Rock Mechanics and Engineering

Volume 2 Laboratory and Field Testing

1st Edition Xia-Ting Feng
Visit to download the full and correct content document:
https://textbookfull.com/product/rock-mechanics-and-engineering-volume-2-laboratory
-and-field-testing-1st-edition-xia-ting-feng/
More products digital (pdf, epub, mobi) instant
download maybe you interests ...

Rock Mechanics and Engineering, Volume 4: Excavation,

Support and Monitoring 1st Edition Xia-Ting Feng

https://textbookfull.com/product/rock-mechanics-and-engineering-
volume-4-excavation-support-and-monitoring-1st-edition-xia-ting-
feng/

Rock Mechanics and Engineering Volume 5 : Surface and

Underground Projects 1st Edition Xia-Ting Feng

https://textbookfull.com/product/rock-mechanics-and-engineering-
volume-5-surface-and-underground-projects-1st-edition-xia-ting-
feng/

Rock Mechanics and Engineering Volume 1 Principles 1st

Edition Feng

https://textbookfull.com/product/rock-mechanics-and-engineering-
volume-1-principles-1st-edition-feng/

Rock Mechanics and Rock Engineering, Volume 2:

Applications of Rock Mechanics - Rock Engineering 1st
Edition Ömer Aydan

https://textbookfull.com/product/rock-mechanics-and-rock-
engineering-volume-2-applications-of-rock-mechanics-rock-
engineering-1st-edition-omer-aydan/
Rock mechanics and engineering Volume 3, Analysis,
modeling & design 1st Edition Feng

https://textbookfull.com/product/rock-mechanics-and-engineering-
volume-3-analysis-modeling-design-1st-edition-feng/

Rock Mechanics and Rock Engineering, Volume 1:

Fundamentals of Rock Mechanics 1st Edition Ömer Aydan

https://textbookfull.com/product/rock-mechanics-and-rock-
engineering-volume-1-fundamentals-of-rock-mechanics-1st-edition-
omer-aydan/

Civil Engineering Materials: Introduction and

Laboratory Testing 1st Edition Islam

https://textbookfull.com/product/civil-engineering-materials-
introduction-and-laboratory-testing-1st-edition-islam/

Novel Issues on Unsaturated Soil Mechanics and Rock

Engineering Laureano R. Hoyos

https://textbookfull.com/product/novel-issues-on-unsaturated-
soil-mechanics-and-rock-engineering-laureano-r-hoyos/

Mechanics of Materials Formulas and Problems

Engineering Mechanics 2 1st Edition Dietmar Gross

https://textbookfull.com/product/mechanics-of-materials-formulas-
and-problems-engineering-mechanics-2-1st-edition-dietmar-gross/
Rock Mechanics and Engineering
Rock Mechanics and Engineering

Volume 2: Laboratory and Field Testing

Editor

Xia-Ting Feng
Institute of Rock and Soil Mechanics, Chinese Academy of Sciences,
State Key Laboratory of Geomechanics and Geotechnical Engineering,
Wuhan, China
CRC Press/Balkema is an imprint of the Taylor & Francis Group, an informa business
© 2017 Taylor & Francis Group, London, UK
Typeset by Integra Software Services Private Ltd
Printed and bound in Great Britain by Antony Rowe (A CPI-group Company),
Chippenham, Wiltshire
All rights reserved. No part of this publication or the information contained
herein may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any
form or by any means, electronic, mechanical, by photocopying, recording or
otherwise, without written prior permission from the publisher.
Although all care is taken to ensure integrity and the quality of this publication
and the information herein, no responsibility is assumed by the publishers nor
the author for any damage to the property or persons as a result of operation
or use of this publication and/or the information contained herein.
Library of Congress Cataloging-in-Publication Data
Applied for
Published by: CRC Press/Balkema
P.O. Box 11320, 2301 EH Leiden, The Netherlands
e-mail: [email protected]
www.crcpress.com – www.taylorandfrancis.com
ISBN: 978-1-138-02760-2 (Hardback)
ISBN: 978-1-315-36425-4 (eBook)
Cover Photo: Rock Core Sample in Rock Mechanics Laboratory with Piece of
Crack Sample in Bucket.
Copyright: Namthip Muanthongthae
Courtesy of: www.shutterstock.com
Contents

Foreword ix
Introduction xi

Triaxial or True-triaxial Tests under Condition of Loading

and Unloading 1

1 Introductory longer review for rock mechanics testing methods 3

R. ULUSAY & H. GERCEK

2 Progress and applications of rock true triaxial testing systems 67

X. LI, A. WANG & L. SHI

3 Rockburst concept and mechanism 97

M.C. HE, G.L. ZHU & W.L. GONG

4 Laboratory acoustic emission study review 115

X.L. LEI

5 Damage of rock joints using acoustic emissions 153

Z. MORADIAN

Joint Tests 177

6 Morphological parameters of both surfaces of coupled joints 179

C. PING, L. JIE & F. XIANG

7 Rock joints shearing testing system 217

Y. JIANG
vi Contents

Dynamic and Creep Tests 251

8 Coupled static and dynamic test 253

X.B. LI, M. TAO, L. WENG & Z.L. ZHOU

9 Dynamic behavior 285

C. MENNA, D. ASPRONE & E. CADONI

10 Dynamic rock failure and its containment 305

T.R. STACEY

11 Tests on creep characteristics of rocks 333

Ö. AYDAN, T. ITO & F. RASSOULI

Physical Modeling Tests 365

12 Physical, empirical and numerical modeling of jointed rock

mass strength 367
P.H.S.W. KULATILAKE

13 Some recent progress in physical modeling of rock stability

of tunnels or underground caverns in China 395
W.S. ZHU, Q.Y. ZHANG, L.P. LI & Y. LI

Field Testing and URLs 431

14 Underground research laboratories 433

J.S.Y. WANG, X-T. FENG & J.A. HUDSON

15 The Mont Terri rock laboratory 457

P. BOSSART, F. BURRUS, D. JAEGGI & C. NUSSBAUM

16 Thermal properties and experiment at Äspö HRL 499

J. SUNDBERG

17 Excavation response studies at AECL’s underground research

laboratory—1982 to 2010 531
R.S. READ
 Contents vii

18 URL and rock mechanics in Finland 567

E. JOHANSSON

19 The Meuse/Haute-Marne underground research Laboratory:

Mechanical behavior of the Callovo-Oxfordian claystone 593
G. ARMAND, F. BUMBIELER, N. CONIL, S. CARARRETO, R. DE LA VAISSIÈRE,
A. NOIRET, D. SEYEDI, J. TALANDIER, M.N. VU & J. ZGHONDI

Series page 633

Foreword

Although engineering activities involving rock have been underway for millennia, we
can mark the beginning of the modern era from the year 1962 when the International
Society for Rock Mechanics (ISRM) was formally established in Salzburg, Austria.
Since that time, both rock engineering itself and the associated rock mechanics research
have increased in activity by leaps and bounds, so much so that it is difficult for an
engineer or researcher to be aware of all the emerging developments, especially since
the information is widely spread in reports, magazines, journals, books and the inter-
net. It is appropriate, if not essential, therefore that periodically an easily accessible
structured survey should be made of the currently available knowledge. Thus, we are
most grateful to Professor Xia-Ting Feng and his team, and to the Taylor & Francis
Group, for preparing this extensive 2017 “Rock Mechanics and Engineering” com-
pendium outlining the state of the art—and which is a publication fitting well within the
Taylor & Francis portfolio of ground engineering related titles.
There has previously only been one similar such survey, “Comprehensive Rock
Engineering”, which was also published as a five-volume set but by Pergamon Press
in 1993. Given the exponential increase in rock engineering related activities and
research since that year, we must also congratulate Professor Feng and the publisher
on the production of this current five-volume survey. Volumes 1 and 2 are concerned
with principles plus laboratory and field testing, i.e., understanding the subject and
obtaining the key rock property information. Volume 3 covers analysis, modelling and
design, i.e., the procedures by which one can predict the rock behaviour in engineering
practice. Then, Volume 4 describes engineering procedures and Volume 5 presents a
variety of case examples, both these volumes illustrating ‘how things are done’. Hence,
the volumes with their constituent chapters run through essentially the complete
spectrum of rock mechanics and rock engineering knowledge and associated activities.
In looking through the contents of this compendium, I am particularly pleased that
Professor Feng has placed emphasis on the strength of rock, modelling rock failure,
field testing and Underground Research Laboratories (URLs), numerical modelling
methods—which have revolutionised the approach to rock engineering design—and
the progression of excavation, support and monitoring, together with supporting case
histories. These subjects, enhanced by the other contributions, are the essence of our
subject of rock mechanics and rock engineering. To read through the chapters is not
only to understand the subject but also to comprehend the state of current knowledge.
I have worked with Professor Feng on a variety of rock mechanics and rock engineer-
ing projects and am delighted to say that his efforts in initiating, developing and seeing
x Foreword

through the preparation of this encyclopaedic contribution once again demonstrate his
flair for providing significant assistance to the rock mechanics and engineering subject
and community. Each of the authors of the contributory chapters is also thanked: they
are the virtuosos who have taken time out to write up their expertise within the
structured framework of the “Rock Mechanics and Engineering” volumes. There is
no doubt that this compendium not only will be of great assistance to all those working
in the subject area, whether in research or practice, but it also marks just how far the
subject has developed in the 50+ years since 1962 and especially in the 20+ years since
the last such survey.

