Перайсці да зместу

Распад Асманскай імперыі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
16 лістапада 1922 года Мехмед VI, фармальна яшчэ заставаўшыся халіфам, звярнуўся да брытанскіх ваенных уладаў з просьбай вывезці яго са Стамбула. 17 лістапада ён пакінуў Стамбул на борце брытанскага лінкора «Малайя».

Распад Асманскай імперыі — перыяд гісторыі Асманскай імперыі, які пачаўся ў 1908 годзе (Младатурэцкая рэвалюцыя) і які скончыўся ў 1922 (падзел Асманскай імперыі).

У 1908 годзе Крыт, скарыстаўшыся Младатурэцкай рэвалюцыяй, абвясціў энозіс з Грэцыяй[1].

У 1912 годзе, калі Сербія, Чарнагорыя і Грэцыя прад’явілі правы на кіраванне тэрыторыяй Албаніі, Албанія абвясціла незалежнасць[2].

Асманская імперыя, жахліва слабеючы, паспрабавала абаперціся на дапамогу Германіі, але гэта толькі ўцягнула яе ў Першую сусветную вайну (1914), якая скончылася паражэннем Чацвяртнога саюза[3].

5 снежня 1917 года было падпісана Эрзінджанскае перамір’е, скончыўшае вайну паміж Асманскай імперыяй і Расіяй[4].

На працягу 1917—1918 гадоў саюзнікі занялі блізкаўсходнія валоданні Асманскай імперыі: Сірыя і Ліван перайшлі пад кантроль Францыі, Палестына, Іарданія і Ірак — Вялікабрытаніі; на захадзе Аравійскага паўвострава пры падтрымцы англічан (Лоўрэнс Аравійскі) утварыліся незалежныя дзяржавы: Хіджаз, Неджд, Асір і Емен. Пасля Хіджаз і Асір увайшлі ў склад Саудаўскай Аравіі.

30 кастрычніка 1918 года было заключана Мудраскае перамір’е, за якім рушыў услед Сеўрскі мірны дагавор (10 жніўня 1920 года). 1 лістапада 1922 года Вялікі нацыянальны сход Турцыі прыняў закон аб падзеле султаната і халіфата, пры гэтым султанат скасаваўся. 29 кастрычніка 1923 года была абвешчаная Турэцкая рэспубліка. Так скончылася гісторыя Асманскай імперыі, якая цягнулася больш чым шэсць стагоддзяў.

Распад Асманскай імперыі суправаджаўся масавай разнёй і дэпартацыяй хрысціян (армян, грэкаў, асірыйцаў) і курдаў-язідаў, якая доўжылася да 1926 года.

У ліпені 1923 года быў падпісаны Лазанскі дагавор, якім былі ўсталяваныя новыя межы Турцыі[5].

Дэманстрацыя на плошчы Султанахмет у Канстанцінопалі падчас Младатурэцкай рэвалюцыі
Дэмаралізаваныя турэцкія салдаты. 1913 год
Брытанскія войскі ўваходзяць у Багдад. Сакавік 1917 года
Турэцкія акопы на беразе Мёртвага мора. 1917 год
Салдаты Хусэйна бен Алі, якія нясуць сцяг каралеўства Хіджаз падчас Арабскага паўстання 1916-1918 гадоў
70-гадовы святар на чале армянскага вызваленчага атрада


Зноскі

  1. Ion, Theodore P., «The Cretan Question», The American Journal of International Law, April, 1910, pp. 276—284
  2. Raymond Zickel and Walter R. Iwaskiw. «National Awakening and the Birth of Albania, 1876—1918», Albania: A Country Study. countrystudies.us (1994).
  3. Османская империя в энциклопедии «Кругосвет»
  4. Tadeusz Swietochowski, Russian Azerbaijan 1905—1920, page 119.
  5. Попов А. Полная история ислама и арабских завоевателей.