Przejdź do zawartości

Aalborg

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aalborg
Ålborg
Ilustracja
Dworzec główny w Aalborgu
Herb
Herb
Państwo

 Dania

Region

Jutlandia Północna

Gmina

Aalborg

Prawa miejskie

1342

Zarządzający

Thomas Kastrup-Larsen

Powierzchnia

139 km²

Populacja (2023)
• liczba ludności


120 914[1]

Nr kierunkowy

9

Kod pocztowy

9000

Położenie na mapie Jutlandii Północnej
Mapa konturowa Jutlandii Północnej, w centrum znajduje się punkt z opisem „Aalborg”
Położenie na mapie Danii
Mapa konturowa Danii, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Aalborg”
Ziemia57°02′50″N 9°55′12″E/57,047222 9,920000
Strona internetowa
Most nad Limfjorden łączący Aalborg z Nørresundby i Nørrejyske Ø
Nytorv – plac w pobliżu brzegu Limfjorden
Jomfru Ane Gade
Panorama Aalborga, w tle cieśnina Limfjorden

Aalborg, Ålborg (wym. [ˈʌlɒːˀ], posłuchaj) – miasto w Danii i siedziba gminy Aalborg. W języku duńskim funkcjonują dwie równoprawne formy pisowni: Aalborg i Ålborg[2].

Jest to czwarte pod względem wielkości miasto Królestwa Danii[3] (po Kopenhadze, Aarhus i Odense) i drugie co do wielkości miasto Półwyspu Jutlandzkiego. Położone jest w najwęższym punkcie fiordu Limfjorden, łączącego Morze Północne z cieśniną Kattegat i odcinającego od lądu północną część Jutlandii – Nørrejyske Ø.

Aalborg jest portem morskim oraz siedzibą biskupstwa luterańskiego i władz administracyjnych regionu Jutlandia Północna.

Okolice

[edytuj | edytuj kod]

Okolice miasta prezentują krajobraz typowy dla północnej Jutlandii. Na zachód od cieśniny Limfjorden rozszerza się w nieregularne jezioro o niskich, bagnistych brzegach i licznych wyspach. Na północnym zachodzie rozpościera się bagno Store Vildmose, a na południowym wschodzie podobne Lille Vildmose. Store Vildmose zostało osuszone na początku XX wieku i przystosowane do celów rolniczych. Są to największe duńskie torfowiska[4].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Już w XI w. był tu ważny ośrodek handlowy. Nazwa miasta pojawia się na monetach bitych tu w 1040 r.[5] Miasto otrzymało prawa miejskie w 1342 r.[5] Luterańską metropolię biskupią założono w 1554, wcześniej było tu biskupstwo katolickie. W XVI w. krwawe walki podczas wojen religijnych, w 1628 miasto zostało splądrowane przez wojska Wallensteina. Podczas wojny austriacko-prusko-duńskiej w 1864 zdobyte przez Prusaków 10 lipca, co przypieczętowało zajęcie przez nich całej Jutlandii, aż do Skagen.

W latach 80. XIX w. Aalborg zamieszkiwało 15 tys. mieszkańców, miasto prowadziło intensywny handel z Anglią, Szwecją i Norwegią, posiadało warsztaty stoczniowe, szkołę katedralną, gimnazjum, szkołę żeglarską, giełdę i bibliotekę publiczną. W początkach XX w. liczba mieszkańców przekroczyła 20 tys., a miasto rozwijało się szybko. W latach 20. XX w. Aalborg liczył 42,8 tys. mieszkańców. Ludność zatrudniona była w rybołówstwie, stoczniach, fabrykach wyrobów tytoniowych i alkoholowych.

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

Aalborg jest rozwijającym się ośrodkiem przemysłowo-handlowym. Gospodarka regionu koncentruje się wokół produkcji cementu[3] i stali, na przemyśle stoczniowym oraz eksporcie zboża i ryb.

Znanym produktem regionalnego przemysłu są produkowane przez Aalborskie Zakłady Spirytusowe wódki Aalborg Akvavit[3]. Rośnie także znaczenie miasta jako ośrodka przemysłu telekomunikacyjnego, w znacznym stopniu inspirowanego przez lokalny uniwersytet.

Edukacja

[edytuj | edytuj kod]

W mieście znajduje się Uniwersytet Aalborski. Są też szkoła dziesięcioletnia, technikum, gimnazjum, seminarium nauczycielskie i szkoła dla dzieci upośledzonych[3], ponadto m.in. konserwatorium muzyczne oraz akademia informatologii[5].

Transport

[edytuj | edytuj kod]
  • Nad cieśniną Limfjorden przebiegają dwa mosty (jeden drogowy z drogą dwupasmową, przejściem dla pieszych i drogą rowerową oraz jeden kolejowy dla jednotorowej linii; obydwa mosty są zwodzone) łączące Aalborg z Nørresundby; dzięki temu oba miasta praktycznie tworzą jeden organizm. Dodatkowo we wschodniej części miasta pod Limfjorden przebiega zbudowany w 1969 r.[6] tunel[3], będący częścią międzynarodowej drogi E45.
  • Aalborg jest połączony linią kolejową z Hjørring, Frederikshavn i Skagen na północy oraz z Aarhus na południu, skąd odchodzą linie do Niemiec i przez Fionię do Kopenhagi (zob. Danske Statsbaner). Stacje kolejowe: Aalborg (dworzec) i Aalborg Vestby.
  • Miasto ma dobry i bezpieczny port morski, choć jest on trudno dostępny.
  • Przez Aalborg przechodzą międzynarodowe trasy europejskie E39 i E45, będąca przedłużeniem niemieckiej autostrady A7.
  • W Nørresundby znajduje się port lotniczy Aalborg oferujący połączenia krajowe i międzynarodowe.
  • Port Aalborski o powierzchni 110 ha jest trzecim pod względem wielkości portem Danii[7].

Zabytki i atrakcje

[edytuj | edytuj kod]

Ludzie związani z Aalborgiem

[edytuj | edytuj kod]

Miasta partnerskie

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Statistikbanken [online], www.statistikbanken.dk [dostęp 2023-08-02].
  2. Christian Becker-Christensen: Politikens Nudansk Ordbog med etymologi. T. II. Kopenhaga: Politikens Forlag, 2000, s. 1592. ISBN 87-567-6087-6. (duń.).
  3. a b c d e f g h i j k l m Marian Mickiewicz: Dania. Wyd. II. Wiedza Powszechna, 1977, s. 338–340, seria: Biblioteka – kraje, ludzie, obyczaje.
  4. Środowisko geograficzne. W: Wojciech Walczak: Dania. Warszawa: PWN, 1984, s. 173. ISBN 83-01-05182-5.
  5. a b c d Anne-Lise Lykke-Andersen, Jørgen Mikkelsen, Aalborg [online], Gyldendal [dostęp 2016-12-04] (duń.).
  6. Człowiek i jego gospodarka. W: Wojciech Walczak: Dania. Warszawa: PWN, 1984, s. 310. ISBN 83-01-05182-5.
  7. Człowiek i jego gospodarka. W: Wojciech Walczak: Dania. Warszawa: PWN, 1984, s. 318. ISBN 83-01-05182-5.