John A. Hudson, Emeritus Professor, Imperial College London, UK

President of the International Society for Rock Mechanics (ISRM) 2007–2011
Introduction

The five-volume book “Comprehensive Rock Engineering” (Editor-in-Chief, Professor

John A. Hudson) which was published in 1993 had an important influence on the
development of rock mechanics and rock engineering. Indeed the significant and
extensive achievements in rock mechanics and engineering during the last 20 years
now justify a second compilation. Thus, we are happy to publish ‘ROCK
MECHANICS AND ENGINEERING’, a highly prestigious, multi-volume work,
with the editorial advice of Professor John A. Hudson. This new compilation offers
an extremely wide-ranging and comprehensive overview of the state-of-the-art in rock
mechanics and rock engineering. Intended for an audience of geological, civil, mining
and structural engineers, it is composed of reviewed, dedicated contributions by key
authors worldwide. The aim has been to make this a leading publication in the field,
one which will deserve a place in the library of every engineer involved with rock
mechanics and engineering.
We have sought the best contributions from experts in the field to make these five
volumes a success, and I really appreciate their hard work and contributions to this
project. Also I am extremely grateful to staff at CRC Press / Balkema, Taylor and
Francis Group, in particular Mr. Alistair Bright, for his excellent work and kind help. I
would like to thank Prof. John A. Hudson for his great help in initiating this publica-
tion. I would also thank Dr. Yan Guo for her tireless work on this project.

Editor
Xia-Ting Feng
President of the International Society for Rock Mechanics (ISRM) 2011–2015
July 4, 2016
Triaxial or True-triaxial Tests under
Condition of Loading and Unloading
Chapter 1

Introductory longer review for rock

mechanics testing methods
R. Ulusay 1 & H. Gercek 2
1
Department of Geological Engineering, Hacettepe University, Ankara, Turkey
2
Department of Mining Engineering, Bulent Ecevit University, Zonguldak, Turkey

Abstract: Rock mechanics involves characterizing the strength of rock material and the
geometry and mechanical properties of the natural discontinuities of the rock mass.
Rock engineering is concerned with specific engineering circumstances, for example,
how much load will the rock support and whether reinforcement is necessary. Since the
establishment of the International Society for Rock Mechanics (ISRM) in the 1960s,
there have been important scientific developments and technological advances both in
rock mechanics and rock engineering. Particularly, modeling of rock behavior, design
methodologies for rock structures and rock testing methods are the main issues in these
developments and advances. The models developed depend considerably on the input
parameters such as boundary conditions and material, discontinuity and rock mass
properties. For this reason, establishing how to obtain these input parameters for a
particular site, rock mass and project is important. In this chapter, first, a brief
historical account of material testing is given with a special emphasis on the evolution
of testing of rocks. Next, rock mechanics testing methods including those for rock
material, discontinuities and rock masses are critically reviewed in terms of laboratory
and in-situ tests. Then, standardization of rock testing methods is mentioned within the
context of the Suggested Methods (SMs) by the ISRM. Finally, current developments
and future trends in rock testing methods are briefly discussed.

1 INTRODUCTION

Rocks have been used as a construction material since the dawn of civilization and
different structures have been built in or on rock. The term “rock mechanics” refers to
the basic science of mechanics applied to rocks. While the term “rock engineering”
refers to any engineering activity involving rocks, in other words, or the use of rock
mechanics in rock engineering within the context of civil, mining and petroleum
engineering such as dams, rock slopes, tunnels, caverns, hydroelectric schemes,
mines, building foundations etc. (Hudson & Harrison, 2000). Table 1 shows main
areas of application of rock engineering.
The application of mechanics on a large scale to a pre-stressed, naturally occurring
material is the main factor distinguishing rock mechanics from other engineering dis-
ciplines. Although, as early as 1773, Coulomb included results of tests on rocks collected
from France in his paper (Coulomb, 1776; Heyman, 1972), the subject of rock mechanics
started in the 1950s from a rock physics base and gradually became a discipline in its own
Table 1 Main areas of applications of rock engineering.

Eng’g Underground Surface

Mining • Design and support of long-term (galleries, Open-pit planning and design
shafts, etc.) and short-term (gate roads, • Stability of rock slopes
etc.) service openings • Bench design
• Design and support of production • Road design
excavations (e.g. longwalls, stopes,
room-and-pillar panels, etc.)
• Design of pillars for room-and-pillar works,
long-wall panels, shafts, etc.
• Surface effects (i.e. subsidence) due to
underground excavations
• Rock or coal bursts, acoustic emission
Fragmentation (i.e. breaking, crushing, grinding) of rocks for mineral processing
Drilling, blasting, fracturing, cutting, digging, ripping, etc.
Civil Design and support of tunnels for Stability of rock slopes
• Transportation (road, railway, subway, (natural or man-made) for
navigational) • highways or railways
• Conveyance (water, drainage, sewer) • canals
• Utility (water, electricity, cable, gas) • etc.
• Power plants (access, intake, pressure,
tailrace, etc.)
Design and support of caverns for Rock foundations for
• Energy and science • buildings,
– Hydroelectric power plants • dams,
– Nuclear power plants • bridges,
– Research facilities (e.g. CERN, neutrino • etc.
detector)
• Storage
– Oil, water, natural gas, compressed air
– Waste (chemical, nuclear)
– Others (grain, food, etc.)
• Public
– Dwellings, train or subway stations,
parking garages
– Shopping, cultural, and sports centers
– Offices, factories
• Defense
– Public (shelters, storage)
– Military (arms, ammunition, vehicles, planes)
– Nuclear (ICBM silos, defense command
centers)
Petroleum & • Mechanical properties and behavior of cap
Natural Gas and reservoir rocks
• Drilling wells
• Design and stability of wellbores
• Hydro fracturing
 Introductory longer review for rock mechanics testing methods 5

right during the 1960s. Rock mechanics was born as a new discipline in 1962 in Salzburg,
Austria, mainly by the efforts of Professor Leopold Müller and he officially endorsed it at
the first congress of the International Society for Rock Mechanics (ISRM) in 1966.
Since the formation of the ISRM, there have been many developments and techno-
logical advances in both rock mechanics and rock engineering. Nevertheless, the
subject remains essentially concerned with rock modeling behavior, whether as a
research subject or to support the design of structures to be built on or in rock masses.
The models developed depend critically on the input parameters, such as boundary
conditions (e.g., in-situ stresses), intact rock (rock material) and rock mass properties.
Laboratory and in-situ (field) tests provide important inputs for rock modeling and
rock engineering design approaches. Therefore, for proper consideration given to most
economical and safe performance of rock engineering project, adequate information on
the properties of surface and subsurface rocks must be available. Correct evaluation of
the properties of rock material and rock mass frequently requires laboratory and in-situ
tests, supplemented with a high degree of experience and judgment.
Mechanical testing of materials has been carried out since about 1500 and testing
machines have been in existence since the early 18th century (Timoshenko, 1953; Gray,
1988). In the 1920s, Josef Stini was probably the first to emphasize the importance of
structural discontinuities as related to the engineering behavior of rock masses. Other
notable scientists and engineers from a variety of disciplines, such as Von Karman
(1911), King (1912), Griggs (1936), Ide (1936), and Terzaghi (1946) worked on the
failure of rock materials (Hoek, 2007). In 1921 and 1931, Griffith proposed his theory
of brittle material failure (Griffith, 1921) and Bucky started using a centrifuge to study
the failure of mine models under simulated gravity loading, respectively. However,
after the formal development of rock mechanics as an engineering discipline in the early
1960s, better understanding of the importance of rock mechanics in engineering
practice, increasing demands from rock engineering studies and rapid advances in
technology resulted in development of a number of laboratory and in-situ rock testing
methods.
In this chapter, first, a brief historical account of material testing is given with a
special emphasis on the evolution of testing of rocks. Next, rock mechanics testing
methods are reviewed in terms of laboratory and in-situ tests. Then, standardization of
rock testing methods is mentioned within the context of the Suggested Methods (SMs)
by the ISRM. Finally, current developments and future trends in rock testing methods
are briefly discussed.

