(eBook PDF) Full Stack Development

with JHipster: Build modern web

applications and microservices with
Spring and Angular
Visit to download the full and correct content document:
https://ebooksecure.com/download/ebook-pdf-full-stack-development-with-jhipster-bui
ld-modern-web-applications-and-microservices-with-spring-and-angular/
About the reviewers
Julien Dubois is the creator and lead developer of JHipster. He has more than 20 years of
experience as a software developer, mainly in Java and Web technologies. He has a strong
knowledge of the Spring Framework, having coauthored a best-selling book on the subject,
and has managed SpringSourcebs France subsidiary.

Today, Julien works as the Chief Innovation Officer at Ippon Technologies, an IT consulting
company that has delivered many JHipster-based applications to its clients worldwide.

I would like to thank my wife, Auralie, and our children, Gabrielle, Adrien, and Alice, for
their patience during the reviewing of this book and the development of JHipster.

Antonio Goncalves is a senior Java developer expert on distributed systems. Despite being
a consultant, he loves to build bonds with the community, so he created the Paris Java User
Group and Devoxx France. As a JCP expert member on various JSRs, Antonio uses this
expertise to write books on Java EE and to talk at international conferences. For his
expertise and all of his work for the Java community, Antonio has been elected Java
Champion. Follow him on Twitter at !BHPODBM.

Packt is searching for authors like you

If you're interested in becoming an author for Packt, please visit BVUIPSTQBDLUQVCDPN and
apply today. We have worked with thousands of developers and tech professionals, just
like you, to help them share their insight with the global tech community. You can make a
general application, apply for a specific hot topic that we are recruiting an author for, or
submit your own idea.
 Table of Contents
Preface 1

Chapter 1: Introduction to Modern Web Application Development 8

Modern full-stack web development 9
Web architecture patterns 11
Monolithic web architecture 12
Microservice architecture 15
Choosing the right pattern 18
When to choose a monolithic architecture 18
When to choose a microservice architecture 19
Summary 20
Chapter 2: Getting Started with JHipster 21
Why JHipster? 22
Goal and adoption of JHipster 23
Introduction to technologies available 24
Client-side technologies 24
HTML5 and CSS3 24
HTML5 24
CSS3 25
Sass 25
Bootstrap 25
MVVM framework 26
Angular 26
React 27
Build tools 27
Webpack 27
BrowserSync 28
Testing tools 28
Karma 28
Protractor 28
Internationalization 28
Server-side technologies 29
Spring Framework 29
 Table of Contents

Spring Boot 30
Spring Security 30
Spring MVC 31
Spring data 31
Security 31
JWT 31
Session 32
OAuth2 32
Build tools 32
Maven 32
Gradle 33
Hibernate 33
Liquibase 33
Caching 33
Ehcache 34
Hazelcast 34
Infinispan 34
Swagger 34
Thymeleaf 34
Dropwizard metrics 35
WebSocket 35
Kafka 35
Testing frameworks 36
JUnit 36
Gatling 36
Cucumber 36
Introduction to database options 36
SQL databases 37
H2 37
MySQL 37
MariaDB 37
PostgreSQL 37
MS SQL 38
Oracle 38
NoSQL databases 38
MongoDB 38
Cassandra 38
Elasticsearch 39
Installation and setup 39
Prerequisites 39

[ ii ]
 Table of Contents

Tools required 40
Installation procedure 40
Java 8 40
Git 41
Node.js 41
Yarn 42
Docker 42
IDE configuration 43
System setup 43
Installation of JHipster 44
Summary 45
Chapter 3: Building Monolithic Web Applications with JHipster 46
Application generation 47
Step 1 – preparing the workspace 47
Step 2 – generating code using JHipster 47
Server-side options 49
Client-side options 53
Internationalization options 54
Testing 55
Modules 56
Code walkthrough 58
File structure 59
Server-side source code 62
Java source 63
Resources 70
client-side source code 70
Starting the application 73
Application modules 74
Home and Login modules 75
Account modules 77
Settings 78
Password 78
Registration 79
Admin module 80
User management 80
Metrics 81
Health 82

[ iii ]
 Table of Contents

Configuration 82
Audits 83
Logs 83
API 84
Running generated tests 84
Server-side tests 85
Client-side tests 85
Summary 86
Chapter 4: Entity Modeling with JHipster Domain Language 87
Introduction to JDL 87
DSL grammar for JDL 88
Entity modeling with JDL 88
Relationship management 89
DTO, service, and pagination options 90
JDL Studio 92
Use case entity model with explanation 93
Entities 93
Relationships 96
Options for entities 97
Entity generation with JHipster 99
Generated code walkthrough 100
Server-side source code 102
Domain class for the entity 102
Repository interface for the entity 105
Service class for the entity 105
Resource class for the entity 106
Client side 107
TypeScript model class for the entity 107
Angular services for the entity 107
Angular components of the entity 108
Angular route for the entity 109
Angular module for the entity 110
Generated pages 111
Running generated tests 114
Summary 115
Chapter 5: Customization and Further Development 116
Live reload for development 117

[ iv ]
 Table of Contents

Spring Boot DevTools 117

Webpack dev server and BrowserSync 118
Setting up live reload for an application 119
Customizing the Angular frontend for an entity 119
Editing an entity using the JHipster entity sub-generator 129
Changing the look and feel of the application 136
Adding a new i18n language 138
Authorization with Spring Security 140
Limiting access to entities 140
Limiting access to create/edit/delete entities 141
Limiting access to data of other users 142
Summary 145
Chapter 6: Testing and Continuous Integration 146
Fixing and running tests 147
Continuous integration 152
CI/CD tools 153
Jenkins 153
Travis CI 154
GitLab CI 154
CircleCI 154
Setting up Jenkins 155
Creating a Jenkins pipeline using JHipster 155
The Jenkinsfile and its stages 157
Setting up the Jenkinsfile in a Jenkins server 160
Summary 164
Chapter 7: Going into Production 165
An Introduction to Docker 166
Docker containers 166
The Dockerfile 167
The Docker Hub 167
Docker compose 168
Starting the production database with Docker 169
An introduction to Spring profiles 171
Packaging the application for local deployment 172

[v]
 Table of Contents

Building and deploying using Docker 172

Building and deploying an executable archive 173
Upgrading to the newest version of JHipster 174
An introduction to deployment options supported by JHipster 178
Heroku 178
Cloud Foundry 179
Amazon Web Services 179
Production deployment to Heroku cloud 179
Summary 182
Chapter 8: Introduction to Microservice Server-Side Technologies 183
Microservice applications versus monoliths 184
Building blocks of a microservice architecture 186
Service registry 187
Service discovery 187
Health check 189
Dynamic routing and resiliency 189
Security 190
Fault tolerance and failover 190
JHipster Registry 191
Netflix Eureka server 191
Spring cloud config server 193
HashiCorp Consul 194
Service discovery 194
Health discovery 194
K/V store 195
Multiple data centers 195
JHipster Gateway 195
Netflix Zuul 195
Hystrix 196
JHipster Console 197
Elasticsearch 197
Logstash 197
Kibana 198
Zipkin 198
Prometheus 198
JHipster UAA server 200

[ vi ]
 Table of Contents

Summary 201
Chapter 9: Building Microservices with JHipster 202
Application architecture 203
Gateway application generation 204
Converting a monolithic application to a microservice gateway 205
Application generation 206
Generating a new Gateway 207
Gateway configuration 213
JWT authentication 217
How JWT works 217
Microservice application - Invoice Service with MySQL database 220
Application generation 220
Microservice configuration 225
Microservice application - notification service with NoSQL
database 229
Application generation 229
Microservice configuration 231
Summary 232
Chapter 10: Working with Microservices 233
Setting up JHipster Registry locally 233
Using a pre-packaged WAR file 235
Building from source 237
Docker mode 237
Running a generated application locally 239
Gateway application pages 239
JHipster Registry pages 242
System status 243
Below renew threshold 243
Instances registered 243
General info and health 243
Application listing page 244
Metrics page 245
Health page 247
Configuration page 248
Logs page 248
Swagger API endpoints 249

