Nigeria w1 locatortutar najeriyamanuniyar najeriyababban birnin najeriyacrisis a najeriya
Najeriya (/naˈdʒɪəriyə/) ko Nijeriya (/niˈdʒɪəriyə/) da (turanci: Nigeria), A gwamnatance Tarayyar Najeriya, ƙasa ce da ke a Afirka[1]ta Yamma. Tana da iyaka da kasar Nijar[2] daga Arewa da Chadi[3] daga Arewa, maso gabas da Kamaru daga gabas da Benin daga Yamma daga Kudanci kuma tana a gaɓar Tekun Atlantika. Jamhuriyar Tarayyar Najeriya, ta ƙunshi Jihohi guda 36, tare da babban birnin tarayya (Federal Capital Territory) Abuja inda fadar shugaban ƙasa ma'anah billahtake.[4][5][6]
Najeriya ta kasance gida da dama ga 'yan asalin Turawa masu mulkin mallaka, jihohin da suka mallaka tunda (BC), tare da Nok Wayewa ta kasance ita ce karo na farko da Turawan mulkin mallaka suka fara mallakewa a Yammacin Africa a cikin karni na sha biyar (15) A zamani jihar an samo asali da Birtaniya a cikin karni na dha tara (19), yana daukar yanayin na yanzu tare da haɗe yankin KudancinNajeriya da kuma kare Arewacin Najeriya a cikin shekara ta alif dubu daya da ɗari tara da goma sha hudu (1914), ta Lord Lugard. Ingilishi ya kafa tsarin gudanarwa da na doka yayin aiwatar da mulkin kai tsaye ta hanyar shugabannin gargajiya.[8] Najeriya, ta zama ƙasar tarayyar da ke da ƴanci kai tsaye a ranar 1 ga watan Oktoba, shekara ta alif dubu daya da dari tara da sittin (1960). Ta fuskanci yaƙin basasa daga shekara ta 1967, zuwa shekarar 1970, sannan a biyo bayan zaɓaɓɓun gwamnatocin farar hula da mulkin kama-karya na soja, har sai an sami tabbatacciyar dimokuradiyya a shekara ta alif 1999; zaben shugaban kasa na shekara ta 2015, shi ne karo na farko da shugaban Kasa mai ci ya fadi zabensa. [9][10]
Najeriya kasa ce mai yawan Al’umma da ke zaune, sama da kabilu guda Dari, biyu da hamsin (250), wadanda ke magana da yarurruka daban daban guda 500, dukkansu suna dauke da al'adu iri daban daban. Manyan kabilun guda uku su ne Hausa – Fulani a Arewa, Yarbawa a Yamma, da kuma Igbo a gabas, wadanda suka hada da kashi 60% na yawan mutanen. Yaren hukuma shi ne Ingilishi, wanda aka zaba don saukake hadin harshe a matakin kasa. Tsarin mulkin Nijeriya ya tabbatar da ƴancin yin addini ; kuma kasa ce dake dauke da Al’ummar musulmai da Kirista, a lokaci guda. Najeriya ta kasu kashi biyu tsakanin musulmai, wadanda yawanci ke zaune a arewacin kasar, da kuma kiristoci, wadanda yawanci ke zaune a kudancin kasar, tare da ƴan tsirarun da ke yin addinin asali, kamar wadanda ke cikin kabilar Igbo da kuma yarbawa.[11][12]
Bola Tinubu shugaban kasar na yanzu
Najeriya ita ce kasa mafi yawan mutane a Afirka, kuma ƙasa ta bakwai mafi yawan mutane a Duniya, tare da kimanin mutane miliyan 206. Tattalin arzikinta shine mafi girma a Afirka, kuma shi ne na 26, mafi girma a duniya ta hanyar GDP maras fadi, kuma na 25, mafi girma daga PPP. Najeriya galibi ana kiranta da "Giant of Africa", ma'ana karfin Afrika saboda yawan jama'a da tattalin arzikinta, kuma Bankin Duniya yana daukarta a matsayin kasuwa mai tasowa. Karamar yanki ce a cikin Afirka, matsakaiciyar karfi a cikin al'amuran kasa da kasa, sannan kuma tana daya daga cikin kasashe mafi yawan Al’umma a duniya. Koyaya, kasar tana kasa sosai a cikin jerin kasashen duniya, kuma har yanzu tana daya daga cikin kasashe masu rashawa a duniya. Najeriya memba ce ta kafuwar Tarayyar Afirka, kuma memba ce a kungiyoyin kasa da kasa da dama, wadanda suka hada da Majalisar Dinkin Duniya, kungiyar kasashen Yammacin Africa (ECOWAS), kungiyar kasashe masu arzikin man fetur, (OPEC), kuma memba na yau da kullum a gamayyar MINT, kuma tana daya daga cikin Kasashe goma sha daya masu tashen karuwan tattalin arziki wato "Next Eleven".[13]
