Simón Bolívar
| Simón Bolívar | |
|---|---|
| |
| 1. Büyük Kolombiya Başkanı | |
| Görev süresi 24 Şubat 1819 - 4 Mayıs 1830 | |
| Başkan Yardımcısı | Francisco de Paula Santander |
| Yerine gelen | Domingo Caycedo |
| 1. Bolivya Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 12 Ağustos 1825 - 29 Aralık 1825 | |
| Yerine gelen | Antonio José de Sucre |
| 8. Peru Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 8 Şubat 1824 - 28 Ocak 1827 | |
| Yerine geldiği | José Bernardo de Tagle |
| Yerine gelen | Andrés de Santa Cruz |
| Üçüncü Venezuela Cumhuriyeti Başkanı | |
| Görev süresi Ekim 1817 - 24 Şubat 1819 | |
| Yerine geldiği | Kendisi |
| Yerine gelen | José Antonio Páez (1. Venezuela Devlet Başkanı olarak) |
| İkinci Venezuela Cumhuriyeti Başkanı | |
| Görev süresi 7 Ağustos 1813 - 16 Temmuz 1814 | |
| Yerine geldiği | Francisco de Miranda (Birinci Venezuela Cumhuriyeti 3. Başkanı olarak) |
| Yerine gelen | Kendisi |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar Palacios Ponte y Blanco 24 Temmuz 1783 Caracas, Venezuela Genel Kaptanlığı, İspanyol İmparatorluğu (günümüzde Venezuela) |
| Ölüm | 17 Aralık 1830 (47 yaşında) Santa Marta, Büyük Kolombiya (günümüzde Kolombiya) |
| Evlilik(ler) | María Teresa Rodríguez del Toro y Alaysa (ö. 22 Ocak 1803) |
| Mesleği | Asker |
| Dini | Roma Katoliği |
| İmzası | 
|
Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar y Palacios Ponte-Andrade y Blanco[1] (24 Temmuz 1783, Caracas - 17 Aralık 1830, Santa Marta), genellikle bilinen ismiyle Simón Bolívar (İspanyolca telaffuz: [siˈmom boˈliβaɾ]), günümüzde Kolombiya, Venezuela, Ekvador, Peru, Panama ve Bolivya olarak bilinen ülkelerin İspanyol İmparatorluğu'ndan bağımsızlıklarını kazanmalarına öncülük etmiş Venezuelalı askeri ve siyasi liderdir. Halk arasında El Libertador ya da Amerika'nın Kurtarıcısı olarak bilinir.
Simón Bolívar, Venezuela Genel Kaptanlığı'na bağlı Caracas'ta Amerika doğumlu İspanyol (criollo) varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi ancak çocukken anne ve babasını kaybetti. Bolívar yurtdışında eğitim gördü ve zamanında üst sınıf ailelerin erkekleri için yaygın olduğu gibi İspanya'da yaşadı. 1800 ile 1802 yılları arasında Madrid'de yaşarken Aydınlanma felsefesiyle tanıştı ve 1803 yılında Venezuela'da sarı hummadan ölen María Teresa Rodríguez del Toro y Alaysa ile evlendi. Bolivar, 1803'ten 1805'e kadar Roma'da sona eren bir Büyük Tur'a çıktı ve burada Amerika'daki İspanyol egemenliğine son vermeye yemin etti. 1807'de Bolívar, Venezuela'ya döndü ve Venezüella'nın bağımsızlığını diğer zengin kreollere tanıttı. Napolyon'un Yarımada Savaşı nedeniyle Amerika'daki İspanyol otoritesi zayıfladığında, Bolivar İspanyol-Amerikan bağımsızlık savaşlarında gayretli bir savaşçı ve politikacı oldu.
Bolívar, askeri kariyerine 1810 yılında Venezüella Bağımsızlık Savaşı'nda milis subayı olarak başladı ve birinci ve ikinci Venezüella cumhuriyetleri ile Yeni Granada Birleşik Eyaletleri için Kralcı güçlerle savaştı. İspanyol güçlerinin 1815'te Yeni Granada'yı ele geçirmesinin ardından Bolivar, Jamaika'ya sürgüne gitmek zorunda kaldı. Bolívar, Haiti'de Haitili devrimci lider Alexandre Pétion ile tanıştı ve arkadaş oldu. İspanyol Amerikası'nda köleliği kaldırmaya söz verdikten sonra Bolívar, Pétion'dan askeri destek aldı ve Venezüella'ya döndü. 1817'de üçüncü bir cumhuriyet kurdu ve ardından 1819'da Yeni Granada'yı kurtarmak için And Dağları'nı geçti. Bolívar ve müttefikleri 1819'da Yeni Granada'da, 1821'de Venezuela ve Panama'da, 1822'de Ekvador'da, 1824'te Peru'da ve 1825'te Bolivya'da İspanyolları yenilgiye uğrattı. Venezuela, Yeni Granada, Ekvador ve Panama, Bolívar'ın Peru ve Bolivya'da başkan olduğu Kolombiya Cumhuriyeti (Gran Colombia) ile birleştirildi.