[ vii ]
 Table of Contents

Running invoice and notification applications locally 255

Modeling entities in JDL 257
Entity generation on microservices 260
Explaining the generated code 262
Gateway application 264
Explaining the generated pages 265
Summary 266
Chapter 11: Deploying with Docker Compose 267
Introducing microservice deployment options 267
A short introduction to Docker Compose 268
Kickstarting Kubernetes 270
Introducing OpenShift 273
Explaining Rancher 273
Generated Docker Compose files 273
Walking through the generated files 274
Building and deploying everything to Docker locally 279
Generating docker-compose files for microservices 280
Features of the deployed application 285
JHipster console demo 286
Scaling up with Docker Swarm 289
Summary 290
Chapter 12: Deploying to the Cloud with Kubernetes 291
Generating Kubernetes configuration files with JHipster 291
Walking through the generated files 297
Deploying the application to Google Cloud with Kubernetes 300
Summary 306
Chapter 13: Using React for the Client-Side 307
Generating an application with React client side 307
Technical stack and source code 310
Technical stacks 311
Using TypeScript 311
State management with Redux and friends 312
Routing with React Router 313
HTTP requests using Axios 314
Bootstrap components using Reactstrap 314

[ viii ]
 Table of Contents

Unit testing setup 315

Generating source code 315
Generating an entity with React client side 322
Summary 328
Chapter 14: Best Practices with JHipster 329
The next steps to pursue 330
Adding a shopping cart for the application 330
Improving end-to-end tests 331
Improving the CI/CD pipeline 332
Building a JHipster module 332
Best practices to keep in mind 333
Choosing a client-side framework 333
Choosing a database option 334
Architecture considerations 335
Security considerations 336
Deployment and maintenance 336
General best practices 337
Using JHipster modules 338
Contributing to JHipster 339
Summary 340
Other Books You May Enjoy 341

Index 344

[ ix ]
 Preface
This book, Full Stack development with JHipster, aims to address the following challenges
faced by full-stack developers today:

There are multitudes of technologies and options out there to learn

Customer demands have increased and hence time to market has become more
stringent
Client-side frameworks have become complicated and difficult to integrate
There is so much integration between technologies and concepts that it
overwhelms most novice and even proficient developers

JHipster provides a platform for developers to easily create web applications and
microservices from scratch, without having to spend a lot of time wiring everything
together and integrating technologies together. This frees up time immensely for developers
to actually focus on their solution rather than spending time learning and writing
boilerplate code. JHipster will help novice and experienced developers to be more
productive from day one. It's like pair programming with an entire community.

This book will take you on a journey from zero to hero in full stack development. You will
learn to create complex production-ready Spring Boot and Angular web applications from
scratch using JHipster and will go on to develop and deploy features and business logic on
cloud services. You will also learn about microservices and how to convert a monolithic
application into the microservice architecture as it evolves using JHipster. Additionally, you
will learn how to make use of the new React support being introduced in JHipster and
about various best practices and suggestions from the JHipster community and the core
development team.
Preface

Who this book is for

Anyone with a basic understanding of building Java web applications and basic exposure to
Spring and Angular/React can benefit from using this book to learn how to use JHipster for
cutting-edge full-stack development or to improve their productivity by cutting down
boilerplate and learning new techniques. The audience can be broadly classified as follows:

Full stack web app developers who want to reduce the amount of boilerplate they
write and save time, especially for greenfield projects.
Backend developers who want to learn full stack development with Angular or
React
Full-stack developers who want to learn microservice development
Developers who want to jump-start their full stack web application or
microservice development
Developers who want to quickly prototype web applications or microservices

What this book covers

$IBQUFS, Introduction to Modern Web Application Development, introduces two widely used
full-stack web application development architectures. It also lays out commonly faced
challenges in full stack web application development.

$IBQUFS, Getting Started with JHipster, introduces the JHipster platform. It will also give
the reader a brief overview of different server-side, client-side, and DB technology options
offered by JHipster. This chapter will also provide instructions to install and use JHipster
and various tools and options supported by it.

$IBQUFS, Building Monolithic Web Applications with JHipster, guides the user through the
creation of a production-ready Spring boot and Angular web applications from scratch
using JHipster and will take the reader through the generated code, screens, and concepts.

$IBQUFS, Entity Modeling with JHipster Domain Language, introduces the reader to JHipster
domain language (JDL) and will teach build business logic with entity modeling and entity
creation using JDL and JDL studio.

[2]
Preface

$IBQUFS, Customization and Further Development, guides the reader through further
development of the generated application. It will also teach how to the reader more about
using technologies such as Angular, Bootstrap, Spring Security, Spring MVC REST, and
Spring Data.

$IBQUFS, Testing and Continuous Integration, guides the reader through testing and setting
up a continuous integration pipeline using Jenkins.

$IBQUFS, Going into Production, shows the reader how to use Docker and how to build and
package the app for production. It will also introduce the reader to some of the production
cloud deployment options supported by JHipster.

$IBQUFS, Introduction to Microservice Server-Side Technologies, gives an overview of

different options available in the JHipster microservice stack.

$IBQUFS, Building Microservices with JHipster, guides the reader through converting a
JHipster monolith web application into a full-fledged microservice architecture with a
Gateway, Registry, monitoring console, and multiple microservices. It will also guide the
reader through the generated code and components such as JHipster registry, JHipster
console, API gateway, and JWT.

$IBQUFS, Working with Microservices, guides the reader through running the generated
applications locally and creating domain entities for the microservice architecture using
JHipster domain language.

$IBQUFS, Deploying with Docker Compose, introduces the reader to advanced local and
cloud deployment options for microservices. It will also guide the user through local
deployment and testing of the generated microservice stack using Docker Compose and
JHipster.

$IBQUFS, Deploying to the Cloud with Kubernetes, guides the user through the Google
cloud deployment of the generated microservice stack using Kubernetes and JHipster.

$IBQUFS, Using React for the Client-Side, takes the user through generating an application
with React on the client side instead of Angular using JHipster.

$IBQUFS, Best Practices with JHipster, summarizes what the reader has learned so far and
will suggest best practices and next steps to utilize the skills learned.

[3]
Preface

To get the most out of this book

To get the most out of this book, you will need to know basics of the following technologies:

Web technologies (HTML, JavaScript, and CSS)

Java 8
Basics of the Spring Framework
Basic understanding of SQL databases
Build tools (Maven or Gradle)
npm or Yarn

It will also be easier if you are familiar with using technologies such as Docker and
Kubernetes, as it will help you grasp some of the chapters easily.

You will also need JDK8, Git, Docker, and NodeJS installed; your favorite web browser; a
terminal application; and your favorite code editor/IDE.

Download the example code files

You can download the example code files for this book from your account at
XXXQBDLUQVCDPN. If you purchased this book elsewhere, you can visit
XXXQBDLUQVCDPNTVQQPSU and register to have the files emailed directly to you.

You can download the code files by following these steps:

1. Log in or register at XXXQBDLUQVCDPN.

2. Select the SUPPORT tab.
3. Click on Code Downloads & Errata.
4. Enter the name of the book in the Search box and follow the onscreen
instructions.

Once the file is downloaded, please make sure that you unzip or extract the folder using the
latest version of:

WinRAR/7-Zip for Windows

Zipeg/iZip/UnRarX for Mac
7-Zip/PeaZip for Linux

[4]
Preface

The code bundle for the book is also hosted on GitHub at IUUQTHJUIVCDPN
1BDLU1VCMJTIJOH'VMM4UBDL%FWFMPQNFOUXJUI+)JQTUFS. In case there's an update to
the code, it will be updated on the existing GitHub repository.

