Het is onrustig bij FC Barcelona. Hoewel de ploeg zich opmaakt voor de eerste LaLiga-titel sinds 2019, gaat het in Spanje heel ergens anders over. In maart werd er een onderzoek gestart naar betalingen die Barça heeft gedaan aan bedrijven die eigendom waren van de voormalige vice-president van de scheidsrechterscommissie, Jose Maria Enriquez Negreira. Tussen 2001 en 2018 zou de club meer dan 7 miljoen euro hebben overgemaakt aan de scheidsrechtersbaas.
Volgens Spaanse aanklagers werden met dit geld wedstrijdofficials omgekocht, met als doel om wedstrijden te beïnvloeden. Barcelona ontkent dit stellig en beweert dat het geld op transparante wijze is betaald voor legitieme diensten. De bedrijven van Negreira zouden de Catalaanse club hebben voorzien van scoutingrapporten en technische informatie over scheidsrechters.
El Caso Negreira
In Spanje gaat er geen dag voorbij zonder dat er wordt geschreven over de zaak. Inmiddels woedt er een ruzie tussen Barcelona-voorzitter Joan Laporta en LaLiga-president Javier Tebas, Real Madrid heeft zich in de strijd gemengd en ook UEFA heeft zijn zegje gedaan over 'El Caso Negreira'. UEFA-voorzitter Aleksander Ceferin noemde de zaak een "uiterst ernstige situatie, één van de ernstigste die ik heb gezien sinds ik met voetbal bezig ben", daarbij liet Ceferin doorschemeren dat het mogelijk is dat Barcelona wordt uitgesloten van Champions League-deelname.
Afgelopen maandag liet Laporta, op kenmerkende wijze, weten wat hij van de zaak vindt. ''Er is in dit geval geen sprake van corruptie. Het bedrijf van Negreira leverde een dienst en wij hebben dit gewoon netjes gedocumenteerd. Dat is gedaan aan de hand van rekeningen en bankafschriften. Deze zijn genoteerd in onze boekhouding en gecontroleerd door de belastingdienst. Daarom is het duidelijk dat hier geen geval van corruptie is.”
Bronnen vertellen ESPN dat de zaak, maanden, zo niet jaren zou kunnen duren en dat de gevolgen gigantisch kunnen zijn voor een van de grootste clubs uit het voetbal. De vraag is inmiddels hoe Barça hier terecht is gekomen, waar ze van worden beschuldigd en wat de gevolgen kunnen zijn.
Wie is Jose Maria Enriquez Negreira?
Negreira, 77 jaar oud, was van 1977 tot 1992 scheidsrechter in de Spaanse competitie. Later werd hij vice-president van de scheidsrechterscommissie. Tijdens zijn functie bij de scheidsrechterscommissie ontvingen zijn bedrijven, voornamelijk het bedrijf DASNIL 95 SL meer dan €7 miljoen euro van Barcelona. In Spanje staat het bedrijf DASNIL 95 SL geregistreerd als een onderneming die reclame, drukwerk en sportvideo's voor marketingdoeleinden verkoopt. Negreira stopte in 2018 bij de scheidsrechterscommissie, hetzelfde jaar stopte Barcelona met de betalingen naar zijn bedrijven.
Waar wordt Barcelona precies van beschuldigd?
Op 15 februari van dit jaar kwam voor het eerst naar buiten, na een onderzoek door de Spaanse belastingdienst, dat de bedrijven van Negreira tussen 2016 en 2018 bijna €1,4 miljoen euro van Barça hebben ontvangen. De dagen daarna werd duidelijk hoe groot dit bedrag in werkelijkheid was.
Voordat het onderzoek van de Spaanse belastingdienst openbaar werd, liet Negreira de Spaanse autoriteiten weten dat Barça op "neutrale" manier toenadering had gezocht. Sindsdien heeft Negreira niks meer gezegd over de zaak omdat hij, volgens meerdere medische rapporten, in een vroeg stadium van de ziekte van Alzheimer zit.