2 HISTORICAL BACKGROUND

Interest in materials had begun and mechanical testing procedures possibly have been
developed thousands of years ago during one of the eras when large-scale wood and
stone structures were being built. Mankind has been utilizing rocks in different forms
since early times. The earlier uses involved the natural caves and cliffs for accommoda-
tion and protecting people against their enemies. They also utilized rocks as excavation,
cutting, fighting tools and creating fires through friction of rock. Although some of
them were initially accidental findings, they later improved their knowledge and knew
what type of rocks could be used. The positive science, which constitutes the basics of
6 Ulusay & Gercek

(a) (b) (c)

Figure 1 Examples of man-made historical cliff settlements and underground structures caved in rocks:
(a) a cliff settlement and (b) an underground city in Cappadocia (Turkey), and (c) a rock-hewn
settlement in Bezelik (East Turkmenistan) (Aydan, 2012).

rock mechanics and rock engineering of the modern time, is said to have been started
following the Renaissance period. However, it is quite arguable who were the pioneers of
mechanical laws governing solids and fluids and their testing and monitoring techniques
in view of huge engineered structures related to rock built in the lands of Turan, China,
India, Middle East, Egypt, Central America, Peru as well as Roman and old Greek lands
and some of which were built more than thousands years ago with a high precision of
modern days (Figure 1). These achievements could not be simply intuitive and an
experience only, and there is no doubt that there were some mechanics and mathematics
behind in their achievements, which need further through investigations to understand
our achievements in rock mechanics and rock engineering. All these earlier civilizations
had precise unit systems for measuring physical quantities, angles and time, which were
the most fundamental elements of testing and monitoring in the past.
Da Vinci (ca. 1500) tested the tensile strength of wire, and his note “Testing the
Strength of Iron Wires of Various Lengths” was the first record of mechanical testing
(Figure 2a). He also studied the strength of columns and the influence of the width and
length on the strength of a beam. During the 16th and 17th centuries, some experiments
on mechanical properties of materials were carried out with simple testing apparatus.
Galileo (1638) presented the first serious mathematical treatment of the elastic strength
of a material in a structure subjected to bending (Loveday et al., 2004). He also
considered the strength of stone columns and this is illustrated in the well-known
drawing that appeared in his Discorsi e Dimostrazioni Matematiche published in
Leiden (Figure 3b), as discussed by Todhunter & Pearson (1886). Young (1773–1829)
is associated with the measurement of the modulus of elasticity of materials. One of the
earliest machines used for the systematic measurement of tensile strength was developed
by a Dutch physicist Van Musschenbroek (1729) at the University of Leiden.
The first rock mechanics experimental studies were performed by Gauthey, who built a
testing machine using the lever system and measured the compressive strength of cubic
specimens (Figure 3c), in about 1770 for the design of the pillars for the Sainte Genevieve
Church in Paris. Gauthey noted that the compressive strength of longer specimens was
lower than the cube strength (Hudson et al., 1972). The systematic assessment of the
strength of materials at high temperatures was an important contribution by Fairbairn
 Introductory longer review for rock mechanics testing methods 7

(a) (b)
a

b
B

(c) (d)

b a a

b a
a

Figure 2 (a) Da Vinci’s testing setup for the tensile strength testing of iron wires (a: wire, b: basket, c:
hopper with sand) (after Lund & Byrne, 2001), (b) Galileo’s illustration of tensile test (after
Timoshenko, 1953), (c) Gauthey’s testing machine (after Timoshenko, 1953), (d) a testing
machine of the 1880s (after Abbott, 1884).

(1856). David Kirkaldy also made an important contribution to the determination of the
strength of materials by designing and building a large horizontal hydraulic testing
machine in order to undertake testing to uniform standards (Smith, 1982) and it was
used in the first commercial testing laboratory of Kirkaldy in London. A typical testing
machine of the 1880s is shown in Figure 3d.
During the early part of the 20th century, interesting work on the failure of rock
materials was conducted by Von Karman (1911) and King (1912) in Europe and
Griggs (1936) and Handin (1953) in the US, playing pioneering roles in the devel-
opment of high pressure loading testing machines. In experimental rock mechanics,
important developments were performed between 1945 and 1960, based on labora-
tory large-scaled experimental works by Mogi (1959), the studies on friction of
discontinuities by Jaeger (1959, 1960) and large-scale triaxial tests performed by
8 Ulusay & Gercek

(a) (b)

Soft machine
Load

Stress
unloading
Energy that can
be absorbed by
the rock specimen Class I
shortened by DH
Stiff
machine Unloading of Class II
unloading rock specime

DH Displacement Strain

Figure 3 (a) Comparison of load-displacement curves obtained from stiff an soft machines (arranged
from Hudson, 1989), (b) Complete load-displacement curves for rock samples under uniaxial
compression obtained by Wawersik (1968) using a stiff testing machine to identify the so-
called ‘kick-back’ or Class II post-peak response of very brittle rock.

Blanks & McHenry (1945), and Golder & Akroyd (1954). In addition, the studies by
Rocha et al. (1955) and John (1962) motivated a more common use of large scale
field shear testing of rock discontinuities in many parts of the world. In the absence of
modern fracture mechanics theory and scaling laws, Professor Fernando L.L.B.
Carneiro from Brazil, tried to establish a correlation between compressive strength
and flexural tensile strength. In 1943, a challenging engineering problem inspired
Carneiro to develop a new test method that is known as the Brazilian test (Fairbairn &
Ulm, 2002).
Another important advance in rock testing was the development of stiff and servo-
controlled testing machines. In 1966, it was recognized that the stiffness of the testing
machine (relative to the slope of the post-peak load-displacement curve) determined
whether failure of the specimen is stable or unstable. A soft machine causes sudden
failure by the violent release of stored strain energy, i.e. by the testing system itself
(Figure 3a). In their state of the art review, Hudson et al. (1972) indicated that the
advantage of developing stiff testing machines was first suggested by Spaeth (1935).
In 1969, complete load-displacement curves for rock samples under uniaxial com-
pression was obtained by Wolfgang Wawersik using the stiff testing machine which
was first developed by Cook at the Chamber of Mines (South Africa) and then
modified by Wawersik to increase its stiffness. By adding simple ‘post-peak control
jacks’ between the lower and basal crossheads to oppose the rapid release of cross-
head energy during the post-peak unloading regime, Wawersik was able to obtain the
response illustrated in Figure 3b and to identify the so-called Class II post-peak
response of very brittle rock (Wawersik, 1968). Then, laboratory tests on machine
stiffness and rock failure and the development of such machines were continued by
several investigators (e.g., Cook, 1965; Bieniawski, 1966; Waversik & Fairhurst,
1970; Hudson et al., 1971; Martin, 1997).
After the establishment of the ISRM Commission on Testing Methods in 1966, a
number of laboratory and field testing methods to be used in rock engineering were
developed and/or improved with the efforts of the Commission, its Working Groups
and cooperation among other ISRM Commissions (ISRM, 1981, 2007, 2014), based
 Introductory longer review for rock mechanics testing methods 9

on the previous experiences and new developments in technology. These methods are
briefly given in Section 3. In this period, the use of computerized methods of test control
and automatic test data collection and analysis also became popular and some experi-
mental contributions were made on the determination of shear strength (e.g., Barla
et al., 2007) and deformability characteristics.
For small scale excavations in rock, the data obtained for the intact rock from
laboratory testing might be sufficient to carry out an adequate design. However, rock
is usually intersected by many geological planes of weakness and, if a significant
number of these is involved in the excavation, intact rock data alone will not be
sufficient. The properties and number of these weaknesses will modify the behavior of
the rock mass to such an extent that the behavior of the intact rock may become
almost irrelevant. This situation suggested that laboratory tests can quantify the
behavior of intact rock and the extension of this approach to quantify rock mass
behavior is to carry out large-scale in-situ (field) tests. Therefore, in addition to rock
mechanics laboratory methods, particularly after the establishment of the ISRM,
in-situ (field) tests were considered to also have vital importance in rock engineering
applications and they gained an increasing popularity both in research and practice.
This was a result of inevitable appreciation of the differences between the mechanical
behaviors of intact rock and rock mass, as well as the realization of scale effect.
From the second half of the 20th century to the present, important contributions were
made to the development and improvement of the in-situ testing methods. One of the
categories considered in in-situ tests includes the tests used for determining in-situ
deformability of rock masses, such as plate loading, flat jack and dilatometer tests
which are discussed in Section 3.2.
The other category of in-situ methods commonly applied in rock engineering practice
is geophysical techniques. The main emphasis of geophysical surveys in the formative
years was for petroleum and mineral exploration. From the 1950s until the present time,
the geophysical methods have enjoyed an increasing role in geotechnical projects, and
now are used in an almost routine manner to provide information on site parameters,
such as in-situ dynamic properties, depth to and condition of rock that in some instances
are not obtainable by other methods, degree of saturation, chemistry, and thermal
properties of rocks, etc. Since 1981, a number of geophysical methods were accepted
as ISRM SMs (ISRM, 1981, 2007) and now are being commonly used in practice. For the
last two decades, seismic imaging has had an increasing popularity particularly as it
relates to rock-burst investigations (Young, 1993).
The behavior of rocks is significantly influenced by the in-situ stress field and other
factors such as water, which are also usually subject to significant local and regional
variability. The need for understanding of in-situ stresses in rocks has been recognized by
engineers and geologists for a long time, and many methods to measure these stresses
have been proposed since the early 1930s. One of the earliest measurements of in-situ
stresses using surface relief methods was reported by Lieurance (1933, 1939) from the US
Bureau of Reclamation in Denver. Pierre Habib was involved in the development and
application of the flat jack method as early as 1950 (Habib, 1950; Mayer et al., 1951;
Habib & Marchand, 1952), and this method was also used to measure the in-situ moduli
of rock masses (Habib, 1950), as were dynamic methods (Brown & Robertshaw, 1953;
Evison, 1953). After the 1960s a wide range of methods of rock stress measurement had
been developed. These methods, such as hydraulic fracturing, the CCBO (Compact
10 Ulusay & Gercek

Intact Rock Blocks

1 , 2 , 3 : Discontinuity Sets Intact Rock
Bedding Blocks
Planes

2 1
Weathered 2 3
Zone Fault Rock Mass
1
Discontinuities
3

Rock Mass

Figure 4 Rock mass and its two elements (intact rock and discontinuities).

Conical-ended Borehole Overcoring) technique, other overcoring methods, the flat jack
method and other issues considered in-situ stress measurements were also accepted as
ISRM SMs and published by the ISRM (ISRM, 2007, 2014; Sugawara & Obara, 1999;
Hudson et al., 2003; Sjöberg et al., 2003; Haimson & Cornet, 2003; Christiansson &
Hudson, 2003; Stephansson & Zang, 2012).