We also have other code bundles from our rich catalog of books and videos available
at IUUQTHJUIVCDPN1BDLU1VCMJTIJOH. Check them out!

Conventions used
There are a number of text conventions used throughout this book.

$PEF*O5FYU: Indicates code words in text, database table names, folder names, filenames,
file extensions, pathnames, dummy URLs, user input, and Twitter handles. Here is an
example: "At the backend, modify the TBWF method of 1SPEVDU0SEFS4FSWJDFKBWB to
create an Invoice and Shipment for the 1SPEVDU0SEFS and save them all."

A block of code is set as follows:

FOUJUZ1SPEVDU\
OBNF4USJOHSFRVJSFE
EFTDSJQUJPO4USJOH
QSJDF#JH%FDJNBMSFRVJSFENJO 
TJ[F4J[FSFRVJSFE
JNBHF*NBHF#MPC
^

FOVN4J[F\
4.-9-99-
^

FOUJUZ1SPEVDU$BUFHPSZ\
OBNF4USJOHSFRVJSFE
EFTDSJQUJPO4USJOH
^

[5]
Preface

When we wish to draw your attention to a particular part of a code block, the relevant lines
or items are set in bold:
FOUJUZ1SPEVDU0SEFS\
QMBDFE%BUF*OTUBOUSFRVJSFE
TUBUVT0SEFS4UBUVTSFRVJSFE
invoiceId Long
DPEF4USJOHSFRVJSFE
^

Any command-line input or output is written as follows:

> cd invoice
> ./gradlew

Bold: Indicates a new term, an important word, or words that you see onscreen. For
example, words in menus or dialog boxes appear in the text like this. Here is an example:
"You can alternatively test this via your Gateway application. Log in to
our Gateway application and then navigate to Administration | Gateway."

Warnings or important notes appear like this.

Tips and tricks appear like this.

Get in touch
Feedback from our readers is always welcome.

General feedback: Email GFFECBDL!QBDLUQVCDPN and mention the book title in the
subject of your message. If you have questions about any aspect of this book, please email
us at RVFTUJPOT!QBDLUQVCDPN.

[6]
Preface

Errata: Although we have taken every care to ensure the accuracy of our content, mistakes
do happen. If you have found a mistake in this book, we would be grateful if you would
report this to us. Please visit XXXQBDLUQVCDPNTVCNJUFSSBUB, selecting your book,
clicking on the Errata Submission Form link, and entering the details.

Piracy: If you come across any illegal copies of our works in any form on the Internet, we
would be grateful if you would provide us with the location address or website name.
Please contact us at DPQZSJHIU!QBDLUQVCDPN with a link to the material.

If you are interested in becoming an author: If there is a topic that you have expertise in
and you are interested in either writing or contributing to a book, please visit
BVUIPSTQBDLUQVCDPN.

Reviews
Please leave a review. Once you have read and used this book, why not leave a review on
the site that you purchased it from? Potential readers can then see and use your unbiased
opinion to make purchase decisions, we at Packt can understand what you think about our
products, and our authors can see your feedback on their book. Thank you!

For more information about Packt, please visit QBDLUQVCDPN.

[7]
 Introduction to Modern Web
1
Application Development
According to the Stack Overflow developer survey 2017 (IUUQTJOTJHIUT
TUBDLPWFSGMPXDPNTVSWFZEFWFMPQFSQSPGJMFTQFDJGJDEFWFMPQFSUZQFT), full-
stack web developer is the most popular developer title. The software industry defines a full-
stack developer as someone who can work on different areas of an application stack. The
term stack refers to different components and tools that make up an application.

In terms of web application development, the stack can be broadly classified into two
areascfrontend and backend stack or client-side and server-side stack. Frontend generally
refers to the part that is responsible for rendering the user interface, and backend refers to
the part that is responsible for the business logic, database interactions, user authentication,
server configuration, and so on. A full-stack Java web application developer is expected to
work on both frontend and backend technologies, ranging from writing HTML/JavaScript
for the user interface to writing Java class files for business logic and SQL queries for
database operations as required.

With an ever-evolving software architecture landscape, the scope of technologies that a full-
stack web developer is expected to work has increased tremendously. It is no longer enough
that we can write HTML and JavaScript to build a user interface, we are expected to know
client-side frameworks such as Angular, React, VueJS, and so on. It is also not enough that
we are proficient in enterprise Java and SQL, we are expected to know server-side
frameworks such as Spring, Hibernate, Play, and so on.
Another random document with
no related content on Scribd:
Met duizel en gloeiing van woede in z’n hoofd, ging ie terug. Z’n
kinder-poppig gezicht stond stram. In giftige vegen rukte ie door z’n
baard, bisschoppelijk-zilver op kielblauw.

Tot laat in den avond bleven de jongens op ’t land. Als wisten ze van
geen ophouen en vermoeienis. Dirk neuriede zachtjes, want nou,
t’met over ’n half uurtje zag ie z’n meid.

Overal op de akkers van bollen en tuinderij stond nog werkvolk te

wroeten in den grond, koppen gebukt naar de aarde, nekken
weggediept achter groote zonnehoedranden. Soms in halsheffing
even, keken wat verbronsde koppen òp, staarden lichtende oogen
rond, in ’t wije akkerland. Dàn weer vóórt, in kruip, of hurk, hakkend,
kervend, wiedend, over den groen-lichtenden grond, altijd gezichten
néér, in strakken loer naar ’t gewas, handenparen, groot en woest in
grabbel, tot zonnevuur wegzonk en koelende scheemring over de
velden doolde, stil en wijd, den nacht in. [284]

[Inhoud]
 TIENDE HOOFDSTUK.

Om den hoek van Wiereland, waar dorp Duinkijk begon, poortte,

recht voor landgoed van jonkheer van Ouwenaar, ’n beukenlaan,
prachtig in bloei. Rondom stonden de lommerende moestuinen,
groenende boomgaarden, innig-zonnige, klooster-stille hofjes en
wilde boschplekken, woest opgroeiend hakhout vóór en tusschen
weibrokken, in heidergroene, wondre glorie te gouddampen in ’t licht.

In den Mei-ochtend straalde wonderteer, goudglanzing door de

beukenlaan, schaduwkoel en omboogd in gothischen takgroei. En
diep, diep, aan laan-end, naar het voortuinbrok van den jonkheer,
schitterde op lichtrookenden achtergrond van goudgroen,
zondoordoopte bladerenpracht, vonkerend in zonnegoud.

Diep-poortig neigde ’t siergroen van beukenlaan in takkenpracht,

naar elkaar toe, en daaronder bloeiden jonge meidoornhagen, als
lichtgroene betrofeede wanden van glans, doorrookt van sappige
bloesemgeuren, waarachter weer ooft- en moestuinen aroomden,
met hun zwaàr beladen vruchtboomen. Als àfglanzend fijn
goudwaas, lichtten de hagen zàchter glans terug, op ’t donkere
beschaduwde boomgroen van beukenlaan, er boven dichtgegroeid
in geheim-stille pracht. En hoog, van af Duinkijk-weg, tot diep in de
laan naàr ’t landgoed, stond tusschen elken boom, in goud-groene
vochtsfeer van zoelende zoete Mei gedoopt, ’n rooie beuk, geweldig
hoog opschietend, met brons-goud van blaren, hooger, al hooger,
vergloeiend in bloedrooden tooi, met suizelende toppen, doorvlamd
van zon; diep prachtvuur van wijnrooden gloed, wuivend ’t zalige
wije, [285]trillende luchtblauw in. Zoo, hoog geheven, boven gothische
laan, die donkergroende in koelend lommer, uit de aarde òpgoudde
met wazende wanden van zacht licht,—zoo bloedde in karmijnen
zang, om tooversfeer van getemperden gouden poortschemer, de
rooie beukenbrand in luchtegloed.—

En ver, perspektivisch verkleind, ’t vóórbosch van Van Ouwenaar’s

landgoed, met z’n hooge, goud-groene grot, oplichtend uit ’t
laanlommer, door de zon erin gegraven. Langzaam nu en dan,
schommelden in de beukenlaan, uit dwarspaden en
wegkrommingen, boerenkarren en wagens áán, langzaam, onder de
koele schaduwgroene poort, tot ze op ’t eind inplasten, paardpooten,
schommelkar en al, in de dicht rookende zonnegrot; plasten daar, in
zuiver dampend goud, met ’n warreling nog van takkenschaduw,
splinterend fijne silhouetjes, op karkrat en achterbinten, van vèr,
vlietend te zien.

