Вэнэсуэла: розьніца паміж вэрсіямі
д r2.7.2) (робат дадаў: map-bms:Venezuela |
AvocatoBot (гутаркі | унёсак) д r2.7.1) (робат дадаў: zu:Venezuela |
||
Радок 186: | Радок 186: | ||
[[ie:Venezuela]] |
[[ie:Venezuela]] |
||
[[os:Венесуэлæ]] |
[[os:Венесуэлæ]] |
||
[[zu:Venezuela]] |
|||
[[is:Venesúela]] |
[[is:Venesúela]] |
||
[[it:Venezuela]] |
[[it:Venezuela]] |
Вэрсія ад 01:41, 4 красавіка 2012
Вэнэсуэла República Bolivariana de Venezuela | |||||
| |||||
Нацыянальны дэвіз: Dios y Federación | |||||
Дзяржаўны гімн: «Gloria al bravo pueblo» | |||||
Афіцыйная мова | гішпанская | ||||
Сталіца | Каракас | ||||
Найбуйнейшы горад | Каракас | ||||
Форма кіраваньня | Фэдэратыўная рэспубліка Уга Чавэс Фрыяс | ||||
Плошча • агульная • адсотак вады |
33-е месца ў сьвеце 916 445 км² 0,32 | ||||
Насельніцтва • агульнае (2010) • шчыльнасьць |
40-е месца ў сьвеце 29 105 632 30,2/км² | ||||
СУП • агульны (2010) • на душу насельніцтва |
47-е месца ў сьвеце $346,973 млрд $11 889 | ||||
Валюта | Балівар фуэртэ (VEF) | ||||
Незалежнасьць — ад Гішпаніі |
5 ліпеня 1811 | ||||
Аўтамабільны знак | YV | ||||
Дамэн верхняга ўзроўню | .ve | ||||
Тэлефонны код | +58 |
Вэнэсуэ́ла, афіцыйна — Баліварыянская рэспубліка Вэнэсуэла (па-гішпанску: Venezuela, República Bolivariana de Venezuela) — краіна на паўночным узьбярэжжы Паўднёвай Амэрыкі. Краіна мяжуе з Гаянай на ўсходзе, Бразыліяй на поўдні і Калюмбіяй на захадзе.
Гісторыя
Адмiнiстрацыйны падзел
Вэнэсуэла падзелена на 23 штаты (estados), адну фэдэральную (сталiчную) акругу (distrito federal) і адно фэдэральнае ўладаньне (dependencia federal; 72 дробныя выспы ў Карыбскiм моры). На мунiцыпальным узроўнi Вэнэсуэла падзяляецца на 335 мунiцыпiяў (municipios), а на базавым — на 1084 паветы (parroquias).
Палітыка
Дзяржаўны лад
Вэнэсуэла — фэдэратыўная рэспублiка. На чале дзяржавы i ўраду — прэзыдэнт, якi абiраецца насельніцтвам на шэсьць гадоў ня больш як на два тэрмiны запар. Вышэйшы заканадаўчы орган — аднапалатная Нацыянальная асамблея (Asamblea Nacional), якая складаецца са 165 дэпутатаў, пры гэтым тры месцы замацавана за прадстаўнiкамi карэнных народаў Вэнэсуэлы. Тэрмiн дэпутацкiх паўнамоцтваў — пяць гадоў. Дэпутаты могуць выбiрацца максымум на тры тэрмiны. Вышэйшы судовы орган — Вярхоўны суд (Tribunal Supremo de Justicia). Яго чальцы абiраюцца на адзiн дванаццацiгадовы тэрмiн.
У краiне назiраецца культ Сімона Балівара.
Геаграфія
Эканоміка
Вэнэсуэла належыць да найбольш разьвітых краінаў Лацінскай Амэрыкі. Прамысловасьць дае да 35 % ВУП, сельская гаспадарка — 6 %.
Нафтавы сэктар
Вядучае месца ў гаспадарчым комплексе займае нафтаздабыўная і нафтахімічная прамысловасьць (каля 1/3 ВУП, 70 % даходаў бюджэту, звыш 80 % экспарту). Нафтавы сэктар краіны працуе ў рамках дзяржаўнай кампаніі «Petroleos de Venezuela» (PDVSA), якой паміж іншым належыць сетка з 14 000 аўтазаправачных станцыяў CITGO (ЗША). Асноўныя раёны здабычы нафты — западзіна возера Маракайба і паўночная частка басэйну ракі Арынока. Перапрацоўка нафты ў гарадах Маракайба, Кабімас, Амуай, Пуэрта-ла-Крус, Каракас. Галоўныя парты па экспарце нафты і нафтапрадуктаў — Маракайба, Амуай, Кабімас.
Прамысловасьць і энэргетыка
Здабыўная прамысловасьць: нафты 128 млн т, жалезнай руды 17 млн т, каменнага вугалю 4 тыс. т, золата 8,1 т (1997). Здабываюць таксама басіты, нікелевыя, марганцавыя руды, срэбра, алмазы і інш.
Мэталюргія: выплаўка сталі, алюміну. Мэталюргічныя камбінаты ў Сьюдад-Гуаяне, Маракайба.
Машынабудаваньне: вытворчасьць аўтамабіляў, трактароў, сельскагаспадарчых машынаў, электрычнай апаратуры ў Каракасе і Баркісімэта.
Энэргетыка: ГЭС Гуры і Макагуа на рацэ Карані, на долю якіх прыпадае да 1/3 усіх энэргетычных магутнасьцяў краіны. Вытворчасьць электраэнэргіі 87,4 млн кВт * гадзін (2003).
