a n a h
pratipaditarh sasadhanarh bhogamupasamharturh tasyaiva
malatmakam pasamupaksepturh caha.
(123B-124A)
p urns am mayam ayam bhogyarh mayotthaireva sadhanaih
yato bhokta visuddhatma cetanastanna cetanam
uktavat s u k h a d i r u p a r h b u d d h i b o d h a t m a k a r h b h o g y a m
mayakaryameva na tvatmani gunatvena samavaid. cetanatvat.
tatsamavaye purusasya parinamadidosaprasarigacca. tasya ca
c e t a n a h p u r u s a eva b h o k t e t y u k t a m . sa ca vaksyamanav-
adavisuddhatvadavrtajnanakriyatvanmayotthaih
k a l a d i b h i s t a t t v a i r u p a b r m h i t a eva t a d b h o k t u r h s a k n o t i .
karyakaranarh vina kincit jriatvaderapyadarsanat. atha kuto'
yamavisuddhatma 'ta aha.
(124B)
visayitvamalacchannasarvajrianakriyo yatah
yato 'yamatma sivavat sarvajrianakriyayukto 'pi kihcidvisaye
vijrianadau kaladikamapeksate. yatasca muktasya 'bhoktrtvarh
sarvavisayajfianadiyuktatvarii sruyate tato 'yam visayitvakhya-
bhoktrtvasya hetvad v:?ayitvakhycna malenavrto 'vaslyate.
y a c c h r u y a t e b h o k t r t v a r h m a l a t a h p r o k t a m iti ata eva
'yamavisuddhah. taduktarh srimatsvayambhuve.
yadyasuddhirna purhso 'sti sakdrbhogesu kirhkrte 'ti. atasca.
I (125A)
byasthakarrnaragena ma^-arneso 'nudhavati
karmanah krsyadivadatmasarhskaraiva 'yogat.
! bhavasthayarh b u d d h i g a t e n a p r a l a y e nastabuddherapi
| mayatmani jagadblje pratisarhcararat tatsthena paripakavasad
152 Bhoga Kărikă
(125B-126A)
bhavăntarakrtarh karma jâtyădiphaladarh nrnâm
asuddhih kalpitâ pumsastasmin satyadricyate
(126B-127A)
janmădijanikă saktih karmano n? malarii vină
anurajriânarahitah kvacijjăto n a drsyate
(127B-128A)
vişayitvam hi tasyaikamastu kirh tena k arm ană
yato janmădisariibandhan.anusaihpră-pnuyăd dhruvam
pariharati.
(128B-129A)
santi kevalino jnănagrastăh karmavinăkrtah
na ca janmâdisamvandho dvayarh teneha kăranam
vijnănakevalinării m a l ă v r t ă n ă m a p i karmarahitănării
j a n m ă d y a d a r s a n ă d dvayamapi m ă y ă y o g e heturityarthah.
nanu srşţeh prăg nişkalatvăccetanatvăccătmanah
sivavadajhatvarii na yujyate iti parăsarikărh nirasyati.
The Transliterated Text of the Bhoga Kdrikd... 153
(129B-130A)
prăksrsterniskalo jantufdrkkrivăgiinavăn yatah
tatascâjnănasambandho năyamityanrtam vacah
yadyevarh sivavadeva kalăsarhbandho 'pyasya na yujyate
tatasca k a l ă s a m b h a n d ă ' n y a t h ă ' n u p a p a t t y ă tasya m a l o '
bhyupagantavya. ityarthah etadevăha.
(130B-131A)
drkkriye sarvavişaye sarvagatvădanormate
sarvajnah sarvakrt tasamăt sutrptah kâranam vină
na caitadevarh kincajjnatvădăvapi kalădyapekşitvădityăha.
(131B)
kalâdivyanjakăbhă vănna vyakte tasya drkkriye
na caitadanăvaranasya yujyata ityăha.
(132A)
na hyanâvaranam tejo bhănorvyanjakamîkşate
atasca.
(132B)
anădyanâdisambandho mal ah sădhârano 'ksayah
anădiscăsâvătmanămanădisarhbandhascănădyăvârakah
sarvapuruşănămeka eva. ata eva nityasca malo'
bhyupagantavyah. yadyevaih malasya nityatvăt k a d ă c i d a p -
y ă i m a b h y o h a n i v r t d h . nivrttau va tasyaikatvădekapuruş-
amokşakăle sarvamokşaprasarigo 'ta ăha.