Gouïg-licht tentwagentje reed luchtig door laandiepe poort, en plots

aan ’t eind, ook dàt plaste weg in lichtgrot, als verdrinkend in
zonnedamp, dook weer òp in nauwen wegkronkel, met stille vaste
naschittering van z’n hoogen, gouen rug en verpaarste kap.

Gloed-teer straalde Meizon, in trillende glorie op ’t witte pleister van

tuinmanshuis, van de laan uit te zien als fellichtende reuzige krijtvlek,
schitter-ver, blauwig afdampend waasglans, bijzij uithoekend naast
de goudgroene grot, zonneplas van vóórbosch. Over grondje van
beukenlaan, éven zonnend paars-rood beschemerd, sprankelden en
flonkerden grillige zonspatten, door bladerengaatjes neergepijld in
gebroken glans, verdampend als fijn paars-blank licht. En tusschen
de verdonkerende beukenstammen aan weerszij, zweefde fijn
schaduwleven, zacht violet-teer, verkoelde de lichtnevel, waar
insekten in zoemden en slierten, sòms met glans-strependen
dwarrel, dàn drijvend in stilstaande vleugeltrilling op goud
uitpoeierende lucht.

Heel de laan, met haar beuken-rood voorspel van hooge karmijnen

sier, rood, smachtend roode regen van ruischend licht, naast goud-
doorkoortsten groenen bladerentooi, door elkaar [286]heengeslingerd
in takkenpracht, goud-poortte daar, in wondre luistering naar
Meigroene lied, naar streel-lichte, lokkende vogelen; minne-gevloei
van zilveren zangetjes overal uit de lucht, de zoet-geurende, zalige
lucht. En rondomme, ’t zoet-zachte gekwinkeleer uit de zilveren
gorgeltjes van zanglijsters en leeuw’rik de lokkende zangaanloopjes
van parelende minneliedjes, eindloos zoet, wiegend gestreel van
fijne vlei-fluitjes.

Zoo, in Mei-droom vloeide koele, groene schemer uit en in de

beukenpoort, als voorhof van ’t landgoed, met z’n grot van
fonteinende, opspritsende zonnevlammen aan ’t eind, heet vloeiend
goud, waar alles naar toe dreef, alles in verdronk en verdampte.

Langs Wiereland en Duinkijk, overal uit de tuinderijen, op vervlakten

duingrond, tusschen bedden groenten en aardbeien in, harpten in
wonderteere standen de vruchtboompjes, bebloesemd, rose
sneeuwig en purperend blank, zoet bruidswit, doorvlekt van
scheutjes rose, maagdelijk teer. Stil harpten hun takken en stil, de
knoestig dikke, fijn-groen bemoste stammetjes stonden daar,
omjoeld van lichtend groen, in hun broos bloesemleven, in roerloos
gepeins, over eigen vruchtbare schoonheid. Overal, rond de
vruchtboompjes, uit de tuinen, wasemde òp, kruiig kittelend aroma
van versche groenten, sappige gistigheid, zoete seringen,
verwaaiende in koelen windwuif, geurgevloei langs akkers en
wegjes. En van overal, kastanjebloesem en jasmijnen zongen méé
in den zoeten wellustzang van zacht-rookige geuren uit tulpen en
hyacinten-akkers.

De tulpen stonden er met hun vlam-kelken open, te duizelen, diep in

het licht. Eén felle duizel van kleuren, tulpenbrand, die het land te
schroeien lei in laaiende kleuren. Langs de akkers, op weg naar
Zeekijk, waar de duinen eerst heel aan ’t eind, vaag opgolfden in
violet waas, aan twee kanten, schoten telkens vooruit, tulpenvelden
en hyacint-akkers. Maar ’t dichtst om Wiereland, ver van hoogduin,
tusschen de bewerkte, vlakke tuinderijteelt, rijden ààn, nuancen van
paars kleurleven, en witte, zacht golvende hyacinten-zee. [287]Het
licht stond er voor te beven, te sidderen, kroop en boorde driftig in de
kelken, als hommeltong in honingmerk, bruiste er rond, dronken-
zwaar van geuren, smolt er in het bloemaroom. Heele zeebrokken
paars, op licht groen bladerloof, golfden áán, zangerige symfonie
van licht, naar àl dieper blauwpaars, tot plots in anderen akker, de
vloed terugsprong in donkere deining van rood, tusschen
schuimenden sneeuwval van witte hyacinten, midden in. En rond die
blanke lawine, op doorschijnend loofgroen, dat te flitsen zilverde in
zon, bronzen, kaneel-doorpoeierde kleuringen, wulpsch-roze, zoete
brand van roodbruin en lila. Stoetjes van uitrookende geur-klokken,
legende-doorwaasde feeërie, kleurfestijn in ’t sprokenland.…

Rondom, één wijde aanspoeling, aangolving van kleur-klokjes, die

sidderden, zwollen in ’t zonnegoud, brand van bloemen, in al
gamma’s; kleurwemel die koortsend te zingen, te ijlen lag onder
azuren lichtteeren Meihemel.—

Maar feller nog, rond half-verdorde hyacinten, festijnden met hun

rook-rooden adem, de grootere, fellere kleurenbrand van tulpen, die
lichtfeest vierden pas. Als een orgie van vlammen, kroop, sloeg,
rilde, leefde, ijlde ’t licht dáár op de aarde.

Héél-stille groene hoeken, stil van sappige moestuinteelt, in

Meizoeten toon, aan greppels en beekoevertjes, in lentepraal
volgestrooid met druipglanzende boterbloempjes, omzoend van
onschuld-madeliefjes met d’r gele koontjes, naïeve kijkertjes,
halsjes-rekkend uit ’t malsche grasgroen, tusschen de fijn geschulpte
akkerhoorn,—heel die stille hoekjes, teer wit, broos wit,
sneeuwspatjes rond gouên vonken in ’t klare groen,—lagen plots
verdrongen door vlammenbrand van tulpen, helsch-hevig en
schroeiblakerend, als levende kleurkreet; vermiljoen, daar
aangeblazen tot hellevuur in kelken, vlammen die in wondren brand,
zichzelf styleerden in levend spel van vonklijnen, uitlekten en rank
weer òpgroeiden tot flonkerende wijnschalen, op blauw-waas van
loof, grijs-zacht bedauwd. Heel de bosschage, duin-woest, op hooge
glooiingen uitgegroeid boomgroen, wild hakhout, met z’n sier van
roze en witte koekoek, z’n blanke lafenis van vloeiend vogelenmelk,
z’n slanke waterster,—lag [288]daar, als weggeslagen en verdoft
achter de kleurkreten der tulpen. Tulpen van spattend vuur, kelken
wijd-open, waar invloeide schuimende zomer-wijn, borrelde bruisend
in de roemers, boordevol geschonken, dat de zonnedrank als
lichtvocht er droop over de kelkranden.

