Saltar ao contido

Carballo mediterráneo

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Carballo mediterráneo

Carballo mediterráneo (Quercus canariensis)
Estado de conservación
Pouco preocupante (LC)
Pouco preocupante
Clasificación científica
Reino: Plantae
Subreino: Tracheobionta
División: Magnoliophyta
Clase: Magnoliopsida
Subclase: Hamamelidae
Orde: Fagales
Familia: Fagaceae
Xénero: Quercus
Subxénero: Quercus
Sección: Mesobalanus
Especie: Quercus canariensis

O carballo mediterráneo[1] (Quercus canariensis), é unha árbore rexa, de até 30 m de altura cando medra en boas condicións, con copa ampla e densa que proxecta unha boa sombra, arredondada ou irregular. Está clasificada na Sección Mesobalanus, onde fican o carballo de Hungría e os seuss parentes de Europa e Asia. Ten os estilos longos; as landras madurecen nuns 6 meses e teñen un sabor agre, o interior das landras teñen pelo. A sección Mesobalanus está estreitamente ligada á sección Quercus (a do carballo veriño) e, ás veces, está incluída na mesma.[2][3]

Vista da árbore.
Follas e landras.
Inflorescencia.
No seu hábitat.
Follas.

Descrición

[editar | editar a fonte]

Tronco dereito, robusto, con casca pardo-agrisada ou cinsenta, rachada en fendas pouco fondas, lonxitudinais e transversais, nos exemplares máis vellos. Franzas novas cubertas de vilosidades. Follas adultas algo coriáceas, moi variábeis segundo a orixe, de 6 a 18 cm, elípticas ou alongadas e con figura de punta de lanza, teñen o bordo festonado, con dentes grosos, pouco profundos e nervios laterais moi pronunciados, pola face inferior, de forma regular case paralelos.

Flores masculinas con envolta de 5 a 7 pezas agrupadas en candeas pénsiles de cor amarela. Os froitos son landras, que nacen solitarias ou en grupos, sobre pedúnculos moi curtos e grosos, con cúpula ou cascabullo de escamas algo desiguais.

Florea por abril ou maio, madurecendo as landras en outubro ou novembro.

Distribución e hábitat

[editar | editar a fonte]

Medra nas carricovas, abas avesedas e proximidades dos regueiros, case sempre por baixo dos 500 m, aínda que pode ascender até os 1000 m; sobre solos profundos e frescos, desprovistos de cal ou con este moi lavado, en especial nos desenvolvidos sobre arenitas. Cómpre dun clima suave, sen xeadas frecuentes, e bastante húmido, polo que non adoita se afastar da influencia marítima. Asóciase con frecuencia á sobreira e hibrida con suma facilidade cos caxigos (Quercus faginea), pubescentes (Quercus pubescens) e cos albariñoss (Quercus petraea); con estas dúas últimas soamente no nordés da Península Ibérica.

Habita no norte de África onde forma bosques de considerábel extensión en Kabylia e de xeito máis fragmentado polas demais montañas do Tell en Alxeria, en Marrocos (Rif e Medio Atlas) e na Península Ibérica; nesta última cunha área moi espallada, pola Cordilleira Litoral catalá, Serra Morena, Montes de Toledo, sur de Portugal e especialmente en Andalucía occidental (Cádiz, Málaga, Sevilla, Huelva), encontrándose as súas mellores forestas nas ladeiras frescas da metade meridional da provincia de Cádiz, no Parque Natural de los Alcornocales.

Observacións

[editar | editar a fonte]

Sobre a orixe canaria (que ten no nome científico, así coma no nome en portugués (carvalho-das-Canárias) ou inglés (Canary oak), hai varias hipóteses, das cales salientan dúas: Segundo a primeira, o botanista alemán Carl Ludwig Willdenow que a describiu en Berlín, non ollara esta planta no campo; ou el ou o recolledor (Broussonet), deberon confundir a etiqueta crendo que fora recolleita nas Illas Canarias. Segundo a segunda hipótese, Carl Ludwig Willdenow non se equivocou e ademais referiuse ás notas de Alexander von Humboldt, que indicou ter visto un Quercus autóctono nas Canarias. Así, queda a posibilidade de que esta árbore existise noutrora neste arquipélago, mais despois desapareceu de alí, mentres que se terían mantido as súas poboacións continentais.