3 ROCK TESTING METHODS

The rock mass is composed of intact blocks of rock separated by discontinuities such
as bedding planes, joints, schistosity planes, faults and sheared zones (Figure 4).
These rock blocks may vary from fresh and unaltered rock to highly decomposed
and disintegrated rock. Under applied stresses, the rock mass behavior is generally
governed by the interaction of the intact rock blocks with the discontinuities. By
considering the rock mass itself and its two elements, rock testing methods can mainly
be categorized into three groups, such as tests on intact rock, discontinuities, and rock
masses. Intact rock properties and those of smooth and slickensided discontinuities
can be determined with the aid of laboratory tests. But, since the strength of rock
masses depends on the nature of both intact rock material and discontinuities, and
due to the difficulties in sampling from rock masses and scale effect, determination of
geomechanical properties of rock masses is one of the main problems in rock engi-
neering. In other words, it is often difficult to explain the behavior of a rock structure
designed on the basis of intact rock properties determined in the laboratory. This
requires field measurements for rock masses.
In addition, knowledge of in-situ stresses has a vital importance in most rock
engineering studies. Although initial estimates can be made based on simple guidelines,
field measurements of in-situ stresses are the only true guide for critical structures.
Therefore, in terms of testing environment, rock mechanics tests can also be categor-
ized as “laboratory tests” and “in-situ (field) tests”. These methods are known as direct
methods. However, there are also indirect methods, such as empirical correlations and
estimations from some rock mass classifications, combination of rock material and
discontinuity properties using analytical and numerical methods and back-analyzing
using field observations.
In the following sub-sections, mainly based on the available ISRM SMs, direct tests
and the typical applications of the intact rock, discontinuities and rock mass properties
in rock engineering are briefly reviewed.
 Introductory longer review for rock mechanics testing methods 11

3.1 Laboratory tests

Rock mechanics laboratory tests are performed to determine a physical and/or mechan-
ical property of intact rock or discontinuity. The property determined by the test is
generally used for
(a) classification and characterization of intact rock and
(b) rock engineering design by analytical, numerical and empirical (e.g. rock mass
classification systems) methods.

3.1.1 Laboratory tests on intact rock

The laboratory test methods for intact rock are mainly divided into two categories:
(a) Classification and characterization tests:
(a.1) Unit weight, porosity, water content, absorption (physical properties) tests
(a.2) Hardness tests (Schmidt rebound hardness, Shore hardness, indentation
hardness index)
(a.3) Strength index tests (point load strength index, block punch strength
index, needle penetration index)
(a.4) Resistance to abrasion (Cerchar abrasivity index, Los Angeles abrasion)
(a.5) Uniaxial compressive strength (UCS) and deformability tests
(a.6) Other index tests (slake durability index, swelling index)
(a.7) Sound velocity tests
(a.8) Permeability
(b) Fundamental tests to determine intact rock properties to be used in rock engi-
neering design:
(b.1) UCS and deformability (Young’s modulus and Poisson’s ratio) tests
(b.2) Triaxial compressive strength test (shear strength of rock material)
(b.3) Tensile strength tests (direct and Brazilian tests)
(b.4) Creep tests (time dependent properties)
Typical applications of the intact rock properties are given in Table 2, where only
those properties determined by the ISRM SMs are considered.
Index properties most closely relate to the behavior of intact rock, but are of lesser
importance and require caution when used in the prediction of rock mass behavior.
Index properties of intact rock are generally used; (i) to further aid in geo-engineering
classification and as indicators of rock mass behavior, (ii) to provide a measure of the
“quality” of the rock, and (iii) to indirectly estimate fundamental rock properties by
empirical relationships.
Although index tests are cheap and can be performed quickly, they do not determine
an intrinsic rock property and are not considered in rock engineering design.
Determination of the engineering properties of rocks is an important part of rock
engineering studies and is conducted with the aid of fundamental laboratory tests listed
above. Rock engineer should consider whether emphasis is to be placed on index tests,
fundamental tests or combination of the two. Some standards (such as of ASTM) and
suggested methods (such as of ISRM) provide guidance related to the specific proce-
dures for performing these laboratory tests.
Table 2 Typical applications of intact rock properties based on the current ISRM SMs.

Property Symbol Typical Applications

Physical Density ρ General, 1, 2, 6 1. Classification of intact rock
Porosity n General, 1, 2 2. Empirical estimation of other
Water Content w General, 2 material properties
Permeability k Flow of fluids 3. Empirical estimation of rock mass
through rock properties
Mechanical Strength Static Uniaxial Compressive σc 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9 4. Parameter for failure criteria
Strength (UCS) 5. Input for rock mass classification
systems
Tensile Direct σt 1, 2, 4, 6
6. Input for static stress analysis
Strength Brazilian σtB 7. Input for dynamic stress analysis
Dyn. UCS and Brazilian Tensile Strengths by Split- (σc)dyn 2, 7 8. In-situ stress estimation &
Hopkinson Pressure Bar (σtB)dyn measurement
Triaxial Compressive Strength σ = f (p) Determination of 9. Mechanical excavation studies
Direct Shear Strength τ = f (σ) cohesion & angle of 10. Weathering properties
internal friction, 4
Complete Stress-Strain Curve in Uniaxial σ = f (εa) Studies on intact p: confining pressure
Compression σ = f (εd) rock behavior σ: normal stress
τ: shear stress
Deformability Stat. Young’s Modulus E 1, 6
t: time
Poisson’s Ratio ν 1, 6, 8 ε: strain
Dyn. Propagation Velocities of Elastic (P- & S-) vP Determination of εa: axial strain
Waves vS Edyn & νdyn, 3, 7 εd: diametric strain
Creep Creep Characteristics in Uniaxial, Triaxial ε = f (t) Time-dependent
Comp. & Brazilian Tests stress analysis
Fracture Mode I Chevron Bend Specimen KCB Rock fracture
Toughness Short Rod Specimen KSR mechanics studies
Cracked Chevron Notched Brazilian Disk KIC
Specimen
Notched Semi-Circular Bend Specimen KISCB &
(Static & Dynamic) KIC (t)
Mode II Punch-Through Shear with Confining KIIC
Pressure
Index Strength Point Load Strength Index IS(50) 1, 2, 5
Block Punch Strength Index BPI 1, 2
Needle Penetration Index NPI 2, 10
Hardness Schmidt Rebound Hardness SRH 1, 2, 9
Shore Hardness SH 1,2, 9
Indentation Hardness Index IHI 1, 2, 9
Others Slake Durability Index Id2 1, 2, 10
Swelling Index Isp Determination of
Iss swelling pressure
& strain, 2, 10
Los Angeles Abrasion – Determination of
aggregate
resistance to
abrasion
Cerchar Abrasivity Index CAI 1, 9
14 Ulusay & Gercek

As one of the physical properties of intact rock, water content is an indirect indica-
tion of porosity of intact rock or clay content of sedimentary rock. Unit weight, which
is a measure of mass per unit of volume, is an indirect indication of weathering and
soundness, and it depends on the mineralogical composition, porosity and the material
filling the voids. Porosity is an indirect indicator of weathering and soundness and
governs permeability, and it varies with grain size distribution, grain shape, depth and
pressure.
As an index test to indirectly estimate the UCS of intact rock and to be used as input
in rock mass classification (Bieniawski, 1989), the point load strength index test
(ISRM, 1981, 2007) has been widely used in practice due to its testing ease, simplicity
of specimen preparation and field applications. It gives the standard point load strength
index, I S(50), calculated from the point load at failure and the size of the specimen, with
size correction to an equivalent core diameter of 50 mm. It is customary to convert the I
S(50) to an equivalent UCS by multiplying by a factor of k. A wide variety of k values
have, therefore, been recommended by various investigators following theoretical
considerations and experimental studies. Point load tests by Reed et al. (1980) have
shown that the factor k varies with both rock type and weathering grade. It was also
reported by Norbury (1986) that wide scatter of values of k ranging from 13 to 50 had
appeared in the literature although there was an accumulation of values between about
16 and 24. Therefore, in rock engineering community, it is now agreed that IS(50)
should be used carefully as an index in its own right. The failure mode for point load
test is primarily by tensile fracturing. As the point load failure is due to Mode I
fracturing, it is therefore anticipated some correlations between Mode I Fracture
Toughness (KIC) and IS(50).
When rock cores are only divided into small discs, due to the presence of thin
weakness planes, the core length may be too short to allow preparation of the speci-
mens long enough even for the point load strength index test. In addition, the degrada-
tion of the surrounding rock due to various causes may increase and sampling for
laboratory testing becomes difficult. By considering these and some limitations asso-
ciated with the estimation of UCS from IS(50) mentioned above, two alternative strength
index tests, block punch strength index (BPI) test (Ulusay et al., 2001) and needle
penetration (NP) test (Ulusay et al., 2014) were developed and also accepted as ISRM
SMs (ISRM, 2007, 2014). The BPI test can be performed using a thin rock disk with a
portable apparatus fitted to the columns of the point load test frame, and so may be
conducted in the laboratory and field (Figure 5a). It is mainly used to predict the UCS
and tensile strength of rock material with a lower estimation error and strength
classification. The NP test determines the needle penetration index (NPI) with the aid
of a portable light-weight non-destructive device (Figure 5b) and is used for the
estimation of UCS and some other properties of soft and weak rocks both in the field
and laboratory (Table 2).
Hardness is the characteristic of a solid material expressing its resistance to perma-
nent deformation. Hardness of an intact rock mainly depends on mineral composition
and density. Typical measures are the Schmidt rebound hardness (SRH) number, Shore
hardness and indentation hardness index. SRH is a measure of the hardness of the
intact rock by count the rebound degree and can be determined using a portable
equipment both in the field and laboratory (ISRM, 1981, 2007). At the same time,
the SRH can be used to estimate the UCS of the intact rock and as an input of the failure
 Introductory longer review for rock mechanics testing methods 15