En vlak daarnaast, erover, ertusschen, duizelden kleurgamma’s van

hoog goudgeel, en goud-gloeiende honigkelken, die bruisten en
vonkten, vlak tegen het rooie tulpenvuur, in rondsidderenden,
zengenden gang langs den grond. En verder, weer akkers, vol
donkerend tulpenpurper, als in verdoofden zwijmel uitgedroesemd,
met enkele schalen slank er boven uit, stengelende, lichtende
kelken, er nog tusschen, als schitterende roemers, hoog geheven in
het laaiende licht, dat er bruisend in vervonkte en spatte als
schuimende zonnewijn. En rond daarom weer, als nooit eindigende
zee, aangolving van nog donkerder kelken, rood doordauwde tulpen,
wazig geplooid in half uitknoppende bloem, waar al driftig het
zonnegoud tegen opspatte, de beschulpte randjes verterend in
gloed.—Daarachter weer koraal-rood gevlam, met ertegen
opgedrongen, diep gele en witte lawines van lichtende, luiende
kleurklokken.… En heel apart, als vreemde, zoetste, tooverende
akkersier, in geheim-zachten geur, die er boven bleef drijven als
nevel, tulpen van teederst zangerig lila. Kelken, uitgeschulpt in ’t
fijnste rose, blankig doorroomd. Kelken, hoog en groot, als omblazen
in waas van venetiaansch glas, met rond-dwalende weerschijnen,
besluierd teer-blauw, en roze-rood hier, wazig en blank purper daàr,
fijn gebogen in stengelsier. Ver van het helsche demonenrood, het
gillende vuur, waarin het licht gepijnigd bruiste, dìe akkers met hun
teeren kelkenbouw, uitgegroeid als glanzig uitwaaierend spel van
venetiaansche roemers, doorwaasd in kleurmist. Koel en toch
vonkend, broos, teeder en toch rank-sterk, zonder brio-brand,
doorgeurd en zwemmend onder den nevel van hun eigen zoetsten
gouden honinggeur, als temperend de ijlende lichtkoorts van de
rondomme vlammen-akkers.—

En vreemd, in ’t lage land, met z’n vochtdamp en prachtig

[289]mistend lichtzilver, gloeide daar overal van tulpen, rooie, gele,
paarse brand; kleuraangolving van narcissen en hyacinten, zònder
oplossing in ’t lichtende, heldere schitter-innige weigroen, en de
goud doordampte stille achtergronden van vervlakt duin, zònder rust
in ’t avondnevelige waterland, met z’n goudvocht en trillende
vloersen.—

Als was daverende stoet Oosterlingen neergestort en verpulverd op

de lage landen, als had titanische vulkaan-ruk één heet kleur-
doordoopt brok zuideraarde uitgeslingerd en weggespoten, midden
in den verbluften Hollandschen Mei, met z’n malsche wei-groening
en grazige zoetheid, zoo onopgelost bleven daar gloeien de
bollenakkers, helsch opengebarsten brand, uit eerst koesterend
groen van prachtig sierloof.

[Inhoud]

II.
In festoenen hing zoo de Meidag te tooveren, was wintergrauw in
Wiereland weggezakt, goudde ’t licht, schooner soms waar geen
bollenakkers te koortsen geurden, in de tuinen, op stille laantjes en
paadjes; lichtgesprenkel van zon, splinterend rond drommen,
goudgroen boomblaar. Omjubeld van licht en kleur stonden de
landwerkers in den Meidag, in pracht van werkgebaar, op de groene
akkers, warm-rood en blauw bekield, in ’t opene zonneveld of
kleurschemerend tusschen rijzenpaadjes.

Plots kwam Meimaand weifelen, verstierf de goudpracht van de

jubelende dagen. Als in zatten wellust leien de bollenakkers elken
dag weer hun geuren uit te hijgen, tusschen het geploeter der kerels,
die niets meer zagen van kleurpracht rondom. Plots was daar,
dampige horizon aangewaasd, wuifden wolkenslierten als reuzige
veeren, berkenzilverend den hemel door, trok grijzig luchtspel uit zee
áán. ’t Groen dreef in tintige wazen, en Hollandsch-ijl, dampte er
weer gebroken licht door ’t landschap.

De kleurlyriek van Mei donkerde àl zwaarder weg, achter luchtgrauw

en zilverende gevaarten. Hengelaars, éven achter [290]Wierelandsch
haventje, in polderbegin, stonden onrustig aan de rustieke
weidammetjes in ’t watervlak te turen, dat soms schitterspatte,
zilvervloeiend en rimpelend, of stug terugkaatste wolkdreigende
regenlucht, ontzaglijk welvend over polderruimte, waar het stille zilte
licht, wijd-neergeplast, nattig glansde over veld en wei. ’s Avonds
vooral, lei Wierelandsche polder, stil en oneindig, steeg er dampige
watergeur uit de kronkelende plassen, soms éven lichtelijk doortint
van avondrood, ging er koele rietfluister langs slootjes en kwaakte er
stijgende kikkerzang uit de droomerige, innige oevertjes. Vochtig en
doorzilverd wasemden de dagen daar uit. Soms droef plots, in ’t
verguurde weer, eenzaamden boven fort en dijken, vage
kerktorentjes, als violette puntjes op horizonrond. En zacht, in
wissel-licht, schemerden de avonden weer aan, ruischte en
fonteinde ’t riet, teer en geheimvol, als fluisterend van nog komende
zoete Mei-verlangens; doofde droomerig, op kleine sloepjes en
schuitjes, weggegroend tusschen slootkantjes en pluimriet, de
kleuren en tinten stil uit. En áánwieken kwam in breede zeilvlucht en
zwier, ’n ooievaar door de eenzaame polderlucht, steeg aan anderen
kant òp, van donkerende weivlakte, klein leeuwerikbeestje,
uitparelend hóóg, zoeten zang, als gewiegde toontjes van fluitlied,
stijgend in jubel, doorslierd van zilveren klankjes, tègen het late
wolkenspel in, al hooger zwevend tusschen oneindigheid van
donkerend weigroen en wijd-eenzame avondlucht.

Er ging gemor onder de tuinders van Wiereland en omtrek.

Snerpende vorst hield ’s nachts aan. Wat jonge groente stond gelig,
blad-verdord, doorspoeld van regen en ’s nachts vroren fijne
vruchtbloesems dood. Schade, schade van allen kant. Nergens
meer schoot ’t gewas de aarde uit. Alles klefde en modderde vuil.
Overal was geloer van angstige tuinderskoppen naar den grond, op
de bedden, angstig gekijk naar onheil en schade. ’t Weer bleef
dreigen kil, en windguurte vlijmde langs de akkers, de kerels in ’t
gezicht, dat hun handen soms krampten in kou-onmacht.

—Da sel main ’n loatertje worre, gromden ze tegen elkaar, [291]in

nood voor hun oogst. Mee klaagden de kweekers, die bang waren
voor hun bollen.

Aan Duinkijk, naar zee, stond ’n groepje tuinders te praten, met één
kerel op den akker.

—Daa’s puur bot afspronge van alle weer, zei dof ’n lange uit ’t
stoetje.

—Daa’s net, de vorst hep hier huishoue.… kaik t’met alle

blommetjes dood op die oarbai-bedde.… en kaik die frambose.… die
appele!.… die pruime!.… kaik kaik! die peere! d’r is kwoalik veur vier
duite meer àn!

Stil liep ’t stoetje door, bleef de werker op z’n akkers, zorgelijk turend
naar z’n bedden en vruchtboomen.

Dagen op dagen bleef regen drenken en vorst door de aarde killen,

vunsde er vocht uit regengrond, dampig en nattig. Onrustig joegen
de tuinders elkaar òp in hun verborgen angst. Dat was nog nooit
gezien, zoo slechte maand.