In maart dienden openbare aanklagers in Spanje aanklachten in tegen FC Barcelona wegens sportcorruptie, corruptie in het bedrijfsleven, valse administratie en vervalsing van commerciële documenten. Het was de eerste keer dat Barca, zwart op wit werd beschuldigd van het omkopen van scheidsrechters. Volgens het rapport van de openbaar aanklager, waarvan een kopie naar ESPN is gestuurd, hadden de club, de voormalige presidenten Josep Maria Bartomeu, Sandro Rosell en verschillende voormalige leidinggevenden een overeenkomst met Negreira. Door die overeenkomst 'zouden scheidsrechter acties uitvoeren in het voordeel van Barcelona, waardoor zij invloed hadden op de resultaten van wedstrijden'.
Een rechter heeft er sindsdien mee ingestemd de zaak te onderzoeken, waarbij onder andere LaLiga, de Koninklijke Spaanse voetbalbond [RFEF] en Real Madrid zich bij de aanklacht van de aanklagers voegden.
Moisés Llorens, FC Barcelona-watcher van ESPN, legt kort uit waar de zaak volgens hem over gaat. ''Bepaalde personen hebben Barcelona gebruikt om hun zakken te vullen. Het gaat dus om corruptie van derden, wat natuurlijk heel schadelijk is. Ze beschuldigen Barcelona dus van het omkopen van scheidsrechters, of dat ze de vice-president van de scheidsrechterscommissie hebben gebruikt om invloed uit te oefenen op de resultaten van bepaalde wedstrijden van Barcelona. Zij ontkennen alles, zeggen dat het absoluut niet waar is en het nergens op slaat'', aldus Llorens.
''Die verdediging heeft meer body nodig'', vervolgt hij. ''Er is ergens geld binnengekomen en via een andere weg er weer uitgegaan. Daar is iemand een stuk rijker van geworden, maar het is natuurlijk een onderwerp waarbij je voorzichtig moet zijn. Uiteindelijk zal de rechter erachter moeten komen waar het geld heen ging.''
Wat is het verweer van Barcelona?
Barça ontkent niet dat ze onder vier verschillende presidenten - Joan Gaspart (2000-2003), Laporta (2003-2010), Rosell (2010-2014) en Bartomeu (2014-2020) - meer dan 7 miljoen euro betaalden aan de bedrijven van Negreira. Wat ze stelling weerleggen, is dat het geld is uitgegeven om een sportief voordeel te behalen.
Om dat te bewijzen, zat Laporta, die in 2021 werd herkozen als president, maandag op het podium bij een persconferentie van Barcelona. Laporta ontkende daar wederom de beschuldigingen. "Ik ben er volledig van overtuigd dat Barcelona nooit de intentie heeft gehad om hier enig sportief voordeel uit te halen", zei de voorzitter over de betalingen. Volgens hem ging het puur om het verkrijgen van "adviezen over technische arbitragezaken", zonder verder in details te treden. Volgens Laporta is zoiets heel gebruikelijk en doen "alle grote clubs" dat.
Barcelona zou volgens Laporta minstens 621 rapporten en 43 cd's met informatie hebben gekregen van het bedrijf van Negreira. "En daar zijn keurig facturen van, goedgekeurd door accountants en de belastingdienst. We zijn altijd heel transparant." De flamboyante president kwam met dikke mappen en stapels cd's naar de persconferentie om zijn woord kracht bij te zetten.
Waarom is er ruzie tussen Laporta en Tebas?
De band tussen Barcelona-president Laporta en LaLiga-baas Javier Tebas is door de jaren heen steeds slechter geworden. Ze lagen de afgelopen jaren in de clinch over de weigering van Barcelona om mee te betalen aan een investeringsovereenkomst van 2 miljard euro voor de competitie, de European Super League, en het registreren van het contract van Gavi binnen de strikte financiële fair play-regels.
De "Negreira Case" heeft hun individuele vete naar een hoger niveau getild. Tebas noemde de nieuwe casus de 'grootste reputatiecrisis ooit in het Spaanse voetbal' en eiste herhaaldelijk dat Laporta een bevredigende verklaring zou moeten geven of ontslag zou moeten nemen.
"Die man gaat maar door met zijn campagne om de reputatie van Barcelona en mij te beschadigen", reageerde de Barcelona-preses daar op. "Het is een obsessie. Hij wil de club al jaren van afstand domineren. Maar hij weet dat hem dat niet lukt zolang ik hier voorzitter ben."
Wat heeft Real Madrid hiermee te maken?
De band tussen Real Madrid en Barcelona leek de afgelopen jaren steeds beter te worden. Zo was Madrid een partner van de Catalanen in het Europese Super League-project. Ook waren de aartsrivalen vaak bondgenoten in de gevechten met LaLiga en Tebas. De zaak Negreira veranderde echter alles. Real voegde zich namelijk bij de aanklacht van de openbaar aanklager. Dat haalde dan weer de woede op de hals van Laporta, die uithaalde naar De Koninklijke.
"Ze beweren dat ze zich benadeeld voelen", aldus Laporta. "Dit komt van een club die, zoals we allemaal weten, al 70 jaar historisch de voorkeur geniet van scheidsrechters - en dat is nog steeds het geval. Dit is een club die werd beschouwd als 'de club van het (Franco)-regime'. Om te zien dat deze club zich nu aansluit bij de klacht en zichzelf in sportieve zin benadeeld voelt, is een ongekende blijk van cynisme.''
Een opmerkelijke uitspraak van Laporta, maar de reactie van Real Madrid was evenmin opmerkelijk te noemen. De club sloeg terug op sociale media met een video van vier minuten met de titel "Who was the club of the regime?'' De boodschap van het verhaal: Barcelona is altijd de club van Franco, die Spanje regeerde als dictator tussen 1939 en 1975, geweest.
— Real Madrid C.F. (@realmadrid) April 17, 2023
Volgens Moisés Llorens is de bemoeienis vanuit Madrid ook politiek gedreven. ''Het gaat hier om mensen die in het verleden Barcelona vertegenwoordigden, en mensen die dat nu doen. Barcelona moet het niet alleen opnemen tegen de fiscus en de anti-corruptiecommissie, maar tegen de media uit Madrid, die Barcelona beschuldigen en veroordelen, wat eigenlijk alleen de rechter zou mogen doen. Dat is heel erg. Ik snap het wel. Er zijn mensen die tegen Barcelona zijn, journalisten daar bij inbegrepen, want die zijn er. Hier zijn ook journalisten die tegen Madrid zijn, die de grootst mogelijke straf tegen hun rivaal willen zien. Maar dat moeten de rechters doen en niet de media of een club. Maar er zijn dus journalisten en media die niet stoppen met vuren op Barcelona, om schade aan te brengen aan de club.''
"Barcelona moet het niet alleen opnemen tegen de fiscus en de anti-corruptiecommissie, maar tegen de media uit Madrid." Moises Llorens
Is de uitleg van Barcelona geloofwaardig?
ESPN sprak met bronnen bij verschillende LaLiga-clubs om erachter te komen of er op grote schaal gebruik werd gemaakt van technische rapporten over scheidsrechters. De meerderheid was op de hoogte van dergelijke diensten, maar slechts enkelen maakten er gebruik van. De rapporten bevatten informatie over hoe een scheidsrechter handelt op het veld, hoe scheidsrechters op bepaalde gebeurtenissen reageren en hoe ze worden beïnvloed door protesten van spelers of het thuispubliek.
Voormalig Barcelona-trainer Ernesto Valverde heeft gezegd dat de rapporten over de scheidsrechters nooit heeft ingezien, dat terwijl hij het roer in 2017 overnam. Nog voordat Barcelona de relatie met Negreira beëindigde. Xavi Hernandez, op dit moment trainer van de Blaugrana, zegt dat hij alleen van de rapporten wist toen hij zelf nog speler was bij Barcelona.
Een groter probleem zijn de kosten die Barcelona heeft gemaakt. Bronnen bij vijf verschillende Spaanse clubs vertelden ESPN dat Barca's vermeende uitgaven aan deze diensten buitensporig lijken. Laporta zei maandag dat de hoge kosten in de juiste context moest worden geplaatst en dat de 7 miljoen euro over 18 jaar werd betaald. Dat is gemiddeld zo'n €400.000 per jaar. Het is wel opmerkelijk dat het bedrag dat aan Negreira betaald werd, steeds hoger werd. Volgens Laporta ging de prijs in 2010 omhoog, omdat de club scoutinggegevens en video-analyse nodig had van een breder scala aan competities.
Laporta houdt vol dat de betaalde prijs en de daaropvolgende verhogingen "in lijn waren met de markttarieven", maar Barcelona voert nu dezelfde operaties intern uit voor een fractie van de kosten.
Er bestaat ook grote verwarring over de rol van de zoon van Negreira en de rol van de overleden voormalig directeur van Barcelona, Josep Contreras. Het merendeel van het bewijsmateriaal dat Laporta maandag aanleverde, bestaat uit rapporten die tussen 2013 en 2018 door de zoon van Negreira waren opgesteld. Volgens het rapport van de belastingdienst ontving SOCCERCAM SL, een bedrijf van de zoon van Negreira dat coachingvideo's maakt, 297.000 euro voor het werk. SOCCERCAM SL werd echter niet rechtstreeks betaald door Barça, maar door een derde partij die gelieerd is aan Contreras, die vorig jaar stierf. Barcelona betaalde meer dan 450.000 euro aan het aan Contreras gelieerde bedrijf, waardoor hij een commissie van meer dan 150.000 euro ontving.
"Contreras is niet langer onder ons, maar die bedrijven die aan hem gelieerd zijn, hebben de club gefactureerd buiten mijn mandaat om", zei Laporta. "Ik heb geen reden om te twijfelen aan de presidenten die mij hebben opgevolgd. Als dit waar blijkt te zijn, is Barça het slachtoffer en zouden de advocaten van de club ons verdedigen."
Llorens zet vraagtekens bij bepaalde aspecten van de uitleg van Barcelona. ''Waarom betaalden ze daar de scheidsrechterscommissie? Er is niks mis met dat Negreira een bedrijf had waarin hij werkte met zijn zoon. Of dat de zoon voor een bedrijf werkzaam is dat parallel loopt aan dat van zijn vader, maar waarom betaalden Barcelona geld? Wat wilden ze precies doen? Dit speelt al heel lang hé? Dit is al in de 20e eeuw begonnen en loopt nu nog steeds.''
''De club wilde de informatie wel hebben, maar niet als het daardoor beschadigd werd. Ze wilden er geen onterecht voordeel door krijgen. En ze wilden dat het ze niet zou schaden. Daar zit dus ook de grens. Voor de een is het fraude, voor de ander is het volstrekt normaal. Om die reden wordt alles dus onderzocht. De fiscus en de anti-corruptiecommissie zitten er bovenop. Dit zal dus ook wel even duren en we zullen zien hoe het afloopt.''
Wat zijn de mogelijke gevolgen voor FC Barcelona?
In afwachting van de uitkomst van het onderzoek van de rechtbank kan Barça een hoge boete tegemoet zien - gerechtelijke bronnen wilden niet speculeren over hoe hoog, omdat het volgens hen een ongekende zaak is in Spanje - en de voormalige presidenten en leidinggevenden, samen met Negreira, kunnen tot 10 jaar gevangenisstraf krijgen als ze schuldig worden bevonden aan de beschuldigingen van corruptie tegen hen.
Totdat er een beslissing van de rechter is, is het onwaarschijnlijk dat er sportieve gevolgen zullen zijn voor FC Barcelona. Tebas heeft al bevestigd dat LaLiga's handen gebonden zijn na de introductie van een nieuwe sportwet in Spanje, waarin gebeurtenissen die meer dan drie jaar geleden plaatsvonden vanwege het tijdsbestek vrijgesteld zijn van straf.