Bolívar son yıllarında Güney Amerika cumhuriyetlerine karşı giderek hayal kırıklığına uğradı ve merkeziyetçi ideolojisi nedeniyle onlardan uzaklaştı. Kolombiya başkanlığından istifa edene ve 1830'da tüberkülozdan ölene kadar art arda görevlerinden alındı. Mirası Latin Amerika'da ve ötesinde çok çeşitli ve geniş kapsamlıdır. Latin Amerika'nın her yerinde bir kahraman, ulusal ve kültürel bir ikon olarak kabul edilir; Bolivya ve Venezuela (Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti olarak) ulusları onun adını taşır ve tüm dünyada kamusal sanat veya sokak isimleri şeklinde ve popüler kültürde anılır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1783 yılında aristokrat bir ailenin çocuğu olarak doğdu; ancak çocuk yaşta ailesini kaybetti. Ailesinden kalan mirasla devam ettiği askeri eğitimini İspanya'da tamamladı. 1810 yılında Venezuela'ya döndü ve sömürge yanlısı güçler ile Caracas'ta savaştı ve Venezuela'nın bağımsızlığını ilan etti. Sonra Birleşik Krallık'a gidip tarafsızlık sözü aldı, döndü ve Caracas'ı Napolyon'un kardeşi Joseph'in komutasındaki İspanyol ordusunun elinden aldı. İspanyollar tarafından yakalanıp Kolombiya'ya sürgün edildi. Burada 1814 yılında Kolombiya ordusunun başına geçip, başkent Bogota'yı ele geçirdi.
İmkansızlıklar nedeniyle Kolombiya'da ağır yenilgiler aldı ve Jamaika'ya gitmek zorunda kaldı. Haiti'de yeni güçler topladı ve Venezuela'ya tekrar saldırdı. Ciudad Bolivar şehrini ele geçirdi ve tek başına yönetmeye başladı.
Uzun yıllar boyunca bu bölgeden İspanyollara karşı mücadele etti ve 1821 yılında içinde Venezuela, Ekvador, Kolombiya, Panama ve Peru'nun bulunduğu, o zamanlar Büyük Kolombiya olarak adlandırılan bölgeyi İspanyol sömürgesinden kurtardı ve ilk devlet başkanı oldu.
Kurduğu bu bölgede Peru'nun kuzeyi, Bolivya olarak ayrıldı. Bolivya'nın anayasası bizzat kendisi tarafından yazılmasına ve yüzyılın en önemli siyasal belgelerinden biri olmasına rağmen hiç uygulanamadı. Generaller arasındaki kişisel çatışmalar iç savaşa dönüştü ve 1827 yılından itibaren Büyük Kolombiya bölünmeye başladı.
Hayalinin bölünüp yok olmasına dayanamadı. 17 Aralık 1830 tarihinde verem hastalığından öldü.
Geleneği ve popüler kültüre etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Gabriel García Márquez'in "Labirentindeki General" (İspanyolca: El general en su laberinto) isimli eseri, Simon Bolivar'ın hayatının son dönemini konu almaktadır.
Türkiye'nin başkenti Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir bulvara ismi verildi.[2]
Sid Meier's Civilization VI adlı oyuna gelen eklenti paketi ile (Maya & Gran Colombia Pack) Büyük Kolombiya'nın lideri olarak gösterilmiştir.
2013 yapımı ''Libertador'' filminde, kendisinin hayatı konu alındı ve kendisini Édgar Ramírez canlandırdı.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- History of Simon Bolivar
- The Life of Simon Bolivar
- Libros de Simon Bolivar2 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Simon Bolivar
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir] |
Wikimedia Commons'ta Simón Bolívar ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ Arismendi Posada 1983, s. 9.
- ^ Google Maps üzerinde cadde 16 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 16 Ocak 2020 tarihinde erişilmiştir
.svg)