Toen plots, sloeg Meiweer òm, kwam goudpracht weer lichten in

goudgroenen gloed over het volgedromde boomenstedeke en dorp.
—Heel vroeg in de ochtenden, blankte en purperde de
bloesempracht van vruchtboomen weer, als nooit te voren.

Uit de beukenlaan liep ’n lange, magere tuinder met de zeis op den

rug, zilveren bliksems vlijmend en flitsend boven z’n hoofd, als
zenboom bewoog op z’n krommige schouers. Achter dichtgegroeide,
begroende rijzenlaantjes met erwten, op de akkers, klonk klare
mannestem, zangerig en diep, in de hooge gouen lichtglorie en
morgenblauwte, tusschen zang van kerse-diefjes, alt-volle
melodiëerende merels en nachtegaalslag, schuchter, toch vloeiend.
Eén wild getjirp en getjilp, fluiterig gedraal van zoet-lokkende
lentezangetjes en geluidjes, waar doorhéén galmde, in vibreerende
sonore diepte, de menschenstem, verborgen achter ’t groen van
vruchtboomen en haag, dat ’t daverde door de zoet-geurende
zonneruimte. Overal harpte takkensier in moestuinen, en weelde-
bloeseming. De groene hagedoorn stroomde van licht, en op al de
labyrinthpaadjes en laantjes verjubelde groen-goud, lagen hoog
doorzond, de doodstille wegjes in den reinen Meiglans om
Wiereland, volgestrooid en doorwaaid met [292]zoetsten geur, licht-
bedroesemend in zwijmel. In pracht van stilte en licht, stond ’t wilde
hakhout rondom te dauw-druppen, en bladergroen te zwemmen in
zonnegoud. Wondere lentelicht dauwde en vloeide er, één
sneeuwing van maagde-blank uit de vruchtboompjes, in hun
mystieke gratie van heerlijken takgroei, geheimvol neigende
standen, als spraken ze ’n taal van zachte tinten, gebukt onder het
zware, vrucht-sappige leven. De boomen en boompjes, van noot,
morel, peer, appel en pruim dààr, harpten in bruidswit,
bloesemsneeuw, in blankste gamma, overwaaid met goudstof dat er
van kapellenvleugels poeiert, blank-ijl, in het dansende dronken
geurlicht. De bloesemen erop, breed-uit in takwiegeling, als stille
glans-ruikers van heilige pracht, toch beschroomd in hun overvloed,
teer in hun maagde-adem, als verblankte bruidszielen, omstraald
door de Meitoortsen van goudglans.

Verwrongen de takken, de kleine verkromde stammetjes gebukt,

ernstig van vol leven dat ze droegen, stonden andere pereboompjes
weer als geheiligde kommuniekinders, in gewijde schittering, stil nu
en hoogblank, in het zachte groene land, roerloos. Tusschen die in
weer, op ’t doordauwde grasgefonkel rijden òp, zacht-rose
sneeuwige appelboompjes, als hooggegroeide boeketten, in zacht-
wadend goud; stammetjes, bescheiden teruggekrompen, als in angst
voor de zoete purpering van bloesemweelde. Weer andere, kleiner
en ranker, gebogen in bidhouding, heilige bekoring van groei, stil
gebaar van schoonheid, toch overzegend met lichtende bloeseming,
ònder de hoogeren, in luisterend leven. En overal van de paden, op
lichte koele wuifjes, zoelde ààn, geur van linden, kastanje en sering.

In wondre verjonging praalde het stugge grauwe winterstedeke weer,

van goudschemer en groen. Langs de weggetjes, woest gestruik bij
slooten, zeefde Meilicht, stonden hoogslanke, wilde waterboeketten,
fijnrose koekoek. Teere zilvering blankte langs de greppeling, woest
doorgroeide oeverbeekjes, hoog belommerd, met zilverend
pluimgras, riet, goud-gloeijende brem en doovenetel. Felle
boterbloempjes glansden als gepolijst; en overal [293]rondom,
hooggele toetjes en vlekjes van roze koekoek, even paars getoorts
van hondsdraf, laag gekruip van madeliefjes en akkerhoorn.—Soms
in de blanke Meimaand, uit de fijne darteling van lichtende glanzen
en deinende, brooze tinten, schoten òp hoog-roode papavers,
kopjes-wiegelend op slanke stengeling.

Ook de straatjes van Wiereland, nauwe kronkel van arbeiderswijkjes,

zwommen in bloeseming en geur, groenden in boomenpracht,
waaiden vol Meihoning en doordrènkende grasgeur. Overal waaide ’t
vol lichtjes en zonneflitsjes, vol goud-gevonk en lommering, zoemde
gevleugel van insekten en goudhaantjes, die aandreven als vurige
arabeske, in slingerende lijn door de lucht, vliegjes met groenstalige
schijnseltjes en goud-beschubde lijfjes.

Zoo bleef de Meiemaand rondgaan in ’t stedeke en dorpjes-zeeweg.

Door de tuinen en uitgebloeide bollenvelden, vergeurden de
seringen hun weemoedsgeur in avondrood, kwam ’t schemergoud in
nog heiliger nimbusval glanzen, roodblond en gloedloos, droom-teer,
als van bijbelschen boschbrand, niets verterend. ’t Licht verstierf
over de kleine, stille dorpshuisjes, even néervloeiend voor de
raampjes, plintjes, kozijnen, ze bewasemend vol rooden goudglans,
als staarden ze òp de ruitjes, naar de Zon, die wijd-plechtig verzonk,
in wolken van wond’re violet, en staartglans van pauwendauw.

[Inhoud]

III.

Loom slofte Kees den weg naar zee af, met doffen klomp-schuur,
zandwolken voor zich uitpoeierend. Eindelijk dan was ie bij de
sekretarie van Duinkijk, doodop van verveling en lanterfanterigheid.

In de zoete lenteavond-scheemring van weibrok, achter Van

Ouwenaar’s landgoed, vaagden vorm-fijn, twee stille, peinzende
paardjes, grazend in halslagen kop-hang. Avond was aangefloersd
in heilige rust. Overal rond droomden wazig, in duister dampig violet,
tonige bosschages, en hoog aan een zij van den [294]weg, dromden
dennen, donker op zwaar begroeide glooiingen, waarachter ver,
woeste duinstreek schemer-mistte, tusschen jachtgrond van Van
Ouwenaar, tot aan zee. Waziger in rust, dommelde andere tuinkant,
vlak-bewerkte moestuinderij, met ver, teer paars verschiet op
duingolvingen. Uit de pastorie, schuin over Kees woning, glansde
avondlampje op ’n kamer, roodzacht kapje, in goud-oranjen
lichtkring. Stil zat dominee in mijmer, in ’n rieten tuinstoel, aan den
weg. Sigaren-rook krulde wolkerig loom om z’n in schemer
verduisterd gezicht. Loome koe-gestalten, in de wei, vlak vooraan,
stapten over donkerend avondgroen gras, in loggen gang, stap voor
stap. Onder hun koppenduister raspte graas-geluid òp, ritseling in de
avondstilte, zacht als eerste haperende zeisslag van maaier.—

Kees voelde niets om ’m van de weirust. In ’m gromde wrok, driftige

lust om iets uit te schreeuwen. Hongerdrift was ’t die ’m wrevelde, en
verveling dat ie nog overal z’n kop stootte, wààr ie vroeg naar werk.
Tegen pluktijd, hooitijd, zou ’r misschien wat voor ’m zijn. Koortsige
drift jeukte er in ’m, om iemand te pakken, te ranselen, als ze ’m
maar een woord in den weg zouen leggen. Hij voelde, dat ie ’r gek
van zou worden, overal teruggestooten en tòch lachjes en
schampere lolgezegden over z’n niks doen. Op ’n bulterig brok
duinweg, uitgegraven voor tuinderij, vaagde ’n gestalte op de akkers,
donkerend.

