İçeriğe atla

Osetçe

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Osetçe
ирон ӕвзаг (Iron evzag)
дигорон ӕвзаг (Digoron evzag)
TelaffuzIron ewzag, Digoron evzag
BölgeKafkasya
EtnisiteOsetler
Dönem2010
Dil ailesi
Diyalektler
Digor diyalekti
İron diyalekti
Yazı sistemiYunan (tarihi)[3]
Kiril (resmi)
Gürcü (c. 1820–1954)
Latin (1923–1937)
Resmî durumu
Resmî dilKuzey Osetya Kuzey Osetya
Güney Osetya Güney Osetya
Dil kodları
ISO 639-1os
ISO 639-2oss
ISO 639-3oss
Glottologosse1243[4]
Kafkas dilleri üzerinde Osetçe.

Osetçe (OsetçeИрон ӕвзаг, romanizeİron evzag), Kafkasya’da yaşayan Osetlerin konuştuğu Doğu İran dilleri grubundan bir dildir. Asıl olarak Rusya içindeki Kuzey Osetya-Alanya’da ve Gürcistan’da Güney Osetya’da konuşulur. Osetçe konuşan toplam kişi sayısı 700.000 kadardır. Bu nüfusun yaklaşık yüzde yirmisi, Gürcistan’ın değişik bölgelerinde yaşar.

Osetçe, Hint-Avrupa dilleri ailesinden Doğu İran dilleri grubuna giren dillerden biridir.[5] İskit dillerinden geriye kalan tek dil Osetçedir. Kuzey Osetya’nın, eğitim dili ve aynı zaman da Rusça ile birlikte resmî dilidir. De facto Güney Osetya yönetiminin de resmî dili ve bu bölge halkının da eğitim dilidir.

Osetçe İron ve Digor olarak iki ana lehçeye ayrılır. İron, Kuzey ve Güney Osetya'da konuşulan iki şiveyi ve bu şivelere bağanan, değişik ağızları barındırır. Digor, Kuzey Osetya'nın batısında konuşulur. Osetçe'nin bir üçüncü lehçesi de, orta çağ'daki göçler sonucu, 17. yüzyıla kadar Macaristan'da konuşulan, bu gün ölü bir dil olan Yas dilidir.

Aşağıdaki tablo Osetçenin diğer Hint-İran ve Hint-Avrupa dilleri ile olan bağlantısını göstermektedir.

Bazı kelimelerin çeşitli dillerdeki karşılığı
Türkçe ateş ay yeni anne kız kardeş gece burun üç kırmızı sarı yeşil kurt
Osetçe арт

[ärt]

мӕй

[mɐj]

нӕуӕг

[nɐˈwɐg]

мад

[mäd]

хо

[χo]

ӕхсӕв

[ɐχˈʃɐv]

фындз

[fɘn(d)z]

ӕртӕ

[ɐrˈtɐ]

сырх

[ʃɘrχ]

бур

[bur]

цъӕх

[t͡sʼɐχ]

бирӕгъ

[ˈbirɐʁ]

Peştuca اور

ōr

مياشت

myāšt

نوی

nəway

مور

mōr

خور

xōr

شپه

špa

پوزه

pōza

درې

drē

سور

sur

زيړ

zyaṛ

شين

šin

لېوه

lēwə

Kürtçe agir / ar meh/heyv nu mak/dayik xwişk şev poz sor zerd/bor kesk/şîn gur / wir
Mazenderanca tash mung nou mār khakher shu feni se serkh zard suz werg
Farsça آتش

ātaş

ماه

māh

نو

now

مادر

mādar

خواهر

xāhar

شب

šab

بینی / پوزه

poze / bini

سه

se

سرخ

sorx

بور/ زرد

zard / bur

سبز

sabz

گرگ

gorg

Sanskrit agníḥ mā́s/mā́saḥ návaḥ/návyaḥ mā́tā svásā nák/náktiḥ nás/nā́sā tráyaḥ rudhiráḥ pít háriḥ vṛ́kaḥ
Kati Dili āŋo mos nuĩ nua sus řotr nāsuř tre puṭ ādra ādra ṣiol
Almanca Feuer Monat neu Mutter Schwester Nacht Nase drei rot gelb grün Wolf
Latin ignis mēnsis novus māter soror nox nasus trēs ruber flāvus, gilvus viridis lupus
Modern Yunanca φωτιά

fôtiá

μήνας

mếnas

νέος

néos

μητέρα

mêtéra

αδελφή

adelfế

νύχτα

nýhta

μύτη

mýtê

τρία

tría

κοκκινός

kokkinós

κίτρινος

kítrinos

πράσσινος

prássinos

λύκος

lýkos

Ermenice հուր

hur

ամիս

amis

նոր

nor

մայր

mayr

քույր

k'uyr

գիշեր

gišer

քիթ

k'it'

երեք

yerek'

կարմիր

karmir

դեղին

değin

կանաչ

kanač

գայլ

gayl

Rusça огонь

ogon'

месяц

mesâc

новый

novıĭ

мать

mat'

сестра

sestra

ночь

noč'

нос

nos

три

tri

красный

krasnıĭ

жёлтый

žëltıĭ

зелёный

zelënıĭ

волк

volk

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024. 
  3. ^ Kim, Ronald (2003). "On the Historical Phonology of Ossetic: The Origin of the Oblique Case Suffix". Journal of the American Oriental Society. 123 (1): 43–72. doi:10.2307/3217844. JSTOR 3217844.
  4. ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Modern Ossetic". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2021.