(133A)
pradpuihniyatah svasvakâlavyăvi ttasaktikah
malasya pratyătmaniyatănantasakdyuktatvădekasyăh sakteh
p a r i n ă m a v a s â n n i r o d h e k r t e tasyaiva m o k ş o n ă n y a s y a .
yacchruyate pratyâtmastJhasvakâlântopădhisaktisamuhavat iti.
n a n u prăkrta eva viparyayarupo m a h ă m o h ă k h y o malo 'stu
tasyăstata eva vyanjakâpekşă karmănuşţhânam copapadyate.
ata ăha.
154 BhogaKărikă
(133B-134A)
mahămohodbhavăt purvarnanureşa niranjanah
n a sakyojjhayiturh tenăsamvrttah sarvavat svayam
mahâmohasya kalădisambandhottarakălabhâvitvât
prathamatah sargărambhe bhavatpakşe nirmalatvena
sî va vădan ăvrtah pumărnstena prăkrtamalenojjhayiturh n a
s a k y a t e . ato 'nădină malenâtmano 'nădisambandho'
bhyupagantavyah. anyathă tu.
(134B-135A)
ă d i m ă n yadi sambandha işţah purnmalayorbudhăh
tasyâpi kăranam văcyamid năsti vyavasthitih
(135B-136A)
atha nirhetuko yogah kalăyogo 'pyahetukah
anirmoksasca jantunămîsăbhăvasca jăyate
(135B-137A)
asămănyo yadi bhavedacaitanye tvanekatah
utpâdavăn vinăsî ca tatah purvoktadoşabhâk
anăditvădeva căsya năntavatvam tadyoge vă
sarvănityatvaprasanga ityăha.
(137B-138A)
anădyanădisambandho yadi ceşţo vinasvarah
mâyăsivătmavastunămajănam năsa işyatăm
(138B)
pratipumniyatascasya saktayo gunarodhikah
atmagunasya jhanakriyatmano rpdhikah. etacca prageva
darsitam. paridrsyarnanabhdgavaicitryanyatha 'nupapattya
tasarh malasaktiharh parinamakale vaickryarh siddhamityaha.
(139A-140A)
na kalamyatistasam vinivrttyai nirodhatah
anyatha yugapanmukdh sarvesarh cidvatam bhavet
na ca sa drsyate tasmajjrieyastah suJcsmalaksanah
evam canadyavarakatvanmala eva 'tmanah sahajah pasah.
mayadayastu tadbhavabhavino bhavah sarve mayatmakah
pasoh ityadisrimatsvayarnbhuvadisruteragantuka eva j n e y a h .
nanu srimanmatahgadau tu moho madasca ragasca visadah
sosa ityadina mohadinamapi malahetutvarh sahajamalatvarh
ca sruyate. ata aha.
(140B-141A)
vrttayo visayitvasya madadyah parica nocitah
niskalatmani tasyaite no drsta j a t u c i d yatah
yaro vijhanakalapralayakalayoh kaladisambandharahitataya
male satyapi vaksyamanamadadayo na drsyante. kintu sakala
eva. ato na malasyaite jrianakriyavaranavad vrtutvenestah.
s r i m a n m a t a h g a d a u tu malasadbhava eva ruayopadanana-
manatmadavatmabhimanadirupanamesam madadinamuc-
padyarinanatvat kaladiyoge 'pi nirmaJanarh mayagarbhad-
h i k a r y a d i n a m t a d a d a r s a n a c c a tena m a l e n a s a h a k a r i n a
jayanta iti sahajamalahetutvat sahajasabdenocyante. na tu
m a l o p a d a n a t a y e t y a v i r o d h a h , n a n u m a l o p a d a n a apyete
pralayakevalavasthayamanabhivyaktah pascat kaladisa-
mbandhadabhivyajyanta ityasya paksasya ko doso 'ta aha.
(14IB-142B)
bhogasadhanasambandhad vyajyanta i d nocitam tvaya tu
gunavrttibhyo ye prokta bhinnalaksanah bhavata
gunavrttibhyo bhedenaiva madadayah
156 Bhoga Kărikă
(143A143B)
madamohăvabhişvangah parităpabhramau ca yau
tămasau săttvikascaiva răjasau ca yathăkramam
evam căntahkaranasamsthănăm g u n ă n â m vrttayastvimăh
na caitadvyatiriktăh kâscinmalasya vrttayo madădisamjhăh
kasyăncidavathăyărnătmani drsyante. ato n a santyeva tă ityăha.
(144A)
âbhyo bhinnă na mulasya vrttayo 'to na santi tăh
atasca.
