Naar inhoud springen

Leeuwarden (gemeente)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Leeuwarden
‘Ljouwert’
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Situering
Provincie Friesland
Coördinaten 53° 12′ NB, 5° 47′ OL
Algemeen
Oppervlakte 255,62 km²
- land 238,38 km²
- water 17,24 km²
Inwoners
(1 januari 2024)
128.857?
(541 inw./km²)
Bestuurs­centrum Leeuwarden
Belangrijke verkeersaders A31 N31 A32 N32 N355 N357 N359 N383
Station(s) Leeuwarden
Leeuwarden Camminghaburen
Grou-Jirnsum
Mantgum
Politiek
Burgemeester (lijst) Sybrand van Haersma Buma (CDA)
Zetels
Gemeenteraad
PvdA
GL
FNP
GBL
CDA
VVD
Lijst058
D66
CU
FVD

39
8
7
4
4
4
3
3
3
2
1
Economie
Gemiddeld inkomen (2019) € 23.700 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2019) € 156.000
WW-uitkeringen (2014) 47 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s) 8900 - 9089
Netnummer(s) 058 en 0566
CBS-code 0080
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Website www.leeuwarden.nl
Bevolkingspiramide van de gemeente Leeuwarden
Bevolkingspiramide (2023)
Foto's
Wartena, Leeuwarden, Weidum, Cornjum, Oosterlittens, Jorwerd
Wartena, Leeuwarden, Weidum, Cornjum, Oosterlittens, Jorwerd
Portaal  Portaalicoon   Nederland

Leeuwarden (uitspraak) (Stadsfries: Liwwadden of Leewadden; Fries: Ljouwert (uitspraak)) is een gemeente in het noorden van de Nederlandse provincie Friesland. De gemeente heeft in totaal 128.857 inwoners per 1 januari 2024 en hoort hiermee qua inwonertal tot de 25 grootste gemeenten van Nederland. Leeuwarden is na Groningen in inwonertal de grootste gemeente van Noord-Nederland. Leeuwarden heeft een oppervlakte van 167,10 km², waarvan 15,25 km² water.

De hoofdplaats van de gemeente is de gelijknamige stad Leeuwarden. De stad telde in 2023 ongeveer 95.890 inwoners.

De gemeente Leeuwarden in 1866

De gemeente Leeuwarden telt met ingang van 1 januari 2018 36 officiële kernen, waarvan de stad Leeuwarden verreweg de grootste is.

Per die datum werd de gemeente Leeuwarden opgeheven en per dezelfde datum werd een nieuwe gemeente Leeuwarden ingesteld, bestaande uit het grondgebied van de opgeheven gemeente Leeuwarden, uitgebreid met het grondgebied van de gemeente Leeuwarderadeel en een deel van het grondgebied van de gemeente Littenseradeel.

Voor de dorpen die eerder tot Littenseradeel en Boornsterhem behoorden, is de Friese naam de officiële. Eerder werd door de gemeente Leeuwarden ook Wijtgaard al verfriest tot Wytgaard.

Stad en dorpen

[bewerken | brontekst bewerken]

Aantal inwoners per woonkern op 1 januari 2023 behorende tot de gemeente Leeuwarden.

Nederlandse naam Stadsfriese naam Friese naam Inwoners
Leeuwarden Liwwadden Ljouwert 95.890
Stiens - Stiens 7.830
Grouw - Grou 5.905
Goutum - Goutum 3.360
Warga - Wergea 1.905
Irnsum - Jirnsum 1.390
Mantgum - Mantgum 1.140
Wirdum - Wurdum 1.165
Roordahuizum Roadahuzum Reduzum 1.085
Britsum - Britsum 955
Wartena - Warten 890
Wijtgaard Wytgaard Wytgaard 590
Weidum - Weidum 540
Cornjum Koarnjum Koarnjum 425
Oosterlittens - Easterlittens 435
Hijum - Hijum 410
Lekkum - Lekkum 405
Jorwerd - Jorwert 320
Jelsum - Jelsum 320
Hijlaard - Hilaard 310
Oude Leije - Alde Leie 240
Hempens Hempus Himpens (*)295
Snakkerburen - Snakkerbuorren 200
Baard - Baard 195
Finkum - Feinsum 155
Jellum - Jellum 140
Beers - Bears 125
Huins - Húns 100
Friens - Friens 85
Idaard - Idaerd 80
Miedum - Miedum (**)55
Swichum - Swichum 50
Aegum Agum Eagum 40
Warstiens - Warstiens 30
Lions - Leons 25
Teerns Tirns Tearns (*)onbekend
(*) De plaatsen Teerns en Hempens worden bij elkaar berekend door het CBS.
(**) Miedum en het buitengebied van Lekkum worden bij elkaar gerekend door het CBS, los van Lekkum zelf.

