Przejdź do zawartości

Split

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Split
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Chorwacja

Żupania

splicko-dalmatyńska

Miasto

Split

Burmistrz

Ivica Puljak

Populacja (2011)
• liczba ludności


167 121[1]

Nr kierunkowy

021

Kod pocztowy

21000

Tablice rejestracyjne

ST

Podział miasta

27 dzielnic

Położenie na mapie Chorwacji
Mapa konturowa Chorwacji, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Split”
Położenie na mapie Europy
Mapa konturowa Europy, na dole znajduje się punkt z opisem „Split”
Ziemia43°30′50″N 16°27′21″E/43,513889 16,455833
Strona internetowa

Split (wł. Spalato) – miasto w południowo-zachodniej części Chorwacji, stolica żupanii splicko-dalmatyńskiej, siedziba miasta Split. Jest położony w Dalmacji, nad Morzem Adriatyckim, na niewielkim półwyspie. W 2011 roku liczyło 167 121 mieszkańców[1].

Jest drugim co do wielkości miastem kraju pod względem liczby mieszkańców[2].

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

Split jest ważnym miastem przemysłowym Dalmacji oraz ośrodkiem komunikacyjnym. W mieście działają: port lotniczy, dworzec kolejowy (linia z Zagrzebia przez Oštarije, Knin i Perković o dużych walorach widokowych) i terminal promowy obsługujący rejsy między innymi do Rijeki, Dubrownika, na pobliskie wyspy (Brač, Hvar, Vis, Čiovo, Korčula, Lastovo), do Ankony, Pescary, Wenecji we Włoszech. Znajduje się tam też węzeł komunikacji drogowej – Autostrada A1 Zagrzeb – Split, trasa europejska E65 w ciągu Magistrali Adriatyckiej. W mieście rozwinął się przemysł stoczniowy, chemiczny, cementowy, drzewny, rybny oraz piwowarski[2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwotnie na terenie Splitu (koło Salony, obecnie Solin) znajdowała się Aspalathos, osada starożytnych Greków. Rzymianie zmienili nazwę miejscowości na Spalatum (od łac. palatium). W latach 295–305 cesarz Dioklecjan zbudował tam swoją rezydencję. W 395 Spalatum znalazła się na terenie Bizancjum.

Od VI wieku Salona była siedzibą arcybiskupstwa. W 1. połowie VII wieku została zburzona przez Słowian i Awarów, a nowe miasto powstało wokół pałacu. W VIII wieku nastąpił wzrost znaczenia portu handlowego.

W 1069 Split włączono do Chorwacji, a w 1105 został przejęty przez Węgry. W latach 1420–1797 należał do Wenecji, następnie, do 1918, do Austro-Węgier, z przerwą w czasie wojen napoleońskich (1806–1813). Od 1918 należał do Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, w 1929 znalazł się w Jugosławii. W latach 1941–1943 był pod okupacją włoską, a od 1991 należy do Chorwacji[3].

Klimat

[edytuj | edytuj kod]
Średnia temperatura i opady dla Splitu
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] 10.4 11.2 13.8 17.2 22.7 26.8 30.0 29.7 24.9 19.9 14.7 11.4 19,4
Średnie dobowe temperatury [°C] 8.0 8.4 10.6 13.7 18.9 22.8 25.7 25.4 21.2 16.8 12.0 9.1 16,1
Średnie temperatury w nocy [°C] 5.6 5.7 7.8 10.6 15.4 18.9 21.7 21.7 18.0 14.1 9.6 6.7 13,0
Opady [mm] 73.7 61.2 63.4 61.9 61.6 47.3 25.5 44.8 68.9 82.1 102 90.8 783
Średnia liczba dni z opadami 10.6 9.5 9.6 10.9 9.4 8.7 5.3 5.4 7.9 9.6 11.5 11.5 109,8
Średnie usłonecznienie [h] 133 154 186 210 273 306 347 319 246 192 135 130 2629
Źródło: DHMZ[4]
Średnia dobowa temperatura morza (°C)[5]
Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Rok
13,7 13,5 13,9 15,1 18,2 22,3 24,4 24,8 23,8 20,3 18,2 16,0 18,7

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Kamienna budowla z ozdobnym portykiem nad wejściem do dawnej świątyni Jowisza. Nad budyniem błękitne niebo. Po bokach zdjęcia widoczne fragmenty innych budynków
Świątynia Jowisza w Splicie
Widok na terminal promowy w Splicie
Split, panorama miasta
Split nocą
Kościół św. Franciszka

W mieście znajdują się hale sportowe Spaladium Arena i Arena Gripe oraz stadion sportowy Poljud, który w 1990 roku był areną lekkoatletycznych mistrzostw Europy.

Swoją siedzibę ma tutaj klub piłki nożnej, Hajduk Split, założony w 1911 roku, grający obecnie chorwackiej lidze Prva HNL.

Miasta partnerskie

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Popis stanovništva, kućanstava i stanova 2011. Stanovništvo prema spolu i starosti, Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske, 2013 (Statistička izvješća; 1468), s. 554, ISSN 1333-1876 [zarchiwizowane 2023-02-12].
  2. a b Split, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-08-11].
  3. Łukasz Ropczyński, Split [online], Kierunek Chorwacja, 19 sierpnia 2018.
  4. Split – DHMZ, 1971–2000.
  5. Split average sea temperature – seatemperature.org.
  6. Wojciech Tyluś, Podziemia Pałacu Dioklecjana w Splicie [online], crolove.pl [dostęp 2017-09-01] (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]