Dat most kweekertje Reeker zijn.—Zou sain d’r nog erais veur ’t lest
vroage.
—G’noafed Reeker!.…

—G’noafed.… Kees nie?.… joa! Kees!.… zei Reeker. Zangerig-klaar

galmde z’n stem van de akkers in de scheem’ring.

—Mooi weer hee?.…

—Daa’s net.… fierkant somer.… wá’ doe jai nou?.…

—Ikke hep sien noa ’t onhail.… se hebbe d’r gister hier drie honderd
muise pakt.… da tuig.… freet wortel en bol op.… je sou se
kroàke!.…

Kees luisterde niet meer, stond even droomerig te turen ’t veld òver,
met een been op prikkeldraad. Boven een wijen [295]akkerhoek
vloeide nog wat geel hemellicht, met rooie teere sikkelveeren
doorwuifd.—De nacht dekte donkerder, al donkerder land en
boomen. Reekertje was opgeloopen, stond stil onder het gelige
luchtbrok, in het avondgedroefde, verzonken akkergroen, toch in
duistering van gestalte. Vol klonk Kees’ stem door avondstilte.

—He je t’met gain kerel noodig Reeker?

—Spait main, moar t’met ke’k nog mi main jonges besti of.… In de
pluk.… op tuin.… dan is ’t wá’ aers!.… Bai de groote hoal.… dàn
m’skien.… Moar nou.… ’t is niks daàn, hoor.… f’r wá’ hei je selfers
nie ’n lappie hee?.…

Kees stond te turen, in één houding, schemer-akkers op, waar stilte

wijd-om staarde.…

Wá’ nou.… vroeg die kerel naar de bekende weg?.… Wist ie nie dá’
t’r veur sain geen grond was?.…
—Wá’ nou?.… je wee tog suiver, dat t’r hoast niks niemedal grond
is.… en daa’k niks kraig sonder borg.… al ses.… wá’ ses?.… al tien
keer bi’k weest bai netoàris en bai alderlai volk hier.… moar vast niks
hoor!.… vast niks!.… d’r is nie één die goed wil stoan.… ka’ jai d’r
nie wá’ op finde?.…

Kees had nog wat ouë vriendschap met de Reekertjes. Vroeger had
ie veel vooral voor hèm gedaan bij strooptochten. Nou dacht ie, dat
dìe vent nog wel es wat helpen kon.… Maar „’t speet” Reekers weer
duivels. Stil wrokte de tuinder in zichzelf, dat ie d’r mee begonnen
was. Wat had ie te klesse mit soo’n hongerlijer.… die skooier!.… Nou
ja, vroeger,.. vroeger was vroeger! Toen most hai ook stroope.… Hai
borg?.… dá’ kon ie denke!.… Pas d’r self indroaid.… en dan
ankomme mit soo’n lid!.… Ieder most moar veur s’n aige sorge.…
sien dat tie ’r boven op kwam!.…

Zoo had ’t even stil, in z’n hoofd geredeneerd..

—Neenet Kees, aarzelde z’n stem in de starende schemerstilte van

akkers en straatweg.… dá’ wee je, aa’s ’k je pelsiere ken.… mi d’een
of den aêr.… groag!.… duufels groag!.… Moar borg stoan.… dá’
kennie.… Main waif sou me van veure d’rin, van achter d’ruit
trappe!.… Eenmoal [296]andermoal.… ik hep selfers kooters.… ikke
mó’ main aige rekenskap gaife!.… Eenmoal.… andermoal.… aa’s ’k
je pelsiere ken.… mi d’een of den aêr.… Groag!.. ik erinner main nog
bestig, dá’ je main vroeger.… veul vroeger.… te freete hep gaife.…
da je main op stroop.… wel van de twintig beesies.… tien hep
loate.… eenmoal andermoal Kees.… tjonge.… aa’s ’k wa hep!.…
moar.…

Kees tuurde weer in den akkerschemer, die stiller staarde, verder

naar duin.… Niks zei ie, maar ’t wrokte heet, heet van binnen.
Dá’ tuig! niks had d’een voor d’aêr over, of ze motte wete dat ’t vast
goed gong.… dan.… dan ha’ je je man.… Moar ’n kwinkwanker aa’s
hai, hellepe mi ’n lappie.… ’n skorem sonder rooie duit.… dá’ gong
nie.… Veur d’r aige siel en salighait poere.… Verder kon ieder d’r
krepeere.… wá’ tuig.… nie een die d’r noà je omkeek!.…

Baloorig was Kees doorgesloft, rhytmisch in klosgang langs de

wegstilte.—Stiller droomden de verdonkerde boomen in de
scheemring; ’t gele luchtbrok, boven den tuinder was verbleekt in
groenige vaalheid. Zoele geurtjes wuifden op windefluister aan, door
hakhout en gras. Zachter verzonken de akkers in ’t wije geduister, en
overal rondom ruischte het groote avondzwijgen van land en lanen.
Doodstille huisjes, ver van elkaar, verdoften in sluimerrust, glansden
in teer raampjesgoud van lamplicht, zacht droomrig, als heilige
kluisjes. Voor ’m lag de lange wilgenlaan naar zee in boomschemer,
waar dunne luchtstreep boven waasde, teer-groenig, heel ver.—
Vogeltjes kweelden en weedomden rondom, in zoete zangetjes,
zaligdroeve murmel van vleiende fluitertjes. En nu en dan zeilde ’n
zwaluw, vlak over z’n hoofd naar den grond, de duindonkering in.

Angst en wrevel kwam in z’n hart op, nou ie Wimpie ging zien.
Wrevel om de geloofsfratsen, al begonnen met de Vasten, en de
Maria-maand, Mei.—Woedend was ie geweest dat ’t mannetje den
goeien Vrijdag puur droog broodhomp had geslikkerbikt en niks
meer!—En dàn, dat snikken om z’n kruiske [297]op Asch-
Woensdag.… van stof mòakt.… tot stof sel je weerkeêre.…
Netuurlik!.… Skoàp!.… Wat ’n Paschen en Hemelvoartsdag ’t feur ’t
manneke weust was!

Was de pluktaid d’r moar;.… de oarebaie,.… de peule, de vroege

groentes!.… Wa sou die se smere!.… Femorge had ie Wimpie op ’n
poar kiste mi s’n bedje in ’t sonnetje set.—Veur ’t huisie!.… Wa’ ’n lol
dá’ kereltje had hep!.. Enne.… wat ie bleek sien hep? godskristis.…
kon die d’reis selfers ’n lappie grond kraige?.… Soue se sain nou
moar feur los wille!.… Wa’ da kereltje invalle was!.… een-en-al
been!.… die f’rekte vaste.… bai ieder feestdag! ’t skoap! f’morge hep
ie lache en songe.… mi se ooge knippertje speult teuge de son!.…
In joàre had ie gain licht soo sien.… stakker!.… Enne nou Ant weér
mi’ d’r swangert laif.… Dat tie nou tog nie van d’r afblaive kenne
hep.… Had soo duivels s’n aige sait.… Had ie moar ’n hoekie.… ’n
lappie.… Snof’rjenne wá’ sou die poere!.… Tut ie d’r bai neerviel!.…
Nou niks.… veur ieder kon ie krepeere.… D’r woàre wel meer aa’s
hai.… veul, veul meer!.… moar die krege d’r nog es los werk!.… die
gonge stiekempies noa kerk.… likte pastoor of dominie.… of dokter
of netoaris.… Nee, da gong sàin nie af.… dá’ bleef sain in s’n keel
sitte.… Nou stroope dààn.… ook gain freete.… wá’ nou?.… Dá’ rooit
ná’ niks.… ná’ niks.… aa’s tie nou erais poere gong, ergens wait hier
vandaan!.… kon die d’r moar is de wereld in.… Moar wie holp
sain.… wie?

