Przejdź do zawartości

Zaćmienie Księżyca

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zaćmienie Księżyca

Zaćmienie Księżycazjawisko astronomiczne powstające, gdy Ziemia znajduje się między Słońcem, a Księżycem będącym w pełni i Księżyc „wejdzie” w stożek cienia Ziemi.

Dla wyjaśnienia pojęcia zaćmienia całkowitego i częściowego Księżyca konieczne jest zrozumienie pojęć: „stożek cienia całkowitego” i „stożek półcienia”.

  • Stożek cienia całkowitego to miejsce geometryczne tych punktów znajdujących się po przeciwnej stronie Ziemi niż Słońce, z których Słońce jest całkowicie niewidoczne.
  • Stożek półcienia to miejsce geometryczne tych punktów, z których tylko część Słońca jest widoczna, a część zasłonięta przez Ziemię.
Układ ciał niebieskich w czasie zaćmienia Księżyca.
A – Słońce
B – Ziemia
C – Księżyc
D – stożek półcienia
E – stożek cienia całkowitego

Jeżeli Księżyc, który krąży dookoła Ziemi, znajduje się w całości w obszarze stożka cienia całkowitego Ziemi, to promienie słoneczne w ogóle nie dochodzą bezpośrednio do jego powierzchni. Cała powierzchnia Księżyca jest wtedy ciemna i mówimy wtedy, że trwa całkowite zaćmienie Księżyca. Gdy chociaż fragment Księżyca znajduje się poza stożkiem cienia całkowitego Ziemi i jednocześnie znajduje się w obszarze stożka półcienia, wówczas trwa zaćmienie częściowe. Jeżeli Księżyc przesuwa się przez stożek półcienia Ziemi, znajdując się w całości poza stożkiem cienia całkowitego, nazywamy to zaćmieniem półcieniowym.

Czas trwania całkowitego zaćmienia Księżyca jest różny – maksymalnie 1 godzina i 47 minut. Obliczono (austriacki astronom Teodor Oppolzer), że między 1207 rokiem p.n.e. a 2162 rokiem naszej ery, czyli w okresie 3369 lat, wypadnie 8000 zaćmień Słońca i 5200 zaćmień Księżyca. Zatem średnio na trzy zaćmienia Słońca przypadają dwa zaćmienia Księżyca. Ludzie często sądzą, że zaćmienia Słońca występują rzadziej niż zaćmienia Księżyca[1][2], co jest nieprawdą. W ciągu roku zdarzają się co najmniej dwa zaćmienia Słońca, a w sprzyjających warunkach pięć. Natomiast rocznie mogą wystąpić tylko trzy zaćmienia Księżyca, ale może być też tak, że w danym roku nie zdarzy się ani jedno (nawet częściowe). Jednak dla danego miejsca obserwacji zaćmienia Księżyca widoczne są częściej niż zaćmienia Słońca. Powodem jest fakt, że to ostatnie zjawisko jest widoczne tylko w pasie węższym od 300 km dla zaćmień całkowitych. Natomiast zaćmienie Księżyca widać wszędzie tam, gdzie Księżyc znajduje się nad horyzontem.

Zaćmienia Księżyca w XXI wieku

[edytuj | edytuj kod]

W tym wieku zdarzą się w sumie 143 zaćmienia Księżyca, z tego 85 będzie całkowitych, a 58 – częściowych. Ponadto nastąpi 87 zaćmień półcieniowych[3].

Zaćmienia Księżyca od 2004 do 2022 roku

[edytuj | edytuj kod]

Zaćmienia księżyca 2004-2022
(czasy podane w UTC)

Data Początek zaćmienia półcieniowego Początek zaćmienia częściowego Początek zaćmienia całkowitego Maksimum / rodzaj Koniec zaćmienia całkowitego Koniec zaćmienia częściowego Koniec zaćmienia półcieniowego Czas trwania fazy całkowitej (w godzinach)
4 maja 2004 18:51 18:56 20:52 21:30/całkowite 22:08 23:12 00:09 1.309
28 października 2004 01:06 02:14 03:23 04:04/całkowite 04:44 05:53 07:03 1.314
24 kwietnia 2005 07:50 09:55/półcieniowe- częściowe 12:00 0.890
17 października 2005 09:51 11:34 12:03/częściowe 12:32 14:15 0.069
14 marca 2006 21:21 23:47/półcieniowe- całkowite 01:13 1.756
7 września 2006 16:42 18:05 18:51/częściowe 19:37 21:00 0.189
3 marca 2007 21:16 22:30 23:43 00:20/całkowite 00:57 02:11 03:25 1.237
28 sierpnia 2007 07:52 08:51 09:52 10:37/całkowite 11:23 12:24 13:22 1.481
21 lutego 2008 00:35 01:43 03:01 03:26/całkowite 03:52 05:09 06:17
16 sierpnia 2008 19:23 20:35 22:10/częściowe 23:44 00:57 0.812
9 lutego 2009 12:37 14:38/półcieniowe- częściowe 16:40 0.925
7 lipca 2009 08:33 09:39/półcieniowe- częściowe 10:44 0,182
6 sierpnia 2009 00:01 01:39/półcieniowe- częściowe 03:17 0.428
31 grudnia 2009 17:15 18:51 19:22/częściowe 19:53 21:30 0.081
26 czerwca 2010 08:55 10:16 11:38/częściowe 13:00 14:21 0.543
21 grudnia 2010 05:28 06:32 07:40 08:17/całkowite 08:54 10:02 11:06 1.261
15 czerwca 2011 17:23 18:23 19:22 20:13/całkowite 21:03 22:02 23:02 1.706
10 grudnia 2011 11:32 12:45 14:06 14:32/całkowite 14:58 16:18 17:32 1.110
4 czerwca 2012 08:46 09:59 11:03/częściowe 12:07 13:20 1.377
28 listopada 2012 12:13 14:33/półcieniowe- częściowe 16:53 0.942
25 kwietnia 2013 18:02 19:52 20:07/częściowe 20:23 22:13 0.019
25 maja 2013 03:43 04:10/półcieniowe- częściowe 04:37 0.04
18 października 2013 21:48 23:50/półcieniowe- częściowe 01:52 0.792
15 kwietnia 2014 04:52 05:58 07:07 07:46/całkowite 08:25 09:34 10:39 1.295
8 października 2014 08:14 09:15 10:25 10:55/całkowite 11:25 12:35 13:35 1.172
4 kwietnia 2015[4] 09:02 10:16 11:58 12:00/całkowite 12:03 13:45 14:59 1,0008
28 września 2015[4] 00:12 01:07 02:11 02:47/całkowite 03:23 04:27 05:23 1,2764
23 marca 2016 09:37 11:47/półcieniowe- częściowe 13:58 0.801
16 września 2016 16:53 18:54/półcieniowe- częściowe 20:56 0.933
11 lutego 2017 22:32 00:44/półcieniowe- całkowite 02:56 1.015
7 sierpnia 2017 15:48 17:22 18:21/częściowe 19:19 20:53 0.250
31 stycznia 2018 10:50 11:48 12:52 13:30/całkowite 14:08 15:12 16:10 1.321
27 lipca 2018 17:13 18:24 19:30 20:22/całkowite 21:14 22:20 23:31 1.613
21 stycznia 2019 02:35 03:34 04:41 05:12/całkowite 05:44 06:51 07:50 1.201
16 lipca 2019 18:42 20:01 21:31/częściowe 23:00 00:20 0.659
10 stycznia 2020 17:06 19:10/półcieniowe- częściowe 21:15 0.920
5 czerwca 2020 17:44 19:25/półcieniowe- częściowe 21:07 0.594
5 lipca 2020 03:04 04:30/półcieniowe- częściowe 05:56 0.381
30 listopada 2020 07:30 09:43/półcieniowe- częściowe 11:56 0.854
8 listopada 2022 - - - -

Współczesne modele zaćmień Księżyca są prawie bezbłędne. Wyjątek stanowi tu przewidywanie NASA z 1989 dotyczące sierpnia 2016[5]. Wersja z 2009 poprawnie twierdziła, że do zaćmienia wtedy nie dojdzie[6]. Nietypowy jest też przypadek z lutego 1951, gdyż dopiero w 2009 obliczono, że do zaćmienia wtedy jednak nie doszło[6].

Zaćmienie Księżyca z 28 września 2015 r.

[edytuj | edytuj kod]

Całkowite zaćmienie z 28 września 2015 było dość wyjątkowe. Cecha, która je wyróżnia to bliskość Księżyca. Podczas zaćmienia był on oddalony od Ziemi tylko o 356 tys. kilometrów (tzw. superpełnia)[a][7].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Dalsze informacje zawarte w artykule w Uranii o rzadkości tego zjawiska i dacie kolejnego wystąpienia jako 31 stycznia 2033 okazują się błędne. W tym terminie nie będzie zaćmienia Księżyca, bo dzień wcześniej jest nów ([1]). Zaćmienia takie zdarzają się częściej niż tylko kilka razy w ciągu stulecia; angielska Wikipedia jako zaćmienia podczas superpełni opisuje na przykład zjawiska z 27/28 września 2015 roku oraz z 31 stycznia 2018 roku (September 2015 lunar eclipse(inne języki)).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Kalendarz astronomiczny na XXI wiek. Warszawa: Prószyński i S-ka SA, 2004, s. 75. ISBN 83-7255-189-8.
  2. Mary Gribbin, John Gribbin: Podróż do granic Wszechświata. Warszawa: Prószyński Media Sp. z o.o., 2012, s. 73. ISBN 978-83-7839-363-4.
  3. Kalendarz astronomiczny na XXI wiek. Warszawa: Prószyński i S-ka SA, 2004, s. 97. ISBN 83-7255-189-8.
  4. a b Rocznik astronomiczny na rok 2015. Jan Kryński (red.). Warszawa: Instytut Geodezji i Kartografii, 2014, s. 38–39.
  5. Espenak, Fred (1989). Fifty Year Canon of Lunar Eclipses: 1986–2035 (PDF). NASA. NASA Reference Publication 1216.
  6. a b Espenak, Fred; Meeus, Jean (2009). Five Millennium Catalog of Lunar Eclipses: -1999 to +3000 (2000 BCE to 3000 CE) (PDF). NASA. NASA/TP-2009-213173.
  7. Astrofotografia amatorska.Całkowite zaćmienie Księżyca. 28.09.2015. „Urania – Postępy Astronomii”. 5(779), s. 66, 2015-wrzesień-październik. Polskie Towarzystwo Astronomiczne. Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii. ISSN 1689-6009. (pol.). 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]