(a) (b)

Figure 5 (a) BPI test device fitted into a point load testing frame (PB: punching block; BS: base support;
R: ram) (Ulusay et al., 2001), (b) the needle penetration test in laboratory and field (Ulusay
et al., 2014).

criterion developed by Barton (1976) for the estimation of the shear strength of rough
and undulated discontinuity surfaces. Aydin (2009) proposed a revised SM, which
supersedes the portion of earlier ISRM document, for determining the SRH of rock
surfaces both in laboratory conditions and in situ with an emphasis on the use of this
hardness value as an index of the UCS and E of intact rock. However, the method has
some limitations: (i) highly fractured and closely jointed rocks are difficult to test,
(ii) the method is not applicable to extremely weak rocks, and (iii) non-homogenous
rocks are difficult to test. Shore hardness (SH) test is a convenient and non-destructive
method in measuring the hardness of intact rock and used in rock mechanics since it can
be used a predictor of other mechanical properties of rocks, especially the UCS. It was
also accepted as an SM by the ISRM in 2006 (Altindag & Guney, 2006; ISRM, 2007).
Indentation hardness index (IHI) test is another method for characterization of hard-
ness of rock material (ISRM, 1981, 2007). IHI is used to assess some strength proper-
ties (UCS and tensile strength) with which it can be correlated, and may also be used in
the prediction of drillability and cuttability of rocks.
The velocity measurements provide correlation to physical properties of rocks
(mainly with porosity, strength and static modulus) in terms of compaction degree of
the material and/or are used in determining dynamic elastic constants and as an index in
their own right indicating anisotropy and/or inhomogeneity. Wave velocities are also
commonly used to assess the degree of rock mass fracturing at large scale.
Measurements of wave velocity are often done by using P (compression)-wave and,
sometimes, S (shear)-wave. A well compacted rock has generally high velocity as the
grains are all in good contact and waves are traveling through the solid. Wave velocity
16 Ulusay & Gercek

in rock cores is easily determined by measuring the travel time of vibrational waves
introduced by piezoelectric crystals. Wave velocity can be determined in laboratory
using one of the three non-destructive methods including the high and low frequency
ultrasonic pulse techniques and the resonant method as suggested by ISRM (1981,
2007). However, most recently, the first two methods were upgraded to unify the two
ultrasonic methods by a generalized scheme applicable to any specimen shape/size at
any frequency within the ultrasonic range (> 20 kHz) and to suggest possible modifica-
tions in test procedures and specimen preparation to account for the special micro-
fractures encountered in common rock types (Aydin, 2014; ISRM, 2014).
Changes in rock properties due to processes of chemical and mechanical breakdown
can be very important in engineering applications. The ability of a material to resist
abrasion, wear and breakdown with time is known as durability. Durability is parti-
cularly important for soft/weak rocks, such as shales, marls, mudstones, claystones and
tuffs. The durability of such rocks, as a measurement of their deterioration over time,
strongly depends on the interaction between the rock and water. This interaction is
referred to as slaking and it often results in dissolution of particles, creation of fractures
and flaking of surface layers (Santi, 1996). This non-durable behavior of rocks may be
responsible for slope stability problems due to rapid slope degradation by loss of
strength of the surface material, embankment failures and long-term loss of intact
strength affecting the stability of underground openings. For example, a tunnel exca-
vated in shale, which is one of the materials which degrades, may initially be stable, but
it may collapse a few days later. Because of the physical interdependence between
durability and slaking, durability of rocks is mainly measured by an index test called
Slake Durability Test. This test is intended to assess the resistance offered by a rock
sample to weakening and disintegration when subjected to two standard cycles of
wetting and drying. The loss of sample weight is a measure of the susceptibility of the
rock to the combined action of slaking and mechanical erosion and the test provides the
calculation of the slake durability index (Id2), as described by both ISRM (1981, 2007)
and ASTM (2008c). The experimental studies on clay-bearing weak and soft rocks
conducted by Gokceoglu et al. (2000) suggest that a series of repeated wetting and
drying processes contribute to an increase in the amount of disintegrated clay minerals
from the sample, and therefore, it seems a better way to apply more than two cycles in
the slake durability test in order to obtain Id values that better represent the slaking
behavior of such rocks. Similar conclusions were also drawn by some other researchers
(Taylor, 1988; Moon & Beattie, 1995; Ulusay et al., 1995; Bell et al., 1997) who
studied soft and clay-bearing rocks.
Abrasivity measures the abrasiveness of rock materials against other materials, e.g.
steel. Rock abrasivity plays an important role in characterizing a rock material for
excavation purpose. Abrasivity is highly influenced by the amount of quartz mineral in
the rock material. The higher quartz content gives higher abrasivity. Abrasivity is
measured by several tests, however, the Cerchar abrasivity test and Los Angeles abra-
sion test are the most commonly used methods. The Cerchar test was proposed by the
Laboratoire du Centre d’Etudes et Recherches des Charbonnages (Cerchar) in France
(Valantin, 1973) and is intended as an index test for classifying the abrasivity of an
intact rock. The test measures the wear on the tip of a steel stylus having a Rockwell
Hardness of HRC 55 and determines an index called Cerchar Abrasivity Index (CAI)
for the rock’s abrasivity. The Los Angeles test developed for highway aggregates
Another random document with
no related content on Scribd:
dan niet een beetje [a38] zelfzuchtig om alleen maar aan je eigen
plezier te denken, en kalm door te gaan?"

"Ja maar daar heb ik heelemaal niet over gedacht!"

"Dat begrijp ik wel," zei Vader terwijl hij opstond, "maar wil je dan
niet eens probeeren om daar voortaan wel aan te denken?"

"Ja Vader."

"Mooi. En ga dan nu maar met me mee en laat me die lastige som

eens zien."

Vader opende de deur om naar zijn eigen kamer te gaan.

Eduard volgde hem, maar eerst holde hij nog even naar de keuken.

"Rika, ben je nog boos op me?"

"Ik ben niet boos."

"Geef me dan een hand, Rika!" En hij schudde de uitgestoken hand

zóó lang en zóó krachtig, dat Rika "au" riep.
 [a39]

II.
"Och, Vader, u luistert niet!"

"Jawel vent, ik luister, de man heeft rogge en tarwe."

"Een een vijfde maal zooveel rogge als tarwe!"

"Een een vijfde maal zooveel," herhaalde Vader geduldig.

"En nu verkoopt hij de helft van de rogge en een derde van de

tarwe, 1 H.L. rogge voor f 10.—en 1 H.L. tarwe voor f 15.—, en nu
ontvangt hij voor de rogge f 75.— meer dan voor de tarwe, hoeveel
heeft hij van elk gehad?" dreunde Eduard op, en toen: "Kijk, nu heb
ik zoo gedaan," en hij zocht in een hoek van zijn kladpapier tusschen
een menigte cijfertjes, waar hij zelf blijkbaar nog maar met moeite uit
wijs kon worden: "O ja, kijk, zoo ben ik begonnen" .... Maar opeens
hield hij midden in zijn zin op toen hij toevallig Vader even aanzag.
"Och, nu hebt u weer heelemaal niet geluisterd!" zei hij ongeduldig.

Vader schrikte op. "Nee, ik heb ook niet geluis-[a42] terd, ik zat aan
iets anders te denken. Leg het me nog maar eens uit, ik zal nu beter
opletten."

"Heusch?"

"Ja heusch," en Vaders donker hoofd boog zich over het

sommenschrift heen.

Eduard begon weer van voren af aan over zijn rogge en tarwe tot
hij eindelijk midden in zijn uitlegging bleef steken. "Maar nu kan ik
niet verder komen," zei hij, "ik begrijp niet wat ik nu doen moet."

"Je kunt er zoo ook nooit komen," verklaarde Vader. "Begin nu

eens van den anderen kant af, en reken uit hoeveel rogge hij
verkoopt als hij 1 H.L. tarwe verkoopt."
 "Dat heb ik ook al gedaan," zei Eduard uit zijn humeur, "maar toen
ging 't ook niet!" en toen Vader zweeg: "Komt 't dan wel uit, Vader?"

"Probeer 't maar eens," antwoordde Vader kort, terwijl hij de

courant openvouwde en begon te lezen.

Eduard beet besluiteloos op zijn potlood en streek met zijn hand

door het kortgeknipte blonde haar. Toen ging hij zuchtend weer aan
't cijferen.

Een minuut of tien bleef 't stil in de kamer.

"Vader!"

"Wat is er?"

"'t Komt niet uit!"

"Laat maar eens kijken!" en Vader verdiepte zich even in de som

en besloot: "Je hebt je vergist, reken 't maar eens over, dan vind je
de fout wel."

[a43] En weer was 't stil; alleen ritselde nu en dan de courant,

wanneer Vader een blad omsloeg, en telkens zuchtte Eduard,
wanneer weer een nieuwe poging om de fout te ontdekken mislukt
was.

"Niet zoo zuchten!" zei Vader eindelijk, "gaat het niet?"