Sunan Nijeriya an dauke shi daga Kogin Neja wanda ya ratsa kasar. Wannan sunan ya samo asali ne a ranar 8, ga watan Janairun shekara ta1897, dan jaridar Ingila Flora Shaw, wanda daga baya ya auri Lord Lugard, mai kula da mulkin mallaka na Burtaniya. Nijar da ke makwabtaka da ita sun samo sunan daga wannan kogin. Asalin sunan Nijar, wanda asali ana amfani da shi ne kawai zuwa tsakiyar Kogin Neja, ba tabbas. Watakila kalmar ta canza sunan Tuaregegerew n-iger ewen da mazauna ke amfani da shi a tsakiyar kogin da ke kusa da Timbuktu kafin mulkin mallaka na Turai na karni na 19. Cite error: Closing </ref> missing for <ref> tag
Babban Bankin Nigeria.Shugaban kasan najeriya(bola ahmad tinubu)
Tarihi ya nuna cewar Nijeriya dadaddar kasa ce, kuma tarihi yanuna kasar na nan tun a shekara ta 500, kafin haihuwar Yesu Almasihu wato Annabi Isah (A.S), a wannan lokaci suka samata suna Kasar Hausa . Addinin musulunci ya shiga Kasar Hausa ne tun a karni na goma sha uku miladiya, a karshen karni na goma sha daya zuwa tsakiyar karni na goma sha hudu miladiya. Kanem Barno suka mamaye Kasar Hausa, kuma Fulani sun mamaye Kasar Hausa a farkon karni na goma sha tara miladiya har zuwan Turawan Mulkin Mallaka suka mamaye Lagos a shekara ta 1881 miladiya, ana cikin Yakin duniya I na farko sai Turawan Mulkin Mallaka suka karo sojojin ruwa saboda suna tsoran Jamusawa da ke Kamaru kada sumamaye Nijeriya, amma mulkin Nijeriya na farko a hannun Turawan Purtgal. A shekara ta 1885, sai Turawan Birtaniya suka mamaye duk faɗin Nijeria har zuwa 01, ga oktoba, 1960. Nijeriya ta samu 'yancin kanta daga Turawan Biritaniya.
A shekara ta 1966, zuwa shekara ta 1979, sojoji ne ke da ikon a kan kasar, a shekara ta 1979, a ka yi tsari wanda ya bawa talakawa ikon zaben gwamna. A shekara ta 1983, sojoji suka rushe wannan tsarin da juyin mulki har zuwa shekara ta 1998, bayan rasuwar Sani Abacha, sai aka dawo da tsarin mulki na dimokaradiya aka bawa talakawa ikon zaben shugaban da suke so, a shekara ta 1999, aka yi zabe a kasa.Obasanjo ya lashe zabe ya zama shugaban kasa na farko wanda talaka suka zaba, ya hau karo na biyu har zuwa shekara ta 2007, A wannan shekara aka yi zabe, Umaru Yar'Adua ya lashe shi ne shugaban kasa a 2011. Dukkansu sun fito daga jam'iyya daya ne, wato (jam'iyyar PDP).
Manyan yarika a Najeriya sune guda uku kamar haka: Harshen Hausa da Yarbanci da Inyamuranci. Yaren Fulatanci ma yana daya daga cikin manyan yaruka a Najeriya.
Yarabawa sun kasance na biyu a wayanda suka fi kowa yawa a cikin kasar Najeriya, suna zaune a garuruwa irin su, Legas da Ondo da Oyo da Osun da Kwara da kuma Kogi.
Taron yarabawa a wani yanki a kasar yoruba , sun sanya irin na kayan su na yarbawa.
Najeriya
.svg)
_(cropped).jpg)
.jpg)
Hausawa.
Shiga irin ta al'adar Hausawa.
Bahaushe.
Matsahin dan kabilar Ibo (Inyamuri) da daddare.
Mace da shiga iri ta matan Ibo.
Matan kabilar Ibo suna gudanar da biki a al'adarsu.
_worn_by_a_young_Igbo_woman_to_a_cultural_event_like_traditional_marriage_or_new_yam_festival.jpg)
Taron yarabawa a wani yanki a kasar yoruba , sun sanya irin na kayan su na yarbawa.
Yan wasan kwallon mata na Najeriya.
Yan wasan Najeriya a 1978.
Yan Najeriya na wasan kwallon kafa.
Mata na wasan kwallon kafa.
team na wasannin mata.
John Mikel Obi