Dergelijke beperkingen gelden echter niet voor de UEFA. Het Europese bestuursorgaan heeft de macht heeft om Barça volgend seizoen uit de Champions League te gooien. Ook de FIFA heeft nog altijd macht in Spanje. Zij zouden Barcelona kunnen straffen met puntenaftrek. Het is echter nog nooit gebeurd dat de FIFA overging tot dergelijke straffen. Daarbij heeft de FIFA nog niet gereageerd op de zaak en is het niet bekend hoe zij tegen de beschuldigingen aankijken.
En nu?
Zodra er duidelijkheid is in de rechtbanken, zullen de UEFA en andere voetbalinstellingen waarschijnlijk beslissen welke route ze nemen. De UEFA hoeft zich echter niet te laten leiden door de beslissing van de rechter, aangezien de regels van de UEFA dus anders zijn. Het kan clubs uitsluiten van Europese toernooien en dat blijft een reden voor Barcelona om te vrezen.
De andere zorg van de Blaugrana is dat de reputatieschade die door het schandaal is aangericht niet ongedaan kan worden gemaakt. Ronald Koeman zei vorige week dat het imago van de club is aangetast in Nederland. Bronnen bij de club zeggen tegen ESPN dat ze vrezen dat dit overal ter wereld het geval is. Dat is de reden waarom Laporta zo hard optreedt in de media en juridische stappen wil ondernemen om de aantijgingen tegen te gaan.
Dat er al schade is geleden blijkt al uit terugtrekking van sponsors en relaties. Een bron bevestigde aan ESPN dat kredietverstrekkers hun bezorgdheid hebben geuit. Terugtrekking zou rampzalig zijn voor de club. De kredietverstrekkers hebben onder meer geïnvesteerd in de renovatie van het nieuwe Camp Nou (totale kosten van zo'n €1.5 miljard euro). Een andere zorg is dat eventuele sancties de inkomsten van de club hard zullen raken, of het nu gaat om het terugtrekken van sponsoren of verlies van prijzengeld door uitsluiting van Europese voetbal. Barcelona heeft al voorgesorteerd op een eventueel seizoen zonder Europees voetbal. De club zegt dat het in dat geval hoogstaande vriendschappelijke wedstrijden gaat organiseren om op die manier geld binnen te krijgen.
"Gedurende 125 jaar geschiedenis is deze club een toonbeeld geweest van fair play op en naast het veld", zei Laporta tot slot. "We winnen niet graag met hulp van scheidsrechters. Onze vijanden zullen niet slagen met hun campagne tegen ons. We hebben gewonnen dankzij de inzet en het talent van onze spelers, coaches, staf, leden en fans."
"De wedstrijd is pas net begonnen." Moises Llorens
Wat Laporta ook roept, het zal nog wel even duren voor Barcelona om uit de problemen te komen. Volgens Llorens is de nieuwe saga in de clubgeschiedenis pas net begonnen. ''De experts zeggen dat de wedstrijd pas net is begonnen. Een aantal weken geleden, kwam alles naar buiten. Dat was de eerste minuut van de wedstrijd. Nu Laporta zijn zegje heeft gedaan, zitten we in de tweede minuut. Dus we gaan kijken hoe het zich gaat evolueren.''
''We gaan kijken welke beslissing de UEFA gaat nemen. Of ze Barcelona deze zomer zullen straffen, of dat gaat proberen. We zullen zien of Barcelona in staat is om het verlies op te vangen als ze niet mogen meedoen aan de Champions League. Parallel kijken we naar het rechtssysteem in Spanje. Of ze sportieve straffen zullen uitdelen en of daar regels voor zijn. Of dat ze kijken naar de corruptie en wie er mee hebben gedaan. Oftewel, de boom heeft veel takken. Alles moet heel duidelijk zijn voordat er een definitief vonnis volgt.''