En Eduard keek even op, eerst heel nadenkend en met rimpels in

zijn voorhoofd, en toen glimlachend, en rekende weer verder. —

"Klaar!" 't Klonk als een juichkreet, en met een triomfantelijk gezicht
legde hij het sommenschrift op de opengeslagen courant.

Vader las 't even vluchtig door. "Mooi zoo," zei hij, toen klapte hij
het schrift dicht en gaf het aan Eduard terug.
 De jongen ging naar een hoek van de kamer waar zijn schooltasch
op den grond lag, en stopte er zijn boeken en schriften in.

"Pepi, kom eens hier!" vroeg Vader, en toen Eduard tegen zijn knie
aanleunde en hem verwonderd aanzag: "Weet jij nog, wanneer ik het
laatst op reis ben geweest?"

"Op reis? Ja, was dat niet verleden week, toen u naar Arnhem was,
of bedoelt u dat niet?"

"Nee, dat bedoel ik niet, toen kwam ik 's avonds weer thuis; ik
bedoel voor langer tijd."

"O," zei Eduard; hij begreep niet goed wat Vader eigenlijk wilde
vertellen; "was dat niet twee jaar geleden, toen u naar Engeland
was?"

[a44] "Ik geloof het ook; ik vroeg 't maar, omdat ik nu weer op reis
moet, zie je."

Eduards gezicht betrok. "Gaat u op reis? Waar naar toe?"

"Naar Indië.

"Naar Indië?"

"Ja; er moeten een heeleboel nieuwe machines naar Indië toe, en

nu gaat een van de ingenieurs mee, en dat ben ik."

"En hoe lang blijft u dan weg?"

"Vier maanden."

"En wanneer gaat u?"

"Over drie weken."

Eduard vroeg niet verder. Stijf hield hij de leuning van den stoel
vast en keek Vader met wijd open oogen aan. 't Was, of hij 't nog
maar half begreep, maar vóór zich zag hij alleen vier lange,
eindeloos lange maanden, leeg en vreemd, en Vader heel ver weg.
Toen barstte hij uit: "Maar ik ga toch mee, is 't niet Vader?" en toen
Vader geen antwoord gaf: "Vader, zeg dat ik mee ga!"

"Nee jongen, ik kan je niet meenemen," zei Vader, en hij legde zijn
hand op Eduards schouder. "Kijk, als ik voor mijn plezier op reis ging
zou dat gaan, maar ik moet daar in Indië hard werken; ik zal den
heelen dag druk bezig zijn, en ben nu hier, dan daar. Je zou er niets
aan hebben, ik zou je den heelen dag alleen moeten laten, en
bovendien zou al dat heen en weer trekken veel te vermoeiend voor
je zijn."

[a45] "Maar u doet 't zelf toch ook!"

"Ja, maar ik ben ook geen kleine jongen meer!"

"Ik ook niet!"

"Nu, een groote jongen dan," en Vader glimlachte even. "Heusch

vent, 't gaat niet, 't is veel verstandiger dat je kalm hier blijft en naar
school gaat!"
 "En moet ik dan alleen thuis blijven?"

"Nee, je blijft niet thuis, je gaat uit logeeren. Ik heb gevraagd of je

dien tijd bij Tante Lina mag komen. Ik hoorde het vanmiddag, en
toen ben ik dadelijk aan het plannen maken gegaan; voor het eten
liep ik even bij Oom en Tante aan om te vragen of zij 't niet te lastig
vonden er nog een jongen [a48] bij te krijgen, en daardoor kwam ik
zoo laat thuis."

Eduard was op Vaders knie gaan zitten; tot nu toe had hij rustig
geluisterd, maar nu sloeg hij opeens zijn armen om Vaders hals en
begon onstuimig: "Maar u mag niet weggaan! Ik wil niet alleen hier
blijven, en ik wil ook niet naar Tante Lina!" En toen smeekend: "O,
Vader, ga toch niet weg!"

Vader zweeg, en drukte zijn jongen dicht tegen zich aan; het was
het eenige wat hij op dit oogenblik voor hem kon doen. Veel was het
hem waard geweest, wanneer een van de andere ingenieurs deze
reis had kunnen maken, maar een langdurig gesprek met den
directeur van de groote machinefabriek waaraan hij verbonden was,
had hem de noodzakelijkheid van zijn gaan doen inzien. Het lachte
hem niet erg toe, zijn jongen alleen te moeten achterlaten, maar hij
was er van overtuigd, dat Eduard bij de oudere zuster van zijn vrouw
werkelijk goed bezorgd zou zijn, ook al was hij geen groot
huishouden gewend en al zou hij er in het begin misschien wat
moeite mee hebben, zich naar zijn nichtjes en neefjes te schikken.

"Eddy, lieveling, maak het niet nog moeilijker voor me dan het is!
Doe je best om ferm te zijn! Vier maanden zijn gauw om, en je zult
het zeker prettig hebben bij Tante Lina!"

"Hugo en Piet zijn zulke vervelende jongens!" klonk het gesmoord.

"Ja, dat vind jij, maar ligt dat nu ook niet een [a49] beetje aan
jezelf? Kijk, Oom en Tante wonen hier nog niet lang en je kent je
neefjes pas kort, zijn die jongens nu heusch zoo vervelend, nu je ze
niet dadelijk bizonder aardig vindt?"

Er kwam geen antwoord.

"Eddy, waaraan denk je?"

"Was Moeder er nog maar!"

Vader zweeg, en kuste zacht het blonde hoofd, dat tegen zijn
schouder leunde.

"Weet je nog wel hoe Moeder altijd probeerde het goede in de

menschen op te zoeken?" begon hij toen. "Moeder zei altijd, 'als ik
iemand vervelend vind, dan kan dat even goed aan mij liggen als
aan hem, en dan wil ik toch eerst eens trachten te weten te komen,
waarom een ander wel van hem houdt en ik niet!' En waarom
zouden andere menschen Hugo en Piet wel aardig vinden, en jij
niet? Begrijp je wat ik bedoel?"

"Ja."

"En zou je het zelf ook niet prettig vinden om goede vrienden met
de neefjes te zijn?"

Eduard antwoordde niet. "Alleen dán zou ik niet graag willen dat je
goede vrienden met ze werdt, als het jongens zijn die liegen of laf
zijn of gemeene dingen doen, maar dat geloof ik niet van ze. Kijk
eens, je zult een heeleboel te doen hebben in die vier maanden; je
zult je best moeten doen geduldig te blijven en niet boos te worden,
ook al gaat alles niet even gemakkelijk. — En het [a50] moeilijkste
van alles is om altijd te doen wat je zelf weet dat goed is. — Om
moedig te doen wat je duidelijk ziet dat je plicht is, en je er niet aan
te storen wat de andere jongens zeggen. — En daar is een
heeleboel moed voor noodig, weet je dat wel?"

"Ja, dat weet ik wel." —

"En wil je daarvoor je best doen? Kijk me eens aan, Eddy! Zoo —
wil je probeeren Vaders moedige, eerlijke jongen te zijn?"

Eduard knikte van ja, met een vreemd, strak gevoel in zijn
oogen. —

"En je zoo flink mogelijk houden als ik weg ben?"

En weer knikte Eduard van ja, half hopend dat Vader nu maar over
iets anders zou gaan praten, want hij voelde dat hij zich nu niet lang
meer goed zou kunnen houden.

"Mooi!" en zacht streek Vader over het kortgeknipte haar. "Heusch,

't zal zoo lang niet duren, in 't begin van Juni ben ik weer bij je!"
 "Maar ik vind het juist zoo vreeselijk lang!"

"Ja, maar dat valt wel mee; kijk, 't is niet eens vier heele maanden,
we gaan den achtsten Februari uit Genua; morgen over drie weken
ga ik weg, 's ochtends vroeg, en dan over land naar Genua. En daar
ligt de Willem II dan al op ons te wachten, en die brengt ons naar
Indië toe."

"Wie gaat er nog meer mee?"

"Mijnheer van der Zande gaat mee; hij heeft de machines gekocht
voor zijn fabrieken in Indië en nu [a51] gaat hij zelf mee om ze te
brengen, en dan maken we samen de reis."

"En blijft u dan eerst nog in Genua?"

"Blijven? Welnee! We komen er 's avonds aan, en ja, dan blijven

we er één nacht, en den volgenden morgen gaan we weg." —

"Maar u kent toch geen Italiaansch?"

Vader glimlachte even; "Nee, dat ken ik ook niet, maar ze verstaan
in Genua wel Fransch ook! Zoo zie je al weer, doe op school maar
goed je best met Fransch, anders kun je later nooit in Italië reizen!"

"En ik vind Fransch juist zoo'n naar vak," zuchtte Eduard. "Fransch
en sommen vind ik 't akeligste dat er bestaat, maar sommen toch
eigenlijk nog 't allerakeligste!"

"Juist een reden om er heel goed je best op te doen; heusch, als je

iets goed kent vind je het niet akelig meer, geloof je dat ook niet?"

"Misschien niet," zei Eduard voorzichtig, "maar sommen zal ik toch

wel altijd naar blijven vinden, denk ik."

Vader lachte, en kneep zijn jongen in de wang. "Pepi!" zei hij; — en

toen: "Maar kijk eens op de klok! Vraag aan Rika een glas melk en
maak dat je naar bed komt!"
 "Ja, maar ik wou nu juist nog zoo'n boel vragen, en ik wou nog veel
meer hooren over Indië!"