Аграпрамысловы комплекс
Сельская гаспадарка не забясьпечвае нутраных патрэбнасьцяў краіны. Сельскагаспадарчыя ўгодзьдзі займаюць 25 % тэрыторыі краіны, асноўны земляробчы раён на поўначы і паўночным захадзе, жывёлагадоўчы — Льянас (цэнтральная Вэнэсуэла). Пануе буйное землеўладаньне. Галоўныя культуры: кукуруза, рыс, цукровы трысьнёг, сорга, бульба, какава, бананы, памідоры, апэльсіны, кава. З тэхнічных культураў — бавоўнік і сізаль. Гадуюць буйную рагатую жывёлу, сьвіней, козаў, авечак, птушку.
Да 1970-х Вэнэсуэла спаборнічала з Калюмбіяй па вытворчасьці кавы, пазьней быў зроблены акцэнт на нафтаздабычу (з чаго ператварылася ў найбольш багатую краіну Паўднёвай Амэрыкі) і сёньня трымае каля 1 % сусьветнага рынку кавы. У апошнія гады адбываецца ўздым вытворчасьці какавы (Вэнэсуэла некалі была адным з галоўных вытворцаў, пазьней саступіла Заходняй Афрыцы), у краіне вырошчваецца рэдкі сорт какавы, які лічыцца самым смачным і араматным у сьвеце і прымяняецца для вырабу арыгінальнага шакаляду.
Транспарт
Галоўны від транспарту — аўтамабільны. Даўжыня аўтадарогаў 96 тыс. км, у тым ліку 32 тыс. км зь цьвёрдым пакрыцьцём. Галоўныя аўтамагістралі — Каракас — Сьюдад-Балівар, Каракас — мяжа з Калюмбіяй. Чыгункі 682 км. Даўжыня нафтаправодаў 6370 км, газаправодаў 4010 км, нафтапрадуктаправодаў 480 км. Разьвіты паветраны транспарт (375 аэрапортаў і аэрадромаў). Суднаходзтва па рацэ Арынока і яе прытоках (7 тыс. км). Больш за 100 марскіх і рачных портаў. Галоўны порт краіны для нянафтавых тавараў — Ля-Гуайра (аванпорт Каракаса).
Адносiны з Рэспублiкай Беларусь
Дыпляматычныя адносiны ўсталяваны 4 лютага 1997 году[1]. Кіраўніцтвы Беларусі i Вэнэсуэлы маюць падобныя пазыцыі па асноўных пытаньнях сусьветнай палiтыкi. Краiны актыўна ўдзельнічаюць у працы ААН, Руху недалучэньня. У апошнiя гады актывізавалася эканамiчнае супрацоўнiцтва, а таксама разьвiцьцё двухбаковых сувязяў у галіне культуры, навукі, адукацыі, у гуманітарнай сфэры.
Аснову беларускага экспарту ў 2005 годзе склалі калійныя i азотныя ўгнаеньні. Назіраецца тэндэнцыя да павелічэньня аб’ёмаў паставак іншых асноўных экспартных тавараў і дывэрсыфікацыі экспарту: шын, электраабсталяваньня, дэталей і абсталяваньня для аўтамабіляў і трактараў, сынтэтычных ніцей. Двухбаковы таваразварот склаў звыш 15 млн. USD.
Разьвiцьцю двухбаковых адносiн судзейнiчалi:
- афiцыйны вiзыт прэзыдэнта Вэнэсуэлы Уга Чавэса ў Беларусь у лiпенi 2006 (падпiсаная Дамова аб стратэгiчным супрацоўнiцтве, мэмарандум аб узаемапаразуменьнi ў сфэры палiтычных кансультацыяў памiж МЗС Беларусi i Вэнэсуэлы, дасягнуты пагадненьнi ў галiне нафтахiмii, металургii, сельскай гаспадаркi i ў вайскова-тэхнiчнай галiне);
- сустрэча прэзыдэнтаў Беларусi i Вэнэсуэлы падчас самiта Руха недалучэньня ў Гаване ў верасьнi 2006;
- вiзыт афiцыйнай дэлегацыi Рэспублiкi Беларусь на чале зь Дзяржаўным сакратаром Савету Бясьпекi Рэспублiкi Беларусь Віктарам Шэйманам у Вэнэсуэлу ў верасьнi 2006 (падпiсаныя 23 пагадненьнi, у тым лiку ў вайскова-тэхнiчнай галiне на агульную суму каля 1 млрд USD).
Дэмаграфія
Каля 95 % — вэнэсуэльцы, народ, які ўтварыўся ад зьмяшэньня гішпанскіх заваёўнікаў і перасяленцаў зь мясцовым насельніцтвам — індзейцамі аравакскай, карыбскай і іншых моўных сем’яў, а таксама з нэграмі-рабамі, прывезенымі з Афрыкі. У XIX—XX стст. сюды прыехалі мігранты, пераважна з Паўднёвай Эўропы. Індзейцаў — каля 200 тысяч чалавек, пераважна ў малаасвоеных раёнах на поўдні, захадзе і ўсходзе краіны. Расавы склад: мэтысаў — 67 %, белых — 21 %, чорных — 10 %, індзейцаў — менш за 2 %. Большасьць вернікаў — каталікі. Звыш за 90 % насельніцтва жыве ў гарадах.
Рэлігія
Адукацыя і культура
У горадзе Барынас (штат Барынас) дзейнічае сельскагаспадарчы каледж міжнароднай супольнасьці імя Сымона Балівара.
Буйныя гарады
Спорт
Крыніцы
- ^ Пратакол аб устанаўленнi дыпламатычных адносiн памiж Рэспублiкай Беларусь i Рэспублiкай Венесуэла// Сайт Валерыя Леванеўскага. Дата доступу: 26 траўня 2009
Вонкавыя спасылкі
Вэнэсуэла — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Гэта — накід артыкула па геаграфіі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |