Przejdź do zawartości

Język czirokeski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
ᏣᎳᎩ Tsalagi
Obszar

Stany Zjednoczone (Oklahoma i Karolina Północna)

Liczba mówiących

ok. 20 tys.

Pismo/alfabet

sylabariusz czirokeski

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Ethnologue 8a umierający
Kody języka
ISO 639-2 chr
ISO 639-3 chr
IETF chr
Glottolog cher1273
Ethnologue chr
GOST 7.75–97 чер 784
WALS che
SIL chr
Występowanie
Ilustracja
Zasięg języka czirokeskiego w Ameryce Północnej przed przybyciem Europejczyków
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku czirokeskim
Słownik języka czirokeskiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Języki czirokeski (nazwa własna: ᏣᎳᎩ – Tsalagi; ang. Cherokee) – język z południowej gałęzi rodziny irokiańskiej, używany przez ok. 20 tysięcy Czirokezów w amerykańskim stanie Oklahoma i w czirokeskim rezerwacie w Great Smoky Mountains w Karolinie Północnej. Zapisywany jest sylabariuszem czirokeskim.

Fonetyka i fonologia

[edytuj | edytuj kod]

W języku czirokeskim występują następujące spółgłoski:

wargowe dziąsłowe palatalne welarne krtaniowe
zwarte t k ʔ
zwarto-szczelinowe ʦ
szczelinowe s h
nosowe m n
półotwarte j ɰ
boczne l

W języku czirokeskim istnieją następujące samogłoski:

przednie centralne tylne
wysokie i u
średnie e ə̃ o
niskie a

Występuje też dyftong /ai/ – jedyny w języku czirokeskim. Spółgłoska wargowa /m/ pojawiła się stosunkowo niedawno.

Od powyższego schematu jest jeden wyjątek – Czirokezi z Oklahomy wymawiają zapożyczony z języka angielskiego wyraz automobile z głoskami /ɔ/ i /b/ jak w angielskim.

Jest językiem tonalnym, a tony pełnią funkcję dystynktywną (rozróżniania znaczenia wyrazów). System tonalny ulega jednak stopniowemu uproszczeniu, zwłaszcza wśród młodszego pokolenia.

Gramatyka

[edytuj | edytuj kod]

Podobnie jak większość języków autochtonicznych Ameryki język czirokeski jest językiem polisyntetycznym – wypowiedzi składają się z doklejanych do siebie morfemów, mogących zawrzeć całe zdanie w jednym wyrazie. Czirokeskie czasowniki, użyte w wypowiedzi składają się z przedrostka zaimkowego, wskazującego osobę, i rdzenia wyrazowego, do których mogą być dołączane przyrostki oznaczające aspekt i tryb.