"Goed Pepi, morgen. Nacht Pepi!"

[a52] "Maar Vader, ik ...."

"Nacht Pepi!"

En lachend nam Vader zijn tegenstribbelenden jongen bij een arm

om hem de kamer uit te zetten.

"Luister dan nog even, Vader!"

"Nu, wat is er?"

"Komt u dan zoo meteen nog even boven als ik roep?"

"Ja, voor dezen keer."

"En, Vader, ik zal heusch denken aan wat ik beloofd heb, maar ik"
— Eduard slikte even — "ik wou toch wel dat u niet weg ging,
Vader!"

"Ik ook," antwoordde zijn Vader.

 [a53]

III.
Eduard stak zijn hoofd om de huiskamerdeur.

"Vader, mag ik eerst nog wat steltenloopen voor we gaan

koffiedrinken?"

"Ha, daar hebben we Pepi! Kom eens hier, Pepi, zeg je mijnheer
van der Zande niet goeiendag?"

Eduard kwam dichter bij, "Dag mijnheer!" zei hij.

"Dag e... jongmensch, hoe heet je ook weer?" en de jongen voelde

zich van het hoofd tot de voeten opnemen.

"Eduard," zei hij kort, en toen tegen zijn Vader, "mag ik nog even?"

"Ja, nog vijf minuten, maar voor 't huis blijven."

De beide heeren stonden voor 't raam, en keken er naar hoe

Eduard even later met een vlugge beweging op de stelten sprong.

"Een flinke jongen," zei mijnheer van der Zande, "hij begint op je te
lijken, Kerner!"

"Vind je?" vroeg Eduards Vader afgetrokken, en toen levendiger:

"Hij doet mij altijd sterk aan zijn Moeder denken." En knikkend tegen
Eduard, die op één stelt hinkend met de andere probeerde aan te
slaan: "maar 't is een echte bengel."

[a56] Eduard had intusschen ergens op straat een steentje ontdekt

en was daar nu zoo vlug als hij op zijn stelten vooruit kon komen
naar toe gegaan om in zijn eentje wat te voetballen.
 Hij was niet erg gesteld op mijnheer van der Zande, die óf tegen
hem sprak als tegen een kind van vijf jaar, óf doodkalm deed alsof hij
niet bestond. Maar dat was nog niet het voornaamste. Eduards
grootste grief was, dat mijnheer van der Zande, die een oude kennis
van Vader was, altijd onverwacht kwam, en juist altijd, als er het een
of ander prettige plannetje gemaakt was, dat daardoor dan natuurlijk
in het water viel. En dat kon hij nu wel niet helpen, maar 't was voor
Eduard toch reden genoeg om zijn komst nu niet met bizonder veel
genoegen te begroeten. — Vandaag ook weer, 't was de laatste dag
dat Vader er was, want morgenochtend vroeg zou Vader weggaan;
verder was 't Woensdag, en Eduard had zijn vioolles mogen
verzetten om voor 't laatst nog een gezelligen middag met Vader te
hebben en om te helpen Vaders handkoffertje in te pakken — en
natuurlijk kwam nu mijnheer van der Zande. — Misschien ging hij
wel dadelijk weg, maar die hoop werd steeds flauwer en verdween
geheel, toen Vader hem tikte om te komen koffiedrinken. Eduard gaf
nog een fermen schop tegen zijn steentje, toen sprong hij van zijn
stelten en zette ze met een verdrietig gezicht in de gang neer.

"En dan vind ik je morgen dus aan het station [a57] in Arnhem,"
hoorde hij zijn Vader zeggen toen hij binnenkwam, en mijnheer van
der Zande: "Uitstekend; in ieder geval ga ik vanmiddag nog door, ik
moet nog verschillende lui spreken."

De twee heeren zaten al aan tafel en Eduard schoof haastig zijn

stoel bij. — "In ieder geval gaat hij voor 't eten dus weg," dacht hij.

Mijnheer van der Zande begon iets te vertellen over zijn Vader, die
nog zoo flink was, en nog altijd zelf aan 't hoofd stond van de
fabrieken in Indië, en gaf toen een uitvoerig verslag van de oude
machines, en de bizonderheden waarin zij van de nieuwe
verschilden.

Eduard luisterde er niet naar; 't kon hem niet veel schelen; verder
hield hij zich bezig met het tellen van de broodjes en de kopjes
koffie, die mijnheer van der Zande achtereenvolgens deed
verdwijnen.
 "O, de betrekking van Hollandsche vertegenwoordiger van de zaak
bevalt mij best!" hoorde Eduard hem zeggen; "op mijn tiende jaar
kwam ik voor 't eerst naar Holland, en sedert dien tijd ben ik al zes
keer heen en weer geweest, maar nooit voor langer dan drie
maanden; dit is de zevende keer."

"Bleef hij er nu maar voor goed," dacht Eduard, "dan kwam hij hier
onze middagen tenminste niet meer bederven!"

Mijnheer van der Zande wendde zich nu plotseling tot Eduard.

"Zoo, mannetje, en leer je nogal vlijtig?" vroeg hij.

[a58] Eduard zei niets, en keek zijn Vader aan. — "Dat gaat nogal,
hè Pepi?" antwoordde deze voor hem, en toen mijnheer van der
Zande weer: "En in welke klas zit je wel?"

"In de zesde, mijnheer."

"Zoo, zoo; nou, dat schiet al op, hoor!" en toen van onderwerp
veranderend: "En ga je niet met Pa mee naar Indië?"

"Nee mijnheer."

"Zoo; 't is anders een best land, geloof je dat niet?"

"Jawel mijnheer."

"En waarom wil je dan niet mee?"

"Ik wil wel mee."

"Wat? En daarnet zei je dat je niet mee wou?" Eduard zei niets
meer, maar keek naar zijn Vader, alsof hij dacht, dat die wel voor
hem antwoorden zou.

"Later gaat hij eens mee," zei Vader, en toen, om er een eind aan
te maken: "Wil je nog een kop koffie?"
 Rika werd gebeld om nog eens koffie te schenken.

't Was zijn derde kopje al, dacht Eduard, aldoor schuins naar
mijnheer van der Zande kijkend, en hij was aan zijn vierde broodje
bezig.

En zonder dat mijnheer van der Zande het merkte stak hij tegen
Rika, die opnieuw het kopje vulde, eerst drie, en toen, met een
veelbeteekenende blik — naar de broodbak, vier vingers in de
hoogte. — Maar Vader had het wél gemerkt, en zag hem een halve
minuut lang streng aan.

[a59] Mijnheer van der Zande had zijn spoorboekje te voorschijn

gehaald en er met aandacht in gekeken. — "Mijn plan was om de
trein van 3.17 te nemen," zei hij toen, "maar heb je soms iets anders
te doen, zeg het dan gerust, ik vind mijn weg wel."

"Wel neen, ik vind het uitstekend. Ik had mijn jongen beloofd om

wat met hem te wandelen, maar dat kan toch gebeuren; na de koffie
kunnen we in mijn kamer gaan zitten en Eduard kan in dien tijd zijn
huiswerk maken; daarna brengen we je samen naar den trein en dan
loopen we buitenom, door het bosch."

"Ik vind ...." begon Eduard, maar zijn Vader viel hem haastig in de
rede. "Je opinie wordt niet gevraagd," zei hij kortaf.

Eduard was niet bizonder ingenomen met de schikking. Waarom

zei Vader nu niet dat hij wél wat anders te doen had? Vader had hem
toch beloofd met hem te gaan wandelen, en tegen dat mijnheer van
der Zande nu goed en wel weg was, zou de middag om zijn. En dan
dat vervelende huiswerk nog! Haastig dronk hij zijn glas melk leeg.

Mijnheer van der Zande begon weer een nieuw verhaal over
Indische huizen en Indische tuinen. Eduard luisterde maar half, maar
opeens begon hij 't zelf ook leuk te vinden, en toen wilde hij er ook
dadelijk nog veel meer van weten en ging van alles vragen.
 Eindelijk stond Vader op. "Willen we nu maar eens naar de andere
kamer gaan?" stelde hij voor, "en ga jij dan boven aan 't werk, Pepi?"

[a60] Maar Pepi had niet veel zin. Aan Vaders arm liep hij mee naar
de studeerkamer. "Toe, nog eventjes," smeekte hij, "omdat 't uw
laatste dag is!"

Vader gaf geen antwoord, maar liet toch toe dat hij nog wat bleef
rond hangen. Een paar keer waarschuwde hij: "Kom, Pepi!" Want
mijnheer van der Zande was weer van onderwerp veranderd en had
het over groote orders van den laatsten tijd, en Vader zag duidelijk
dat Eduard er geen belang in stelde en zich verveelde. — "Kom,
Eduard, ga nu aan je huiswerk!" zei hij nog eens; maar toen de
jongen eindelijk lastig werd en met propjes papier door de kamer
begon te knippen raakte zijn geduld op, en plotseling viel hij mijnheer
van der Zande in de rede met een boos: "Eduard, ga nu onmiddellijk
naar boven; je hoeft niet weer beneden te komen voor ik je roep."

Een benauwende stilte volgde, en heel verschrikt zag Eduard zijn

Vader aan; toen stond hij langzaam op en liep aldoor naar den grond
kijkend de kamer uit, zijn handen in zijn zakken. — Pas toen hij de
trap opging hoorde hij in de studeerkamer weer praten.