Enne Wimpie?.… hai sou ’t vast besterrefe.… enne tog.… ’r moar

van komme ’t most.… Waa’s tie nou moar knecht! Se konne ’m veur
sain part soo veul bloedsuige aa’s ze woue.… aa’s tie moar wa
had.… kaik! d’r was ie ’r.…

Tegen ’n duinhoogte, woest naar voren dreigend uit vlakken grond,

diep in ’t pad, lag z’n huisje, donker, met geel lichtje, uitprikkend
achter naakt ruit. Avondlucht, wijd en geheimvol groen-teer
schemerde wijd áán, van de duin-zee.

Angst duizelde in z’n hart, nou ie instappen ging met leege handen,
eeuwig met leege handen.… En woest, met wrevelgevoel, [298]kwam
ie zichzelf opporren! Wat donder! wá’ kon hai ’t helpe!.… Aa’s s’n
waif ’t ’m zuur moake gong, sou die d’r van mekoar splintere.… En
aa’s d’r moer wá’ sai sou die d’r ’n kruk op d’r test stuksloan.…
Gram-zwaar in barsche-zwijg, stapte ie in, kwakte zich op bed,
zonder ’n woord, zonder Wimpie zelfs te durven aankijken.—

’n Week later klompkloste Kees weer in den avond, den weg naar
zee àf, opgeruimd en veerkrachtig. Dirk, z’n broer, had ie
gesproken.. Hij kon meehelpen. Ouë Gerrit had gegromd, en bang-
strak gezeid, dat als Kees op ’t land stond er ongeluk kwam over ’t
huis. Maar Dirk, Piet en Guurt waren vóór ’m, hadden geantwoord
dat ie hongerde, dat ’t zoo niet langer blijven kon; dat ’r te veel werk
was voor hun handen, dat ’r anders toch ’n vent gesteld moest
worden, daalder daags.… En Kees was al heel blij als ie zeven pop
kreeg voor de heele week.—

Nou liep ie rustig naar huis, blij om Wimpie, dat ie eindelijk, eindelijk
heel stil kon zeggen, dat ’r wat was, dat ie ’m ààn kon zien, en z’n
wijf ’m nou es niet kon uitschelden, waar ’t kereltje bij lag.—

Zoet woei lenteavond licht z’n longen in, en telkens even rekte ie
zich de spieren, spande ie z’n kracht, om vooruit te weten of ie ’t nog
wel uithouen zou, of ie nog wel wieden, kruipen, hurken, harken en
spitten kon in den grond.—

Volgende week stond Kees op de Beek.—Z’n vader had ’m niet

gegroet, niet aangekeken zelfs. Ouë Gerrit wist dat Kees kon
aardwroeten in de tuinen als de beste, maar hij had gruwelijk ’t land
aan ’m, was bang voor z’n spullen en Kees’ geloer; geloofde stellig
dat ’r ongeluk op ’t huis lag, als hij in z’n nabijheid werkte. Toch, Dirk
wou Kees hebben, hield wel van den kerel, zonder vast zich
rekenschap te geven, waarom. Blij was ie, dat ’r ’n paar flinke
handen meewerkten, nou de Ouë maar weinig meer hielp. En Guurt
had Kees ’n gehavende broek van Dirk gegeven, met schoone kiel.
[299]
Kees, aan ’t wieden, rustiger nu in z’n arbeid, schoof handig z’n
peulenschoffel tusschen de boonen. Dirk werkte af, rond de rijzen in,
met z’n handen nawiedend, waar de schoffel niet bij kon.

De zon stond al hoog, en hitte dampte er òp uit de zweetkoppen der

werkers, die gloeiden, pal in ’t zonnegesteek. Dirks blonde kop stond
in glans, en de rossige vlekken er in, brandden als
schedelvlammetjes achter z’n petje. Kees, reuzig, met ’n vuil-gelen
strooien hoed, schonkigde boven de rijzen uit, die knoesterig en
kaal-vermergeld, in het sappige gewas en kleurlicht, dorden. De
lichtgroene aardbei-bedden, akker aan akker, omrasterd van
prachtkleur verglinsterende hagenwanden, als ingesloten tuinen,
dampten uitgestrekt, met warrelende witte bebloeseming. Overal op
de akkers rond de werkers, vlekten kleuren in ’t sappige groen, rood,
wit en hoog glansgeel gespikkeld van bloemen en bloesem, licht-blij
daverend in ’t zonnegevonk.—

Vijandige oom Hassel stond ’n greppel verder met z’n zoons,

zwaargebouwde kerels blauwkielen, bedrijvig wroetend in de aarde.
Ouë Gerrit kromde met den rug naar z’n broer toe, dol jaloersch,
zwellend van gift op al wat oom Hassel had en deed, glunderig
loerend naar z’n akkers, die met sla en aardbeien voor waren in
groei. Ook frischte al ’t diep-groen sier-loof van wortelen bij ’m op.

Dat maakte Gerrit helsch. Hij wou ’t zijn kerels wel wat uit den grond
zien trekken, zoodat ’t gauw, heel gauw ver boven teelt van z’n broer
uit zou staan.—Toch was ie blij dat bij hèm ten minste ’n hoek
rhabarber al hoog in stengel en blad bloeide, prachtig jong, vlak voor
den neus van z’n broer, waar die op kijken moest, terwijl bij dièn de
rhabarber, laag in ’t blad, kwijnde.—Telkens loerde Gerrit stilletjes en
voorzichtig, om te zien, glunderig of broer Hassel niet naar z’n
rhabarber keek.… En telkens ook keek z’n broer naar hem, of Gerrit
niet naar zijn aarbeien en wortels loenschte. Dan stootten ze op
elkaar in met hun loer, keken ze weer tegelijk, strak voor hun uit, met
woedende gezichten, omdat geen van de twee wou [300]laten zien,
dàt er haat, jaloerschheid tusschen hen was, ze iets om elkander
gaven.

Oom Hassel stond te schoffelen, groote magere vent, in gelig

werkhemd.—

Drie kerels, buiten z’n zoons had ie al in dienst voor rooien en

wieden.—

Z’n oudste Willem, keek uit naar de rooiers, die hurkend, diepe
geulen slagwielden in ’t zand, met hun knieën. Gretig graaiden hun
handen in den stuifgrond, in zware rukkende, klauwige scheuren de
aarde omwoelend, om de bollen met wortelfijn draadnet er uit te
graven.—Een rooier zong dronkemansliedje, onder het wroetend
uitstuiven van den heeten zandgrond, in klauwigen grabbel. Piet
Hesse, naast ’m, klokte gretig koue koffie uit z’n kruik, naar binnen.

—Hesse, wèrk! nijdigde Willem bazig.… dá’ lange suipe van jou kost
geld.…

—Nou seg!.… aa’s je me nou! verontwaardigde in woestdriftigen kijk

daggelder terug. Maa’g ik nou nie suipe?.…

—En jai kerel, jai skreeuwt de heule buurt op ’n klus.… ikke sou
main stroatje d’rais dichtknaipe ’n uurtje.… is dâ singe?!.…

Nijdig had Willem Hassel z’n bazig praatje uitgeschamperd,

negeerend ’t brutaal kijken van Piet Hesse.—Kalm geweerde ie z’n
schoffel op schouder, liep ie heen en weer, en stil-bedrukt keken de
andere werkers òp naar de blinkige staalstreep van z’n schoffelmes.
Angstige, kruiperige valschheid zat er in hun plotselinge stilte. Niet
één van de groote kerels, die iets tegen durfde zeggen, of ze