Przejdź do zawartości

Josef Jungmann

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Josef Jungmann
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

16 lipca 1773
Hudlice

Data i miejsce śmierci

14 listopada 1847
Praga

Dziedzina sztuki

językoznawca, leksykograf, pisarz, tłumacz

podpis

Josef Jungmann (ur. 16 lipca 1773 w Hudlicach, zm. 14 listopada 1847 w Pradze) – czeski pisarz, językoznawca, leksykograf i tłumacz[1]. Przedstawiciel czeskiego odrodzenia narodowego. Wydał w 1825 Historię literatury czeskiej (cz. Historie literatury české) oraz stworzył Słownik czesko-niemiecki, wydany w latach 1834–1839[2].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Do 1788 roku uczęszczał do szkoły powszechnej w Berounie. W latach 1788–1792 uczył się w gimnazjum pijarskim w Pradze. W latach 1792–1795 studiował filozofię na Uniwersytecie Karola. Do 1799 studiował także prawo, fakultetu nie ukończył. W tym okresie pracował jako prywatny nauczyciel.

Od 1799 roku uczył w gimnazjum w Litomierzycach. W 1800 roku zawarł związek małżeński z Johanną Světecką z Černčic. Od 1800 roku uczył za darmo języka czeskiego w litomierzyckim gimnazjum. Jego uczniem, później również przyjacielem, był Antonín Marek.

W 1815 roku przeniósł się do Pragi, gdzie został dyrektorem gimnazjum Staroczeskiego. Dwa lata później doktoryzował się z filozofii i matematyki. W 1827 i 1838 był dziekanem Wydziału Filozoficznego, a w 1840 roku został rektorem Uniwersytetu Karola w Pradze.

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Twórca pierwszego czeskiego czasopisma naukowego Krok. Wokół niego skupiali się przedstawiciele czeskiego odrodzenia narodowego. Do grupy, zwanej obecnie Jungmannowską szkołą poetycką i naukową, należeli wybitni naukowcy i pisarze okresu m.in. František Palacký, Jan Evangelista Purkyně, František Ladislav Čelakovský i Antonín Marek. Z pomocą przyjaciół wydał swoje życiowe dzieło Słownik czesko-niemiecki (120 000 haseł). Słownik stał się drugim, po pracy Ausführliches Lehrgebäude der böhmischen Sprache traktującej o gramatyce języka czeskiego Josefa Dobrowskiego, dziełem będącym wyznacznikiem do stopniowego ustalenia norm pisowni języka czeskiego. Praca nad tym słownikiem była prowadzona m.in. w oparciu o istniejący już Słownik języka polskiego Samuela Lindego[1].

Poezja

[edytuj | edytuj kod]
  • Oldřich a Božena
  • Elegie na smrt Stanislava Vydry

Beletrystyka

[edytuj | edytuj kod]
  • Rozmlouvání o jazyce českém

Publikacje naukowe

[edytuj | edytuj kod]
  • Nepředsudné mínění o prosodii české
  • Slovesnost
  • Historie literatury české aneb soustavný přehled spisů českých s krátkou historií národu, osvícení a jazyka (1825) – później nazwa skrócona Historie literatury české
  • Slovník česko-německý (wydany w latach 1834–1839)

Przekłady

[edytuj | edytuj kod]

Tłumaczył z niemieckiego, francuskiego i angielskiego m.in.

Ciekawostki

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Jacek Baluch, Piotr Gierowski: Czesko-polski słownik terminów literackich. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 439. ISBN 978-83-233-4066-9.
  2. J. Skowronek, M. Tanty, T. Wasilewski: Słowianie południowi i zachodni VI – XX wiek. s. 241.
  3. J. Skowronek, M. Tanty, T. Wasilewski: Słowianie południowi i zachodni VI – XX wiek. s. 198.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Emanuel Chalupný: Jungmann. Praga: 1909.
  • Julius Dolanský: Jungmannův odkaz (Z dějin české slovesnosti). Praga: 1948.
  • J. Skowronek, M. Tanty, T. Wasilewski: Słowianie południowi i zachodni VI – XX wiek. Wyd. 1. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005. ISBN 83-05-13401-6.