Vader boos, en dat op den laatsten dag! Was dat nu zoo erg, dat hij
eens eventjes met een propje schoot? Die akelige mijnheer van der
Zande ook, 't was allemaal z i j n schuld, als die niet gekomen was
zou hij nu prettig met Vader bezig zijn aan 't koffertje of iets anders,
en nu moest hij hier alleen op de slaapkamer zitten — met een ruk
trok hij zijn tasch op [a61] tafel en schudde zijn boeken en schriften
er uit. Och, hij had immers ook zoowat niks te doen, het grootste
deel van zijn sommen had hij gisterenavond al gemaakt, juist om
vandaag niet veel te hebben; 't waren net nog twee korte dingetjes,
die waren in een wip klaar. Maar dat gaf nou allemaal niks, want
naar beneden gaan mocht hij toch niet.

Kom, er nu maar niet meer aan denken en schrijven.

 Maar telkens dwaalden zijn gedachten weer af, en telkens vergiste
hij zich, en toen de sommen eindelijk klaar waren zagen ze er slordig
en knoeierig uit. — 't Kon Eduard niets schelen en ongeduldig
schoof hij alles op zij. — Toen zette hij zijn ellebogen op tafel, liet zijn
hoofd in zijn handen leunen en keek naar buiten.

Dat was nu bijna voor 't laatst dat hij al die tuinen en daken zoo
zag. — Morgenochtend misschien nog even, en dan in vier maanden
niet meer. — En [a64] vannacht zouden Vader en hij hier ook voor 't
laatst samen slapen en morgen — dan was Vader al heel ver weg en
zou 's nachts in Bazel ergens in een vreemd hotel slapen, en hij zelf
zou bij Tante Lina zijn, ook in een vreemd kamertje en in een vreemd
bed. — Niets geen gezellig huis was dat van Tante Lina, met al die
groote kamers, 't was hier thuis toch veel prettiger en gezelliger. Wat
zou 't gek leeg zijn, als hier nu morgenavond niemand meer in de
kamer kwam, en beneden ook, in de huiskamer, en in Vaders kamer,
wat zou 't overal akelig leeg en donker en koud zijn. — Hoe lang zou
Vader er nu nog zijn, 't was nu bijna drie uur, en morgenochtend om
kwart voor negen ging Vader weg, dat was dus nog twaalf, en nog
zes, nog achttien uur, bijna. En nu zat die mijnheer van der Zande,
die Vader nog vier heele maanden zien kon, en die 't bovendien niks
schelen kon of hij vader zag of niet, aldoor maar gezellig beneden te
praten, en hij zelf moest hier alleen boven zitten. — Hoe lang zou
dat nu nog duren?

En uit medelijden met zichzelf kwamen de tranen hem in de oogen;

maar hij veegde ze haastig weg, en keek toen weer stil naar buiten.

En zoo zat hij nog toen Vader om drie uur naar boven kwam om
hem te roepen. — Zachtjes trok Vader het hoofd van zijn jongen
achterover en keek hem aan, en weer voelde Eduard zijn oogen
vochtig worden.

"Ik vind 't zoo naar dat u boos werdt!" fluisterde [a65] hij, "maar 't
kwam allemaal door mijnheer van der Zande, als die niet gekomen
was ..."

"Nee vent, dat weet je wel beter, ik had je genoeg gewaarschuwd,

je hadt niets meer te doen beneden, en als ik je dan drie, vier keer
zeg naar boven te gaan moet je het ook doen; en ik wil nu wel
gelooven dat je het niet prettig vondt dat mijnheer van der Zande er
was, maar daarom mag je toch niet onbeleefd zijn, en dat propjes
schieten kwam heelemaal niet te pas; zul je dat nu voortaan
onthouden?"

Eduard knikte. "Maar nu bent u toch niet boos meer, is 't wel
Vader?"

"Nee, ik ben nu niet meer boos. Ga nu maar gauw je jas

aantrekken, dan gaan we mijnheer van der Zande naar den trein
brengen."

Eduard trok zijn ijsmuts over de ooren toen ze buiten kwamen. 't
Was koud, vriezend weer. — "Hoe is 't mogelijk, we gingen al haast
naar de lente toe, en nu weer zoo'n kou, we krijgen bepaald nog ijs!"
hoorde hij mijnheer van der Zande zeggen. Toen holde Eduard
vooruit naar 't bosch. Een helder winterzonnetje deed de witte
sneeuwplekken, die hier in 't bosch na de laatste sneeuwbui nog niet
waren weggedooid, glinsteren. — Eduards verdriet van straks was
vergeten, en voor een half uurtje dacht hij er niet aan dat het Vaders
laatste dag was, en dat het de eerstvolgende keer, dat hij hier weer
met Vader zou wandelen, midden in den zomer zou zijn.

[a66] Telkens holde hij een zijweg in, om dan opeens weer uit een
klein laantje te voorschijn te schieten en een pas of tien rustig naast
de beide heeren verder te wandelen, die druk in gesprek hun weg
vervolgden; dan rende hij weer vooruit om even verder over een
bank te springen.

"Wel Kerner, die jongen van jou lijkt wel onvermoeid!" zei mijnheer
van der Zande eindelijk. "Wat een levenslust!" en tegen Eduard, die
weer hijgend aan kwam loopen: "Word je niet moe, baas?"

"Nee mijnheer, heelemaal niet!" lachte Eduard, "maar nu blijf ik toch

eens een beetje hier!" En hij stak zijn hand door Vaders arm.

[a67]

IV.
 "Meneer, alles is klaar, zal ik nu maar heengaan? En dan breng ik
meteen het restje van Edu z'n goed naar mevrouw Verhey."

Vader liet zijn koffertje, waar nog een paar vergeten dingen
ingeperst werden, in den steek.

"Is alles klaar, Rika? En achter alles gesloten ook? Mooi, dan zal ik
zoo meteen nog wel even gaan zien. — Ja, dan zou ik nu maar
weggaan," en op een pak in de gang wijzend: "is dat alles wat nog
voor Eduard weggebracht moet worden?"

"Ja meneer, het andere is gisterenavond gegaan."

"Mooi, mooi. — Nou Rika, 't ga je goed hoor, tot over vier
maanden!"

"Ja meneer. Dag meneer, goeie reis!"

"Dank je. Dag Rika!"

Eduard ging mee om Rika uit te laten. "'k Zal vast aan je Tante
vertellen wat voor een lastpost ze in haar huis krijgt," beloofde ze.

"Dat zeg je nou wel, maar dat doe je toch niet!" lachte Eduard, "je
durft het niet eens! Dag ouwe [a70] Rika!" En toen ze de deur al uit
was nog eens "Dag ouwe Rika!"

Toen liep hij weer naar de huiskamer terug en bleef stil staan kijken
terwijl Vader de riemen van het koffertje dicht gespte. 't Was 't laatste
stuk van Vaders bagage; de groote koffer was de vorige week al
weggegaan, en twee kleinere stonden nog in de gang om straks
boven op de vigelante getild te worden. 't Handkoffertje zou Vader bij
zich houden.

"Afgeloopen," zei Vader, toen de riemen vast waren, en hij keek

Eduard aan. — "En nu gaan we weer verder," en hij nam 't koffertje
op om het in de gang bij de andere te zetten.
 En toen begon een tocht door het huis; 't was een van de akeligste
tochten, die Eduard ooit gemaakt had. — Aldoor zwijgend liep hij
met Vader mee, bezochten ze alle kamers om de beurt, en terwijl
Vader keek of de ramen goed dicht waren, en de kasten sloot, moest
Eduard steeds maar denken aan dat vreeselijke oogenblik, dat nu al
zoo vlak bij was, het oogenblik, dat Vader weg zou rijden, dat hij
Vader niet meer zien zou, voor vier lange maanden, voor een
vreeselijk langen tijd, waaraan bijna geen eind zou komen.

Vaders eigen kamer was het laatst aan de beurt, en daar borg
Vader de sleutels weg. — "Ga je aankleeden, Pepi," zei hij, "je moet
naar school toe, het rijtuig zal mij wel dadelijk komen halen." En toen
hij merkte dat Eduard maar heel stil dicht bij [a71] hem bleef staan
en hem aldoor strak aanzag, keek hij zijn jongen diep in de oogen en
zei zacht: "zul je voorzichtig zijn, Pepi? Zul je maken dat ik over vier
maanden een gezonden, vroolijken jongen terugvind?"

Eduard knikte, maar zonder iets te zeggen. — En aldoor bleef hij

Vader maar aankijken.

Toen klonk in de verte het geluid van wielen; dichter en dichter bij
kwam het. Eduard ging naar het raam; "het rijtuig," zei hij. —

Voor de deur hield het stil. —

Toen werd er gebeld, Vader liep de gang in en zette zijn hoed op,
en opende toen de voordeur om den koetsier aanwijzingen te geven
voor het opladen van de koffers. Toen trok Vader zijn jas aan, nam
die van Eduard van den kapstok, en kwam weer binnen.

Eduard stond nog voor het raam, en Vader ging naar hem toe en
heesch hem in zijn jas. — En toen .... "Vader, Vader!" snikte Eduard,
en hij klemde zijn armen om Vaders hals.

"Mijn kleine Eddy!" Even liet Vader zijn jongen nog tegen zich
aanleunen en klopte hij hem zacht op den rug. Toen maakte hij zich
los, en Eduards hoofd tusschen zijn handen nemende kuste hij hem
voor 't laatst.