É unha árbore elegante que proxecta unha sombra moi agradábel, polo que se ten cultivado ás veces coma ornamental; a madeira é de boa calidade, axeitada para construcións e apeiros de labranza, así como para queimar e facer carbón.

Taxonomía

[editar | editar a fonte]

Quercus canariensis foi descrita por Carl Ludwig Willdenow e publicado en Enumeratio Plantarum Horti Botanici Berolinensis, . . . 975. 1809.[4]

Etimoloxía

Quercus: nome xenérico do latín para designar os carballos.

canariensis: epíteto xeográfico que alude á súa localización nas Illas Canarias.

Sinonimia
  • Quercus lusitanica var. baetica Webb, Iter Hispan.: 12 (1838).
  • Quercus lusitanica var. salzmanniana Webb, Iter Hispan.: 12 (1838).
  • Quercus mirbeckii Durieu, Rev. Bot. Recueil Mens. 2: 426 (1847).
  • Quercus cypri Kotschy ex A.DC. in A.P.de Candolle, Prodr. 16(2): 19 (1864).
  • Quercus lusitanica var. mirbeckii (Durieu) A.DC. in A.P.de Candolle, Prodr. 16(2): 19 (1864).
  • Quercus esculenta K.Koch, Dendrologie 2(2): 80 (1873).
  • Quercus gibraltarica K.Koch, Dendrologie 2(2): 81 (1873).
  • Quercus corymbifolia Ehrenb. ex Boiss., Fl. Orient. 4: 1167 (1879).
  • Quercus infectoria subsp. mirbeckii (Durieu) Nyman, Consp. Fl. Eur.: 661 (1881).
  • Quercus lusitanica subsp. mirbeckii (Durieu) Nyman, Consp. Fl. Eur., Suppl. 2: 279 (1890).
  • Quercus mirbeckii var. angustifolia Trab. in J.A.Battandier & al., Fl. Algérie, Dicot.: 820 (1890).
  • Quercus mirbeckii var. fagifolia Trab. in J.A.Battandier & al., Fl. Algérie, Dicot.: 820 (1890).
  • Quercus mirbeckii var. subpedunculata Trab. in J.A.Battandier & al., Fl. Algérie, Dicot.: 820 (1890).
  • Quercus faginea var. baetica (Webb) Samp., Ann. Sci. Acad. Polytecn. Porto 5: 164 (1910).
  • Quercus faginea var. salzmanniana (Webb) Samp., Ann. Sci. Acad. Polytecn. Porto 5: 164 (1910).
  • Quercus faginea subsp. baetica (Webb) Maire, Bull. Soc. Hist. Nat. Afrique N. 22: 65 (1931).
  • Quercus faginea var. spinosa Maire & Trab., Bull. Soc. Hist. Nat. Afrique N.: 1127 (1931).
  • Quercus carpinifolia Sennen, Exsicc. (Pl. Esp.): 4.807 (1932), nom. illeg.
  • Quercus lusitanica var. fagifolia Jahand. & Maire, Cat. Pl. Maroc 2: 165 (1932).
  • Quercus salzmanniana (Webb) Cout., Bol. Soc. Brot., II, 10: 76 (1935).
  • Quercus baetica (Webb) Villar, Bull. Soc. Hist. Nat. Afrique N. 28: 455 (1937 publ. 1938).
  • Quercus nordafricana Villar, Bull. Soc. Hist. Nat. Afrique N. 28: 450 (1937 publ. 1938).
  • Quercus mirbeckii var. spinosa (Maire & Trab.) A.Camus, Chênes, Texte 2: 157 (1939).
  • Quercus mirbeckii var. typica A.Camus, Chênes, Texte 2: 156 (1939), nom. inval.[5]
  1. Nome vulgar galego en Diccionario das ciencias da natureza e da saúde (A-C), A Coruña, Deputación da Coruña, 2000
  2. Sección Mesobalanus en Wiki
  3. Especies en wiki
  4. "Carballo mediterráneo". Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado o 18 de decembro de 2013. 
  5. "Carballo mediterráneo". Royal Botanic Gardens, Kew: World Checklist of Selected Plant Families. Consultado o 19 de marzo de 2010. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]