Naar inhoud springen

Prinsengracht

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Prinsengracht
Prinsengracht met Westertoren, winter
Prinsengracht met Westertoren, winter
Geografische informatie
Locatie       Amsterdam
Stadsdeel Centrum
Begin Brouwersgracht
Eind Amstel
Lengte 3,2 km
Postcode 1015, 1016, 1017
Algemene informatie
Aangelegd in 17e eeuw
Detailkaart
Locatie van de gracht in de grachtengordel
Locatie van de gracht in de grachtengordel
Plattegrond van Amsterdam (blad middenboven) van Balthasar Florisz. van Berckenrode; 1625. Detail van de grote stadskaart met daarop de nog korte Prinsengracht (Prince Graft), eindigend bij de Leidsegracht (middenboven).

De Prinsengracht in Amsterdam is een gracht, die evenwijdig loopt aan de Keizersgracht in Amsterdam-Centrum. De gracht, genoemd naar de Prins van Oranje, is de vierde van de vier hoofdgrachten behorende tot de grachtengordel.

Met de aanleg werd in 1612 begonnen, op initiatief van burgemeester Frans Hendricksz. Oetgens, naar een ontwerp van stadstimmerman Hendrick Jacobsz Staets en stadslandmeter Lucas Jansz Sinck.

Het deel tussen de Leidsegracht en de Amstel behoort tot de uitleg van 1658. Bij de laatste uitbreiding werd het gedeelte ten oosten van de Amstel aangelegd. Dit deel kreeg de naam Nieuwe Prinsengracht.

In het verlengde van de Prinsengracht, tussen de Brouwersgracht en het Westerdok, ligt de Korte Prinsengracht.

Ter hoogte van de Reestraat werd sinds halverwege de 17e eeuw de groentemarkt gehouden. Schuiten van buiten de stad legden hier aan met verse groenten uit de tuingebieden rond Amsterdam. In 1895 verhuisde de markt naar de Marnixstraat en weer veertig jaar later naar de Jan van Galenstraat.[1]

Architectuur en monumenten

[bewerken | brontekst bewerken]
Prinsengracht met Westertoren, herfst. Frans Koppelaar
'De Lekkeresluis', Hoek Prinsengracht / Brouwersgracht.

Aan de Prinsengracht staan vele monumenten en monumentale grachtenpanden, zoals:

  • Een trapgevel op de hoek met de Brouwersgracht op Prinsengracht 2-4.
  • Het van Brienenhofje, of Rk. St. Van Brienens Gesticht De Star op Prinsengracht 89-133.
  • Een lijstgevel op Prinsengracht 124.
  • 't Casteel van Beveren uit ± 1720 op Prinsengracht 299.
  • Het Anne Frank Huis uit 1635 met het achterhuis uit 1740 op Prinsengracht 263 (nabij de Westertoren).
  • 'De Roode Vos' met een klokgevel op Prinsengracht 300.
  • Het Paleis van Justitie uit 1829 op Prinsengracht 436.
  • Een typisch voorbeeld van een 19e-eeuwse zogenaamde ojiefse tuitgevel op Prinsengracht 556.
  • Het Prinsengrachtziekenhuis op Prinsengracht 769.
  • Het best bewaarde exemplaar van vijf identieke halsgevels uit 1701 op Prinsengracht 849.
  • Het 17e-eeuwse Deutzenhofje op Prinsengracht 899.

Zie ook de lijst van rijksmonumenten aan de Prinsengracht.

Nummering en oriëntering

[bewerken | brontekst bewerken]

De Prinsengracht begint in het noorden bij de Brouwersgracht, buigt zich evenwijdig aan de Keizersgracht geleidelijk naar het zuidoosten en mondt daar uit in de Amstel. De oneven genummerde zijde van de gracht ligt aan de kant van het hart van de stad (de Dam).

De Prinsengracht wordt door 14 bruggen overspannen:

Brugnummer Naam Ter hoogte van Type Wijdte doorvaartopening Hoogte doorvaartopening Doorvaarthoogte bij 4 m wijdte Beheer
59 Lekkeresluis Brouwersgracht Vaste brug 6,95 2,79 2,30 Centrum
60 Prinsensluis Prinsenstraat Vaste brug 6,82 2,10 Centrum
61 Leliesluis Leliegracht Vaste brug 6,82 2,04 Centrum
63 Nieuwe-Wercksbrug Westermarkt Vaste brug 7,00 2,10 DiVV
64 Reesluis Reestraat Vaste brug 6,84 2,10 Centrum
65 Berensluis Berenstraat Vaste brug 6,85 2,10 Centrum
66 Runstraat Vaste brug 6,84 2,06 Centrum
67 (Kleine Brouwerssluis) Leidsegracht Vaste brug 7,00 2,05 Centrum
68 Aalmoezeniersbrug Leidsestraat Vaste brug 7,19 2,02 DiVV
69 (Antiquairbrug) Nieuwe Spiegelstraat Vaste brug 6,50 2,10 Centrum
70 Walenweeshuissluis Vijzelstraat Vaste brug 6,85 2,10 DiVV
71 De Duifbrug Reguliersgracht Vaste brug 6,70 2,64 2,14 Centrum
75 Utrechtsestraat Vaste brug 6,88 2,11 DiVV
76 Frans Hendricksz. Oetgensbrug Amstel Vaste brug 7,00 2,70 2,26 Centrum

Let op dat de Eenhoornsluis in de Korte Prinsengracht ligt. Bij de doorvaarthoogtes in de tabel dient men rekening te houden met het feit dat de Prinsengracht net zoals alle andere grachten in de binnenstad op - 0.40 m van het NAP ligt.

Zie de categorie Prinsengracht, Amsterdam van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.