(144B-145A)
tyaktvă nirodhikăh saktîrnănyo dharmo sya vidyate
karmăsayasametasya hetutvam ca bhaved bhave
kevalamalasya jhănakriyăvărakatam karmasams-
kărayuktasya s a m s ă r a h e t u t v a m ca y u k t i s i d d h a m . nănyat
kâryăntaramityarthah. ittham malasvarîipamapi
pradarsyopasamharati.
(145B)
păsurityarh samăkhyăto yatsambandhădanuh pasuh
pasusabdo înalavăcakatayă srimadrauravădau drsyate. tasya
ca n a tattvăntarată, api tu pasutattva evăntarbhăvah. tena vină
'tmanărh pasutvă 'yogăt. tenănâdyăvrtatvăcca kihca vidhau
srşţikăle sivasya » s r ş ţ y ă d i k a r a n a p î i r v a m ă t m a n ă r h
b h o g a b h o j a n ă t m a k o măyăyăsca b h o g a s ă d h a n a k a l â d y u t p -
ă d a n a t a t p o ş a n ă t m a k a h pasvătmanării ca bhogyabhogarûpo
The Transliterated Text of the Bhoga Kdrikd... 157
v y ă p ă r o ' s m i n p r a k a r a n e p r o k t a h . ete c a i ş ă m v y ă p â r ă
ătmăvârakamalădeva hetubhûtâd bhavand. malasadbhăva eva
'sya sarvasya pravrtteriti. api ca m a d ă d a y a s c a klesăh
pumsâmatraiva pradarsită ityupasamharan a d h i k ă r a b h e d ă -
teşăm vrttibhedănăha.
(146A-146B)
prasuptă tattvalmăriărh t a ţ a m d d h ă s c a yoginârn
vicitrodărarupăsca klesă vişayasariginăm
măyătattvalînănărh pralayâkalănămete klesăh
gunădînâmapi tattvănăm tattraivopasamhărăt prasuptă
akihcitkară ăsate. yoginărh tvabhivyaktă api yogabalănmadhye
n i r u d d h a v y ă p ă r ă bhavanti vişayasahginăm tu sakalănărh
pasunămudbhutavividhasvavyăpără bhavanti. vicchinno-
d ă r a r h p ă iti p a ţ h e p a r a s p a r a m u d b h v ă b h i b h a v ă b h y ă m
kadăcidvicchinnarupăh kadăciccodărarupăsca
bhavantîtyarthah. ittharh prakpratijnătayoh
sasădhanayorbhogamokşayoh. sasădhano bhogastăvadetăbhih
pradarsită ityatraiva bhogaprakara-nopasarhhărah. mokşastu
sasădhanah prakaranăntare pradarsayiyişyata iti. s u b h a m .
!
162 Bhoga Kârikâ
G e n e r a l Bibliography
!
166. Bhoga Karika
Co., 1978.
Sharma, Arvind. "A Note on the Doctrine of 'Grace' in the
Upanisads." The Indian Journal of Theology, 27.1 (1978), 28-30.
Sharma, Ram Murti. "Concept ofPurusa in Indian Philosophy. "Baroda
Oriental Institute Journal, 30 (1980-1981), 165-171.
Shastri, S.S. The Sivâdvaita of Srikantha. Madras: University of
Madras, 1930.
170 Bhoga Karika
ràga 68-70, 74-75, 80, 91 Siva 2-3 10-12, 23-24, 45, 73, 79¬
rajas 72, 74, 98 81,84, 93-94
Ramakantha 1, 6 Sivajnàna Bodha 6,16
Ramakantha II 1-6, 9, 12-13, Sri Kumàra 9
15-16, 59 sruti 83
tamas 72, 98-99
Ratna Trayaò, 15, 18
Tantràloka 12, 14-15
Ramava Àgama 3-9,14,16-17,80,
Ta/toa Samgraha 2-3, 28, 49, 74,
99
76,81,85, 97
Raurava Sùtra Samgraha 6
Tattva Traya Nirnaya 2, 4, 13, 14
Raurava Vrlti 5
Ugrajyoti 3
Saivadarsana 3 Vaisesika 30
Saiva Siddhànta 99 vàsanà 75
Saivile 65, 67 vidyà 70, 76-77
sakti 80, 92 vidyà-tallva 76, 79-80
Sàmkhya 25, 63-67, 77-78 Vijhànakala (souls) 97
Sala Ratna Ullekha 3 Svàyambhuva Agama 3, 51,91