İçeriğe atla

Sülfolan

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sülfolan
Sulfolane
Sulfolane
Ball-and-stick model of the sulfolane molecule
Ball-and-stick model of the sulfolane molecule
Adlandırmalar
6-Tiyolan-1,1-dion
Tetrahidrotiyofen-1,1-dioksit
Tetrametilen sülfon
Tanımlayıcılar
3D model (JSmol)
ChEBI
ChEMBL
ChemSpider
ECHA InfoCard 100.004.349 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
EC Numarası
  • 204-783-1
RTECS numarası
  • XN0700000
UNII
UN numarası 3334
  • InChI=1S/C4H8O2S/c5-7(6)3-1-2-4-7/h1-4H2 
    Key: HXJUTPCZVOIRIF-UHFFFAOYSA-N 
  • InChI=1/C4H8O2S/c5-7(6)3-1-2-4-7/h1-4H2
    Key: HXJUTPCZVOIRIF-UHFFFAOYAA
  • C1CCS(=O)(=O)C1
Özellikler
Kimyasal formül C4H8O2S
Molekül kütlesi 120,17 g mol−1
Görünüm r
Yoğunluk 1,261 g/cm3, sıvı
Erime noktası 27,5 °C (81,5 °F; 300,6 K)
Kaynama noktası 285 °C (545 °F; 558 K)
Çözünürlük (su içinde) karışır
Akmazlık 0.01007 Pa·s at 25 °C
Yapı
Dipol momenti 4.35 D
Tehlikeler
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS07: Zararlı
İşaret sözcüğü Warning
Tehlike ifadeleri H302
Önlem ifadeleri P264, P270, P301+P312, P330, P501
NFPA 704
(yangın karosu)
NFPA 704 four-colored diamondSağlık 2: Yoğun veya sürekli ancak kronik olmayan maruziyet geçici iş göremezliğe veya olası kalıcı hasara neden olabilir. Örnek: KloroformYanıcılık 1: Tutuşmanın gerçekleşebilmesi için önceden ısınması gerekmektedir. Alevlenme noktası 93 °C'nin (200 °F) üzerindedir. Örnek: Kanola yağıKararsızlık 0: Genellikle yangın maruziyeti koşullarında dahi normalde kararlıdır ve su ile reaksiyona girmez. Örnek: Sıvı azotÖzel tehlikeler (beyaz): kod yok
2
1
0
Parlama noktası 165 °C (329 °F; 438 K)
528 °C (982 °F; 801 K)
Benzeyen bileşikler
Benzeyen bileşikler
Metilsülfonilmethn

Tetrahidrotiyofen
Sülfolen

Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Sülfolan (ayrıca tetrametilen sülfon), (CH2)4SO2 formülüne sahip bir siklik sülfon olan bir organosülfür bileşiğidir. Kimya endüstrisinde ekstraktif damıtma ve kimyasal reaksiyonlar için çözücü olarak yaygın olarak kullanılan renksiz bir sıvıdır.

Sülfolan, bir sülfonil fonksiyonel grubu içeren bir organosülfür bileşikleri grubu olan bir sülfon olarak sınıflandırılır. Sülfon grubu, iki oksijen atomuna çift bağlı ve iki karbon merkezine tek başına bağlı bir kükürt atomudur. Kükürt-oksijen çift bağı polardır ve suda iyi çözünürlük sağlarken, dört karbon halkası apolar stabilite sağlar. Bu özellikler, hem suda hem de hidrokarbonlarda karışabilmesine izin vererek, hidrokarbon karışımlarını saflaştırmak için bir çözücü olarak yaygın şekilde kullanılmasına neden olur.

Shell Oil Company tarafından geliştirilen orijinal yöntem, önce bütadienin sülfolen vermek üzere bir reaksiyon yoluyla kükürt dioksit ile reaksiyona girmesine izin vermekti. Bu daha sonra sülfolan vermek üzere katalizör olarak Raney nikeli kullanılarak hidrojenlenir.[1][2]

Sülfolan, özellikle hidrokarbon karışımlarından aromatik hidrokarbonların ekstraksiyonunda ve doğal gazı saflaştırmak için endüstriyel bir çözücü olarak yaygın olarak kullanılmaktadır.[1] Sülfolan ayrıca bir buhar bastırıcı olarak hidroflorik aside eklenir.

Sağlık üzerindeki etkileri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Uzun süreli in vivo hayvan çalışmaları yapılmamıştır; bu da sülfolanın kanserojen olup olmadığı konusunda kesin bir sonuca varılmasını engeller; ancak in vitro çalışmalar bakteri veya hayvan hücrelerinde herhangi bir kanserli değişiklik göstermede başarısız olmuştur. Hayvan çalışmalarında yüksek dozda sülfolan, merkezî sinir sistemi üzerinde hiperaktivite, konvülsiyonlar ve hipotermi dâhil olmak üzere olumsuz etkilere neden olmuştur. Daha düşük dozların özellikle uzun vadedeki etkileri hâlâ araştırılıyor.[3]

  1. ^ a b Hillis O. Folkins, "Benzene" in Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley-VCH, Weinheim, 2005. DOI:10.1002/14356007.a03_475
  2. ^ Earl Clark, Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology, "Sulfolane and Sulfones", John Wiley & Sons, NY, 1997
  3. ^ "Sulfolane: Research Efforts by the National Toxicology Program" (PDF). Alaska Department of Environmental Conservation. November 2019. 18 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ekim 2020.