Buurtschappen

[bewerken | brontekst bewerken]

Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen:

Topografische gemeentekaart van Leeuwarden, per september 2022
Bevolkingsontwikkeling vanaf 1714

De gemeente Leeuwarden is door autonome groei en dankzij een aantal herindelingen in het laatste decennium flink gegroeid naar ruim 123.000 inwoners. De samenstelling van de bevolking was per 1 januari 2018 10.545 personen met een migratieachtergrond, dit is 8,6% van de totale bevolking.

Bevolkingsgroei

[bewerken | brontekst bewerken]

Vanaf de jaren '80 van de 20ste eeuw heeft de gemeente Leeuwarden een groeiende bevolking na een dip in de jaren '70.

  • 1960 - 82.649
  • 1970 - 88.688
  • 1980 - 84.518
  • 1990 - 85.570
  • 2000 - 88.887
  • 2010 - 94.073
  • 2013 - 95.949
  • 2014 - 107.412 (na gemeentelijke herindeling)
  • 2017 - 108.667
  • 2018 - 122.415 (na gemeentelijke herindeling)
  • 2019 - 123.107
  • 2022 - 125.542

Bron: CBS Statline

Annexaties en herindelingen

[bewerken | brontekst bewerken]

In 1944 werden de dorpen Lekkum, Miedum, Swichum, Wirdum, Huizum en Wytgaard geannexeerd van Leeuwarderadeel. In 2014 werd een deel van de toenmalige gemeente Boornsterhem (onder andere het dorp Grouw) toegevoegd aan Leeuwarden. In 2018 volgde de laatste gebiedsuitbreiding met delen van Littenseradeel (onder andere het dorp Mantgum) en de volledige gemeente Leeuwarderadeel.

Aangrenzende gemeenten

[bewerken | brontekst bewerken]
   Aangrenzende gemeenten   
 Vlag Waadhoeke Waadhoeke       Vlag van Noardeast-Fryslân Noardeast-Fryslân       Vlag Tietjerksteradeel Tietjerksteradeel 
           
    Vlag Smallingerland Smallingerland 
           
 Vlag Súdwest-Fryslân Súdwest-Fryslân       Vlag De Friese Meren De Friese Meren       Vlag Heerenveen Heerenveen 

Bestuur en politiek

[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeenteraad van Leeuwarden bestaat uit 39 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds 1986.

Gemeenteraadszetels
Partij 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2013 2017 2022
PvdA 18 15 11 13 10 15 11 12 11 8
GroenLinks - - - - - - - - - 7
FNP - - - - 1 1 1 2 2 4
Gemeentebelangen Leeuwarden - - 2 3 2 2 4 4 2 4
CDA 9 9 7 7 7 5 5 6 5 4
VVD 5 4 5 5 5 4 5 4 4 3
Lijst058 - - - - - - - - 2 3
D66 1 5 6 2 2 - 2 4 4 3
ChristenUnie - - - - 1 2 2 2 2 2
Forum voor Democratie - - - - - - - - - 1
PAL/GroenLinks 3 3 5 3 4 4 5 4 5 -
50PLUS - - - - - - - - 1 -
Partij voor de Dieren - - - - - - - - 1 -
Verenigd Links - Feriene Lofts - - - - - - - 1 - -
SP - - - 3 3 4 2 - - -
Leefbaar - - - - 2 - - - - -
GPV/RPF/SGP 1 1 1 1 - - - - - -
Totaal 37 37 37 37 37 37 37 39 39 39
Opkomst 39,59% 40,59%

College van B&W

[bewerken | brontekst bewerken]

Het college van burgemeester en wethouders voor 2022-2026 bestaat uit:[1]

Burgemeester:

Wethouders:

  • Hein de Haan (PvdA): 1e loco-burgemeester, wonen en bouwen, ruimte en leefomgeving en gebiedsontwikkeling
  • Hein Kuiken (PvdA): wmo en maatschappelijke opvang, armoede en schuldhulp, financiën en cultuur
  • Abel Reitsma (CDA): werk, participatie en inkomen, economie en toerisme
  • Nathalie Kramers (GroenLinks): 2e loco-burgemeester, jeugd, onderwijs, publieke gezondheidszorg, vluchtelingen en inclusie
  • Evert Stellingwerf (GroenLinks): klimaat, duurzaamheid, circulaire economie, vastgoed en erfgoed
  • Gijs Jacobse (Gemeentebelangen): wijken en dorpen, dienstverlening, bedrijfsvoering en sport

Gemeentesecretaris:

  • Eelke de Jong: verantwoordelijk voor de gemeentelijke organisatie, bijwonen vergaderingen van het college van burgemeester en wethouders

In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en oorlogsmonumenten, zie:

Zie de categorie Leeuwarden (municipality) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.